Havza (Samsun) Depresyonu'nda doğal afet risk analizi
Natural disaster risk analysis in Havza (Samsun) Depression
- Tez No: 698880
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL İBRAHİM ZEYBEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Doğal afet, CBS, Duyarlılık analizi, Havza Depresyonu, Samsun, Natural Disaster, GIS, Risk Analysis, Havza Depression, Samsun
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 353
Özet
Bu çalışmada Havza Depresyonu'nda görülen doğal afetlerin nedenlerini, işleyişlerini, sonuçlarını ve CBS kullanılarak dağılışlarını çeşitli duyarlılık analiz yöntemleriyle ortaya koymak hedeflenmiştir. Bu amaçla öncelikle çalışma alanının coğrafi özelliklerini ortaya koymak için detaylı literatür taramaları ve çok sayıda arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçların dağılışları CBS yardımıyla haritalanarak ortaya konmuştur. Arazi çalışmaları sırasında, doğal afetler yerinde gözlemlenmiş, fotoğraflanmış, ilgili afetlerin türleri ve oluşum şekilleri belirlenmiştir. Literatür çalışmaları ile sahada bulunan afetlerin dinamiklerine uygun duyarlılık analizi yöntemleri saptanmıştır. Bu bağlamda deprem tehlike analizinde“Poisson Yöntemi”, heyelan duyarlılık analizinde“ Frekans Oranı Yöntemi”, erozyon duyarlılık analizinde“RUSLE Yöntemi”, taşkın duyarlılık analizinde“Çok Katmanlı Ağırlıklı Çakıştırma Yöntemi”ve fırtına duyarlılık analizinde“Analitik Hiyerarşi Yöntemi”kullanılmıştır. Saha topraklarının genel özelliklerini ortaya koymak ve heyelan, erozyon ve taşkın afet duyarlılık analizlerinde önemli parametreler olan toprak özelliklerinin dağılış haritalarını oluşturabilmek için bir takım çalışmalar yapılmıştır. Bu bağlamda çalışma alanının belirlenen 80 noktasından toprak örnekleri alınmış, laboratuvar analizleri ile tekstür, nem, kireç, EC ve pH içerikleri belirlenmiş, bu içeriklerin dağılışları haritalanmıştır. Coğrafi özelliklerin, SYM (Sayısal Yükseklik Modeli) verisinden elde edilen morfometrik özelliklerin ve toprak özelliklerinin haritaları CBS ortamında çeşitli şekillerde sınıflandırılarak duyarlılık analizi için parametre haritaları oluşturulmuştur. Parametreler ve alt parametreler ağırlıklıklandırılarak kullanılan yöntemin kurallarına uygun şekilde duyarlılık analizleri gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak Havza Depresyonu'nun doğal afetlere duyarlılığı yüksek bir alan olduğu görülmüştür. KAF'a göre konumu itibariyle deprem tehlikesi yüksek olan sahada, 50 yıl içerisinde 4,5 Mw büyüklüğünde bir depremin oluşma olasılığının %99, 100 yıl içinde 7,5 Mw büyüklüğündeki bir depremin oluşma olasılığının ise %76,8 olduğu belirlenmiştir. Çalışma alanının %14,64'ünde çok yüksek heyelan duyarlılığı, %28,44'ünde güçlü ve şiddetli erozyon duyarlılığı, %1,24'ünde çok yüksek taşkın duyarlılığı ve %9,25'inde çok yüksek fırtına duyarlılığı olduğu tespit edilmiştir. Bu afetler için oluşturulan duyarlılık haritaları yeniden sınıflandırılarak multi risk haritası üretilmiş, özellikle sahanın güney bölümünün afetlere daha az duyarlı olduğu görülmüştür. 1998 yılında Havza ilçe merkezinde Çayırözü Deresi'nin üstü kapalı bölümünün tıkanması sonucu gerçekleşen sel ve taşkın felaketinin tekrar gerçekleşmesi senaryosuna uygun şekilde“Çok Katmanlı Ağırlıklı Çakıştırma Yöntemi”ile taşkın duyarlılık analizi gerçekleştirilmiştir. Bu analiz sonucu belirlenen 600 m çaplı alanın %9,07'sinin taşkın duyarlılığının çok yüksek olduğu belirlenmiştir. Tüm bu çalışmalar sonucu elde edilen veriler ve analiz sonuçları“Sonuç ve Öneriler”bölümünde değerlendirilmiş, çözüm önerilerinde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
