نَظَرِيَّة الدَّلِيْلِ النَّقْلِي عِنْدَ الأُصُوليِّينَ الأَشَاعِرَة وَأَثَرُهَا الكَلامِي وَالأُصُولِي
Eşari usulcülerin nakli delil teorisinin usul ve kelam açısından analizi
- Tez No: 913471
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN HACAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Teori, naklî delil, Eşarîlik, kelâm, usûl-i fıkıh, aklî delil, duyular, adet, amel, dil, kat'îlik, zannîlik, Theory, textual evidence, Ash'aris, Kalam, Usul al-Fiqh, rational proof, sense perception, custom, action, language, certainty, probability
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 380
Özet
Naklî delil, dinî ilimlerin temel dayanaklarından biri olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle, vahyin tamamlanmasının ve İslam'ın farklı milletler arasında yayılmasının ardından, Müslüman âlimler hemen naklî delilin hüccet olmasını temellendirme, onu yanlış anlamalardan koruma ve karşılaşabileceği sorunları ele alma gayreti içine girmiştir. İslam düşüncesi içerisindeki farklı ekoller, kendi bilgi teorileri çerçevesinde naklî delilin temellerini ve onu okuma yöntemlerini oluşturmuşlardır. Bu ekoller arasında, aklî delillere dayanarak inancını savunan kelâmî ekollerden biri de Eş'arîliktir.“Eş'arî usûlcülerin naklî delil teorisinin usûl ve kelam açısından analizi”başlığını taşıyan bu çalışmamız Eş'arîlerin naklî delili temellendirme yöntemlerini ele almaktadır. Araştırma, Eş'arîlerin naklî delil teorisini iki ana temel üzerine inşa ettiklerini ve bu temellerin birçok kelâmî ve usûlî meseleyi kapsadığını ortaya koymaktadır. Birinci temel, bilgi konusuna dair sorulara cevap arar. Eş'arîler, naklî delili bilgi teorisi bağlamında ele almış ve onu bilgi kaynaklarından biri olarak kabul etmiştir. Bu temel, beş ana delile dayanmaktadır: Akıl, mükellefin fiilleri ve onların hükümlerine dair bilgi elde etme hususunda yalnızca naklî delilin yetkinliğini teyit etmiş, bunu da nübüvvetin aklen mümkün olduğuna bağlamıştır. Duyular, nübüvvet çağını yaşayan ilk neslin bilgileri bunun üzerine inşa edilmiştir. Adet, haberlerin aktarımı ve icmanın oluşumunda belirleyici bir unsur olarak kabul edilmiştir. Amel, zannî delillerle amel etmenin vacip olduğunu göstermiştir. Dil, manaların aktarımı, bilgilerin şekillendirilmesi ve düşüncelerin aktarılmasında önemli bir araç olarak ele alınmıştır. İkinci temel, rol ve işlev sorusuna cevap olarak ortaya konmuştur. Bu çerçevede, naklî delilin içsel bilgi yapısının tamamlanması, kat'îlik ve zannîlik yöntemlerinin kullanılmasıyla sağlanmış ve böylece dışsal yapıyı destekleyen, karşılaştırmalı olarak güvenilir ve sağlam bir bilgi temeli inşa edilmiştir. Bu bilgi temelleri, dini ilimler alanında kesin ve güvenilir esaslar olarak kabul edilmekte ve bu esaslar üzerine sağlam bir ilmi yapı kurulmasına olanak tanımaktadır. Bu temel, Eş'arîler nezdindeki kat'îlik ve zannî'liğin anlamlarını ve derecelerini anlamaya dayanmaktadır. Ayrıca, kat'înin ve zannînin genel olarak İslami ilimlerde özelde ise naklî delil konusunda nasıl kullanıldığını bilmeye dayanır. Sonrasında, Fahreddin er-Razî'nin kat'îye ulaşma problemini ele alarak, kat'îye nasıl ulaşıldığına dair yöntemler belirtilmiştir. Son olarak, bu yöntemlerin kelâmî ve usûlî yapı üzerindeki etkileri ve sonuçları tartışılmıştır. Çalışmanın sonunda ise önemli sonuçlara ve birtakım önerilere yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
