Hadis tarihinde Cezîre bölgesi (Hicrî ilk üç asır)
Jazeera region in the history of hadith (First three centuries of Hijri)
- Tez No: 704163
- Danışmanlar: PROF. DR. YUSUF ZİYA KESKİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 336
Özet
Bu çalışmada, hicrî ilk üç asır esas alınarak Cezîre'nin hadis tarihindeki yeri ve önemi ortaya konulmuştur. Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölgenin kuzeyi için kullanılan el-Cezîre, Hz. Ömer'in hilâfeti döneminde fethedilmiş, hicrî ikinci asrın başlarından itibaren dönemin önemli ilim merkezlerinden biri olmuştur. Çalışmada, ricâl ve tabakât kitaplarından istifade edilerek bölgede yaşayan râviler tanıtılmıştır. el-Cezerî nisbesi ile Cezîre bölgesine veya el-Harrânî, er-Rakkî, er-Ruhâvî, el-Mevsılî gibi nisbelerle bölgede bulunan yerleşim yerlerine nisbet edilen râvilerin hayatlarına, hadis ilmine olan katkılarına ve varsa eserlerine yer verilmiştir. Bölgede bir süreliğine ikamet etmek suretiyle Cezîre'ye nisbet edilen râvilere de değinilmiştir. Râvilerin rivayet kaynaklarındaki rivayet sayıları tespit edilmiş, Kütüb-i Sitte'de rivayeti bulunan râviler belirtilmiştir. Kütüb-i Sitte müelliflerinden Nesâî'nin bölge muhaddislerinden çok sayıda hadis naklettiği tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda; hicrî ikinci ve üçüncü asırda Cezîreli muhaddislerden bazılarının Bağdat, Kûfe, Dımaşk gibi ilim merkezlerine gittiği, bunun yanında bölgedeki muhaddislerden ilim tahsil etmek maksadıyla başka beldelerden bu bölgeye rihleler yapıldığı görülmüştür. İkinci asrın başlarında Cezîre'de hadis meclisleri kurulmuş, hadis rivayetinin yanı sıra meclislerdeki derslerde ilelü'l-hadîs ve ricâl gibi hadis ilminin alt dalları da mütâlaa edilmiştir. Buralarda yetişen muhaddisler, telif ettiği eserlerle hadis ilmine katkı sağlamaları yanında râvileri cerh-ta'dîl açısından da değerlendirmişlerdir. Sened zincirlerindeki hoca-talebe ağına bakıldığında bazı râvilerin ekseriyetle aynı râviden rivayette bulunduğu görülmüştür. Bölge muhaddislerinden akraba olan ve birbirlerinden rivayette bulunan çok sayıda râvinin olduğu tespit edilmiştir. Bu râvilerden özellikle Muhammed b. Amr el-Harrânî'nin babası Amr b. Hâlid'den, Ebû Şu'ayb el-Harrânî'nin üvey babası Yahyâ b. Abdullah el-Harrânî'den, Hilâl b. el-'Alâ' er-Rakkî'nin babası el-'Alâ' b. Hilâl'den, Muhammed b. Seleme el-Harrânî'nin dayısı Hâlid b. Ebû Yezîd'den çok sayıda rivayette bulunması, kendilerine miras olarak kalan yazılı nüshadan istifade ettiklerini göstermektedir. Bu bilgiler, Cezîreli râvilerin rivayet dönemine ve ricâl ilmine önemli ölçüde katkı sağladığını ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, the position and importance of Cezire in the history of hadith has been revealed based on the first three centuries according to the Hijri calendar. Al-Jazeera, the region between the Euphrates and Tigris rivers, conquered during the reign of Khalifah Omar and has been an important science center since the second century of Hijri. In the study, the narrators living in the region were introduced by making use of the books of dignitaries. The lives of narrators, their contributions to the science of hadith and if any, their works, are included in the Jazeera region with the rank of al-Jazari or the settlements in the region with rank such as al-Harrani, er-Rakki, er-Ruhavi, al-Mawsili. Other narrators, who were attributed to Jazeera by residing in the region for a while, were also mentioned. The number of narrations in the narration sources of the narrators was determined and the narrators whose narrations were in the Kutub-i Sitte has been pointed out. It has been determined that Nesai, one of the authors of Kütüb-i Sitte, transmitted many hadiths from the region. As a result of the investigations in the second and third centuries of the Hijri, it was seen that some of the hadith scholars from Jazeera, went to science centers such as Baghdad, Kufe, and Damascus, and other scholars migrated to this region from other towns to obtain knowledge from the scholars in the region. At the beginning of the second century, hadith assemblies were established in al-Jazeera, in addition to hadith transmission, sub-branches of hadith science such as ilelü'l-hadith and rical were also examined in the lessons in the assemblies. The narrators who grew up in these places, besides contributing to the science of hadith with the works they have written, also evaluated the narrators in terms of cerh-ta'dil. When the teacher-student network in the chains of proofs is examined, it is seen that some narrators mostly narrate from the same narrator. It has been determined that there are many narrators who are related to other narrators and narrate from each other. Among these narrators, especially Muhammad b. Amr el-Harrani, from his father, Amr b. Halid; Ebu Şuayb el-Harrani from his stepfather Yahya b. Abdullah al-Babulutti; Hilal b. al-'Ala' er-Rakki, from his father al-'Ala' b. Hilal; Muhammed b. Seleme al-Harrani, from his uncle Halid b. Ebu Yezid shows that they took advantage of the written copy inherited from them. These knowledges show that the narrators from Jazira contributed significantly to the period of narration and to the science of rijal.
Benzer Tezler
- Fethinden günümüze Cizre: Siyasi, ilmî ve kültürel tarih
Al-Jazira from the conquest to the present: Political, scientific and cultural history
REŞAT ADAK
Doktora
Türkçe
2024
TarihBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLHAMİ ORUÇOĞLU
- Eyyûbîler devrinde hadis: Dımaşk (570-658/1174-1260)
Hadith in the period of Ayyubids: Damascus (570-658/1174-1260)
ABDURRAHMAN KURT
Doktora
Türkçe
2019
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FAHRİ HOŞAB
- Demokrat Parti Dönemi'nde Kayseri olayları
The Kayseri events in the period of Democrat Party
MEHMET METİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAŞİM ERDOĞAN
- Hadis tarihinde ilim yolculukları: Rihleler
Journeys for seeking knowledge in the history of hadith
ELİF ERDEM
Doktora
Türkçe
2022
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN ÖZAFŞAR
- Hadis tarihinde Cehmiyye'ye yönelik reddiyeler -hicri ilk beş asır-
Rebults against the Jahmiyyah in the history of hadith –hijri first five centuries-
AYŞEGÜL EROĞLU
Doktora
Türkçe
2020
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EREN