Siyasi, idari kültürel ve ekonomik alanda Silifke (1924-1933)
Silifke in political, administrative, cultural and economic fields (1924-1933)
- Tez No: 703659
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EROL YÜKSEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Türk İnkılap Tarihi, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Silifke, İçel milletvekilleri, Silifke'nin idari yapısı, ekonomik-kültürel- eğitim faaliyetleri
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
İçel sancağının uzun yıllar merkezi konumunda olan Silifke, tarihi bir geçmişe sahip olup, milattan önceki dönemlerden günümüze kadar varlığını koruyabilen önemli şehirlerdendir. Makedonyalı Büyük İskender'in komutanlarından ve Suriye krallığının kurucusu olan Selefkos Nikator'un egemenliğinde (MÖ.312-281) şekillenen Silifke, zamanla birçok uygarlığa, devlete ve beyliğe ev sahipliği yapmıştır. Mısır, Hitit, Babil, Asur, Roma, Arap, Bizans, Selçuklu ve Karamanoğulları gibi imparatorluk, krallık, devlet ve beylik tarafından şehirde egemenlik kurulmuştur. En sonunda Fatih Sultan Mehmet'in vezirlerinden Gedik Ahmet Paşa'nın, Karaman beylerinden Mehmet Bey'in elinden Silifke'yi alıp Osmanlı topraklarına dâhil etmesi üzerine 15.yüzyıldan sonra şehir Osmanlı toprağı olmuştur. Osmanlı Devleti döneminde asırlarca sancak merkezi olan Silifke 1933 yılından sonra bu özelliğini kaybetmiştir. 20 Mayıs 1933 tarihli ve 2197 sayılı kanun ile İçel ve Mersin birleştirilerek İçel vilayeti teşekkül etmiştir. Yeni oluşturulan vilayetin merkezi Mersin olmuştur. Arşiv belgeleri ve mevcut literatürden yararlanılarak hazırlanan bu çalışma tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapan ve bu anlamda önemli bir misyon üstlenen Silifke'nin, İçel vilayetinin merkezi olduğu 1924'ten, vilayet olmaktan çıkarıldığı 1933 yılına kadar ki geçen süreci kapsamaktadır. Bu çalışmamızda bahsi geçen yıllar arasında İçel vilayetinin merkezi olan Silifke'de gerçekleşen siyasi, idari, ekonomik ve kültürel gelişmelere dair önemli bilgilere yer verilmiştir. Bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde genel hatlarıyla Silifke'nin kuruluşundan cumhuriyet dönemine kadar olan tarihi, II. ve III. Meclis'te yer alan İçel vilayeti milletvekillerinin özgeçmişlerine ve bu vekillerin meclis çalışmalarında sergiledikleri tutumlarına değinilmiştir. Dayısını ziyaret için geldiği Silifke'de Ramazan ayı münasebetiyle halktan gelen talepler üzerine dini vaazlar vermeye başlayan, fakat vermiş olduğu bu vaazların asıl amacının halkı yeni kaldırılmış olan saltanat ve hilafete tekrar özendirmek olduğu anlaşılan Hoca Askeri Hadisesi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Gazi Mustafa Kemal'in Silifke ziyaretleri ele alınmış ve bu ziyaretlerin Silifke'nin geleceğini nasıl etkilediği üzerinde durulmuştur. Burada konunun kapsadığı yıllar dâhilinde Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal'in 1925, 1926 ve 1931 yıllarında gerçekleştirdiği ziyaretlere değinilmiştir. Üçüncü bölümde Silifke'nin idari ve nüfus yapısı incelenmiştir. 