The textual evidence is considered the primary foundational proof for the Islamic religious sciences. Consequently, Muslim scholars, following the revelation and the spread of Islam among various nations, endeavored to establish the validity of this evidence, protect it from misinterpretations, and explore any potential challenges to it. Given the diversity of schools within the Islamic intellectual tradition, each school presented its own theory for establishing the textual evidence and interpreting it based on its established epistemological principles and methodologies. Among these schools, the Ash'ari school, a theological school that defends the creed of the Sunnis and the community with rational arguments, stands out. Considering the title of this dissertation,“The Theory of Naqli Evidence Among the Ash'ari Usulists and Its Impact on Kalam and Usul,”this study aims to investigate the foundations and methodologies of the Ash'aris in establishing their theory of textual evidence. It demonstrates that the Ash'aris constructed their theory of textual evidence on two fundamental pillars: the first is the placement of textual evidence within the framework of human knowledge theory, establishing it as one of its sources and tools for attaining knowledge. This pillar is based on rational proofs that affirm the exclusive authority of textual evidence in knowing the rulings of the actions of the religiously obligated, and it attributes knowledge to prophecy, sense perception (as the foundation of knowledge of the first generation contemporary to prophethood), custom (as the foundation of various types of news and consensus), practical experience (as the basis for the necessity of accepting probable matters), and language (as the shaper of knowledge and ideas and the conveyor of meanings revealed to humanity). The second pillar is the completion of the internal epistemological structure of textual evidence through the methodology of certainty and probability to arrive at definitive, comparative, and supportive principles that would make the external structure productive of comprehensive and reliable knowledge, as well as principles that can serve as a foundation for the religious sciences. This pillar is based on understanding the Ash'ari concept of certainty and probability, their sources and levels, and the areas where certainty and probability apply to Islamic sciences in general and to the issues of textual evidence in particular. Subsequently, the study examines the challenge of attaining certainty as formulated by Fakhr al-Din al-Razi, and then discusses the ways to reach certainty. Finally, the study investigates the impact of this methodology and its results on the Kalam and Usul, concluding with a summary of the most important findings and recommendations.
Benzer Tezler
- خلق آدم عليه السلام في ضوء آيات القرآن الكريم( دراسة تحليلية )
Kur'ân-ı Kerim ayetleri ışığında Hz. Adem'in yaratılışı (Tahlil çalışması) / The creation of Adam, Peace be Upon Him, in the light of the verses of the noble Qur'an, an analytical study
KHALID HATEM KHALAF
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN SÖNMEZSOY
- نظرية الرخصة عند الأصوليين وأثرها في فقه المعاملات
Usûlcülere göre ruhsat teorisi ve İslâm muâmelât hukukuna etkisi / The theory of rukhṣa (exemption) among Islamic jurists and its impact on commercial fiqh
MOHAMMAD RACHID ALDERSHAWI
- نظرية النظم عند الجرجاني في الدراسات اللسانية المعاصرة
Çağdaş Arap araştırmalarında Cürcani'nin nazım kuramı
ABDULLAH MAHMOUD ALKHAYAT
Yüksek Lisans
Arapça
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiArap Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KHALED ALADWANI
- نظرية العادة في أصول الفقه في سياق علاقة الوجود بالمعرفة
Fıkıh usulünde varlık-bilgi ilişkisi bağlamında âdet teorisi
ABDULHAMİD EBUBEKİR
- نظرية الجبر في الفقه الإسلامي دراسة تأصيلية تطبيقية
İslam Hukuku'nda cebir teorisi bir inceleme ve kökten kaynaklandırma çalışması
VASFİ ABUZİD
Yüksek Lisans
Arapça
2005
DinCairo University (جامعة القاهرة)İslam Hukuku Ana Bilim Dalı
البروفيسور. AHMED YUSUF SELİMAN