Türk tarihi araştırmalarında Çokan Valihanov'un yeri ve Sobraniye Soçineniy I'in tahlili
The place of chokan valikhanov in the studies on the history of the Turks and analysis of his 'Sobraniye Sochineniy I'
- Tez No: 700293
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CENGİZ BUYAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 324
Özet
Türk Tarihi Araştırmalarında önemli bir yere sahip olan ünlü Kazak bilim adamı Çokan Valihanov eğitimci, seyyah, etnograf, filolog, Orta Asya halklarının tarih ve kültür araştırmacısıdır. Çokan Valihanov tarih, felsefe, filoloji, etnografya, coğrafya, doğu çalışmaları, ekonomi, hidrografi ve topografya gibi çeşitli alanlarda araştırmalar yaparak bilime katkı sağlamış ve çok sayıda eser kaleme almıştır. Rusya Coğrafya Derneği 1867 yılında Valihanov'un eserlerinin bir külliyat halinde yayımlanmasına karar vermiştir. P. P. Semenov ve K. K. Gutkovski Valihanov'un eserlerini derleme çalışmalarına başlamış, fakat Gutkovski'nin ölümü üzerine derleme çalışmasına uzunca bir süre ara verilmiştir. Onun çalışmalarının külliyatının birincisi 1887'de Petersburg Üniversitesi profesörlerinden N. İ. Veselovskiy editörlüğünde, Potanin'in desteğiyle tamamlanmıştır. Başta Potanin olmak üzere Valihanov'un dostlarının onun hayatıyla ilgili makalelerinin de yer aldığı derleme, Rusya Coğrafya Derneği'nin süreli yayını olan Araştırma Notları'nın XXIX. cildi olarak Soçineniya Çokana Çingisoviça Valihanova adıyla yayımlanmış (Petersburg 1904) ve uzun yıllar Valihanov hakkında temel başvuru kaynağı olmuştur. Büyük bir titizlikle toplanan bilimsel makaleleri, notları, mektupları, elyazmaları ve resim çalışmaları ölümünün 100. yıldönümünde Sobraniye Soçineniy v Pyati Tomah adıyla beş ciltlik bir külliyat halinde yayımlanmıştır. Daha sonra (Alma-Ata 1961-1972), bu külliyat, düzeltmeler ve eklemelerle birlikte Kazak bilim adamı Alkey Margulan tarafından derlenerek 1984-1985'te tekrar basılmıştır. Külliyat'a Valihanov hakkında yapılan bütün çalışmaların toplandığı kapsamlı bir bibliyografya cildi de eklenerek altı cilt halinde Köp Tomdık Şığarmalar Jinağı ismiyle Kazak Türkçesine çevrilip yayımlanmıştır (Almatı 2010). Çokan Valihanov'un hayatına ve çalışmalarına dair birçok araştırma kitabı, öykü, piyes, roman yazılmış, tez hazırlanmış, hayatı birçok sinema filmine ve belgesele de konu olmuştur. Çokan Valihanov'un en önemli özelliği, görevi boyunca gezdiği bütün bölgelerle ilgili bilgileri bir asker disiplin ve titizliğiyle yazıya aktarmasıdır. Bunun yanında bu bölgelerle ilgili illustrasyonlar da yapmış olmasıdır. Bu bilgiler günümüzde Türkistan'ın siyasi, sosyo-kültürel ve etnografik tarihi için birinci elden önemli kaynaklar niteliğindedir. Ancak Valihanov'un hayatı ve eserleri hakkında Türkçe literatüründe bazı genel bilgilere ulaşma imkânı bulunsa da bu bilgiler yetersiz kalmaktadır. Bu çalışma ile amacımız, Türk Tarihi Araştırmalarında Çokan Valihanov'un yeri ve önemi, hayatı, eserleri araştırılarak Sobraniye Soçineniy I adlı eserin tercümesini ve tahlilini yapmak, onun eserlerini Türkiye'deki bilim dünyasının istifadesine sunmaktır. Tez çalışmasının genel çerçevesini Türk Tarihi Araştırmalarında Çokan Valihanov'un yeri oluşturmaktadır. Bu bağlamda hayatı, Türk Tarihi ile ilgili olan eserlerinin değerlendirilmesi, Sobraniye Soçineniy v Pyati Tomah (Beş Ciltlik Makaleler Külliyatı) adlı çalışmasının birinci cildinin Rusça'dan Türkçeye tercümesi ve tahlili oluşturmaktadır. Bu şekilde Çokan Valihanov'un Sobraniye Soçineniy v Pyati Tomah (Alma-Ata 1984) adıyla beş ciltlik külliyatın ilk cildinin çevirisiyle Türk Tarihi Araştırmalarına katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Tez çalışması üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Çokan Valihanov'un biyografisi, ilmi ve fikri hayatı, şahsiyetine ve Kazak halkı, Kırgız halkı, Doğu Türkistan ve diğer Türk halkları hakkında yaptığı çalışmalara yer verilirken, ikinci bölümde Çokan Valihanov'un neşredilmiş Sobraniye Soçineniy I'in çevirisi ve son bölümde ise tercüme edilen çalışmanın analizi yapılmıştır. Tercümesi yapılan eserin muhtevası ise şu şekildedir: Birinci bölümü Çokan Valihanov'un hayatı ve faaliyetleri üzerine oluşturulmuştur. İkinci bölümde Çokan Valihanov ve N. İ. Veselovskiy, A. N. Pıpin, P. İ. Nebolsin, İ. V. Muşketov, P. P. Semenov Tyan Şanskiy, A.A. Dostoyevskiy, G. N. Potanin, N. M. Yadrintsev, John ve Robert Michell, M. İ. Venyukov gibi araştırmacılarla anılarına yer verilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde Çokan Valihanov'un ortaya çıkarttığı ve Türk Tarihi açısından önemli olan çalışmaları bulunmaktadır. Daha sonra bilgi notları, kısaltmalar bölümü ve dizin (indeks) yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