1924'te idari alanda sancak kuruluşlarının tamamen kaldırılıp yerine valilik kurumunun getirilmesiyle İçel sancağı İçel vilayeti haline dönüşmüş vilayet merkezi ise Silifke olmuştur. İşte 1924'tarihinde Silifke'nin, İçel vilayetinin merkezi olma konumundan 20 Mayıs 1933'te ilçe konumuna düşürülmesine kadar geçen bu süreç ayrıntılı olarak incelenmiştir. Dördüncü ve son bölümde ise Silifke'de kültürel, eğitim-öğretim ve ekonomik alanda yapılan faaliyetlere değinilmiştir. Bu bölümde Gazi Mustafa Kemal'in Silifke'de tarımı geliştirme adına kurduğu Tekir Çiftliği ile ilgili çalışmalar ayrıntılı bir şekilde incelenmiş, bu oluşumların Silifke'de tarımın gelişmesine olan katkıları üzerinde durulmuştur. Ayrıca Silifke Ticaret ve Sanayi Odası'nın o dönemki kayıtlarına da ulaşılmış, bu kayıtlardan elde edilen bilgiler sayesinde yörede yetiştirilen ürünler ile yörenin ithalat ve ihracatında öne çıkan ürünleri tablolar halinde verilmiştir. Tez çalışması sürecinde desteğini esirgemeyen danışmanım Doç. Dr. Erol YÜKSEL'e, Silifkeli emekli öğretmen Rıfat KARADUMAN'a, Araştırmacı-Tarihçi Sefa ALP'e ve aileme sonsuz şükranlarımı sunarım. Koray GİDİRİŞLİOĞLU / MERSİN 2021
Özet (Çeviri)
ÖZET Silifke, 15.yüzyılın sonlarında Osmanlı padişahlarından Fatih Sultan Mehmet döneminde Karamanoğulları Beyliği'nden alınarak Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı Devleti döneminde uzun yıllar İçel sancağının merkezi Silifke olmuştur. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Adana vilayetinden ayrılan İçel, 1918 yılında İçel adıyla yeni ve tek başına bağımsız bir sancak haline gelmiştir. İçel vilayetinin merkezi olan Silifke'nin nüfusunun azlığı, bulunduğu mevkiinin iktisadi alanda gelişmeye izin vermemesi, ekonomik damarlarının Mersin'e bağımlı olması, Silifke'ye yakın olan Taşucu İskelesi'nin ticari açıdan gelişmemesi Silifke'nin vilayet merkezi konumundan ilçe statüsüne düşürülmesinde etkili olmuştur. Milli Mücadele'nin kazanılmasının ardından Adana ve Mersin'e yapmış olduğu 1923 yılı gezilerinden iki yıl gibi bir zaman sonra 20 Ocak 1925 Salı günü trenle Mersin'e gelen Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Mersin'de on bir gece kalmıştır. Bu ziyaretteki amacı modern bir çiftlik ve kooperatif kurmaktır. Bu hususta eski tarım bakanlarından Zekai Apaydın'ın çiftlik kurmak için önerdiği Silifke'nin Tekir köyündeki araziyi görmek için 27 Ocak 1925'te Silifke'ye gitmeye karar vermiştir. Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, Silifke'ye dört ziyaret gerçekleştirmiştir. Bunlar 27 Ocak 1925, 12 Mayıs 1926, 11 Şubat 1931 ve 20 Şubat 1935 tarihinde gerçekleştirdiği ziyaretlerdir. Silifke'nin coğrafi yapısına bakıldığında genel itibariyle tarımsal faaliyete elverişli olduğu görülür. 1925 yılında Mustafa Kemal'in girişimleri ile kurulan Tekir Çiftliği sayesinde şehirdeki tarımsal faaliyet daha modern tekniklerde yapılır hale gelmiştir. Önceleri Adana Valisi Abidin Paşa'ya ait olan çiftlik, Abidin Paşa tarafından işletilemeyince Mavromati adındaki tüccardan borç alınıp, çiftlik rehin verilmiştir. Tekir Çiftliği zamanla Abidin Paşa'dan Bodasaki'ye, Bodasaki'nin de Kurtuluş Savaşı'ndan sonra Yunanistan'a kaçması üzerine hazineye kalmış ve en sonunda Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal tarafından ihaleyle satın almıştır.
Benzer Tezler
- Tanzimat Dönemi Osmanlı Yahudileri (1839-1876)
The Ottoman Jews in the period of New Order (1839-1876)
YASEMİN AVCI
- Siyasi, kültürel ve ekonomik politikalarıyla bir Gazneli Hükümdarı Sultan Mahmûd
Political, cultural and ekonoic polices with a Ghazni Governer the Sultan Mahmud
GÜLSERİ OKUDAN
- 225 numaralı Burdur Şer'iyye Sicili (H.1314-1316 / M.1897-1898)
Number 225 Burdur Shari̇a Record (H.1314-1316 / M.1897-1898)
GÜLSÜM TOP
- Yeşilgiresun ve İleri gazetelerine göre 1983-1987 yılları arasında Giresun'da sosyal, siyasal ve ekonomik hayat
Social, political and economic life in Giresun between 1983-1987 according to Yeşilgiresun and İleri newspapers
MUHAMMET ÖZKAYA