In this study, it is aimed to reveal the reasons, operations, results and distributions of natural disasters seen in the Havza Depression by using GIS and various susceptibility analysis methods. For this purpose, detailed literature reviews and numerous field studies were carried out primarily to reveal the geographical features of the study area. The obtained results were mapped with the help of GIS and their distributions was revealed. During the field studies, natural disasters were observed on own site, photographed and their types and creation figures were determined. Susceptibility analysis methods have been determined with literature studies for the suitable dynamics of disasters in the field. In this context; in earthquake hazard analysis“Poisson Method”, in landslide susceptibility analysis“Frequency Ratio Method”, in erosion susceptibility analysis“RUSLE Method”, in flood susceptibility analysis“Multilayer Weighted Overlay Method”and in storm susceptibility analysis“Analytical Hierarchy Process”were used. Several studies have been carried out to reveal the general characteristics of the field soils and to create distribution maps of soil properties which are important parameters in landslide, erosion and flood disaster risk analyses. In this context, soil samples were taken from 80 points of the study area and texture, humidity, lime, EC and pH contents were determined by laboratory analysis and their distributions were mapped. The maps of geographical features, maps of morphometric features obtained from DEM (Digital Elevation Model) data and maps of soil properties were classified in various ways in GIS environment and parameter maps were created. Susceptibility analyzes were carried out in accordance with the rules of the method used by weighting the parameters and sub-parameters. As a result, it has been seen that the Havza Depression is an area with high susceptibility to natural disasters. In the area with high earthquake risk due to its location relative to the Northern Anatolian Fault (NAF), the probability of a 4.5 Mw earthquake in 50 years is 99%, the probability of an earthquake of 7.5 Mw in 100 years is evaluated to be 76.8%. It has been determined that 14.64% of the study area has a very high susceptibility to landslides, 28.44% has a strong and severe erosion susceptibility, 1.24% has a very high flood susceptibility and 9.25% has a very high storm susceptibility. The susceptibility maps created for these disasters were reclassified and the multirisk map was produced. It was observed that especially the south of the site was less susceptible to disasters. In accordance with the scenario of the recurrence of the flood and overflow disaster that occurred as a result of the blockage of the covered part of Çayırözü Stream in the town center of Havza in 1998, flood susceptibility analysis was carried out with the“Multilayer Weighted Overlay Method”. As a result of this analysis, it has been determined that 9.07% of the 600 m diameter area has a very high flood susceptibility. The data and analysis results obtained as a result of all these studies have been evaluated in the“Conclusion and Recommendations”section and solution proposals were offered.
Benzer Tezler
- Tersakan Çayı Havzası'nda arazi kullanımı ve planlamaya yönelik karar geliştirme
Decision development for land use and planning in the Tersakan Stream Basin
NESLİHAN ERDÖNMEZ
- Amasya Ovası ve yakın çevresinin fiziki coğrafyası
The Geography of physical survey in Amasya plain and its environment
HALİL İBRAHİM ZEYBEK
- Havza (Samsun) yöresinin jeolojisi
Geology of the Havza (Samsun) region
ÖZLEM SÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Jeoloji MühendisliğiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET AKYAZI
- Samsun Havza ilçesi'nin bdelloid rotifer faunasının belirlenmesi
Terrestri̇al bdelloi̇d roti̇fers in Havza (Samsun)
UTKU ARAS