The famous Kazakh scientist Chokan Valikhanov, who has an important place in Turkish History Studies, is an educator, traveler, ethnographer, philologist, and a history and cultural researcher of the people of Central Asia. Chokan Valikhanov contributed to science by researching in various fields such as history, philosophy, philology, ethnography, geography, eastern studies, economy, hydrography and topography and published many of his works in Russian. In 1867, the Russian Geographical Society decided to publish Valikhanov's works as a corpus. P.P. Semenov and K.K. Gutkovski started the compilation work, but upon the death of Gutkovski, the compilation work was suspended for a long time. This work was completed in 1887 under the editorship of N. I. Veselovskiy, one of the professors of St. Petersburg University, with the support of Potanin. The compilation, which includes Valihanov's friends articles about his life, especially Potanin's, was published as the twenty-ninth volume of Research Notes, a periodical of the Russian Geographical Society, with the name of Sochiniya Chokana Chingisovicha Valikhanova (Petersburg, 1904), and it has been the basis reference source of Valikhanov for many years. His scientific articles, notes, letters, manuscripts and painting works, which were collected with great care, were published in a five-volume corpus under the name of Sobraniye Sochineniy v Pyati Tomah on the 100th anniversary of his death. Later (Alma-Ata 1961-1972), this corpus, with corrections and additions, was compiled by Kazakh scientist Alkey Margulan and reprinted in 1984-1985. A comprehensive bibliography volume containing all the studies about Valikhanov was added to the corpus, and it was translated into Kazakh Turkish in six volumes with the name of Köp Tomdık Şığarmalar Jinağı (Almaty 2010). Many research books, stories, plays, novels were written, a thesis was prepared on the life and works of Chokan Valikhanov, and his life has been the subject of many movies and documentaries. However, although it is possible to reach some general information about Valikhanov's life and works in the Turkish literature, this information remains insufficient. The most important feature of Chokan Valikhanov is that he transmited the information about all the regions he had visited during his duty, with a military discipline and meticulousness. In addition, he had also made illustrations about these regions. These information are important first hand sources for the political, socio-cultural and ethnographic history of Turkistan today. Our aim with this study is to investigate the place, importance, life and works of Chokan Valikhanov in Turkish History studies, to translate and analyze the work named Sobraniye Sochineniy I, and to present his works to the benefit of the scientific world in Turkey. The general framework of the thesis work is the place of Chokan Valikhanov in Turkish Historical Studies. In this context, the study will evaluate his life, his works related to Turkish History, and the translation and analysis of the first volume of his work Sobraniye Sochineniy v Pyati Tomah (Five-Volume Articles Collection) from Russian to Turkish. In this way, it is aimed to contribute to Turkish Historical Studies with the translation of the first volume of the five-volume corpus named Sobraniye Soçiniy v Pyati Tomah (Alma-Ata 1984) by Chokan Valikhanov. The thesis study consists of three parts. In the first part, Chokan Valikhanov's biography, his scientific and intellectual life, his personality and his works on Kazakh people, Kyrgyz people, East Turkistan and other Turkic people are included. In the second part, the translation of Sobraniye Sochineniy I, published by Cokan Valihanov is made, and in the last part, the translated work is analyzed. The content of the translated work is as follows: The first part is based on the life and activities of Chokan Valikhanov. In the second part, Chokan Valikhanov's memoirs are included with researchers such as N. İ. Veselovskiy, A. N. Pıpin, P. İ. Nebolsin, İ. V. Mushketov, P. P. Semenov Tyan Şanskiy, A.A. Dostoyevskiy, G. N. Potanin, N. M. Yadrintsev, John and Robert Michell, M. İ. Venyukov. In the third part of the study, there are works created by Chokan Valikhanov which are important in terms of Turkish history. Then there are information notes, abbreviations section and index.
Benzer Tezler
- Çokan Velihanov (Eserleri)
Shokhan Ualihanov (Works)
LAZZAT BAZARBAYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET KORAŞ
- Çokan Velihanov'un eserlerindeki dini ve etnografik konular
Religious and ethnographic issues in the works of Chokan Valikhanov
ARAILYM MENDUALIYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÜNAL
- From discourse to practice: Rethinking 'translation' (terceme) and related practices of text production in the late Ottoman literary tradition
Söylemden uygulamaya: Geç-dönem Osmanlı edebiyatı geleneğinde tercüme ve onunla ilişkili metin üretme uygulamalarını yeniden düşünmek
CEMAL DEMİRCİOĞLU
Doktora
İngilizce
2005
Mütercim-TercümanlıkBoğaziçi ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİHA PAKER
- Türk sinemasında tarihi film olgusu
Historical film phenomenon in Turkish cinema
MEHMET BAĞIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sahne ve Görüntü SanatlarıAtatürk ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULKADİR ATİK
- Türk düşünce tarihinde yöntem sorunları: Hilmi Ziya Ülken ve düşünce tarihi
Başlık çevirisi yok
R.LEVENT AYSEVER