Eş'arîlik ve Schopenhauer düşüncesinde irade anlayışı
The understanding of will in Ash'arism and Schopenhauer's thought
- Tez No: 705392
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET TÖZLUYURT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Schopenhauer, Kelâm, irade, irade özgürlüğü, istitaat, kesb, küllî irade, cüz'î irade, determinizm, Kalam, Schopenhauer, will, freedom of will, self-determination, absolute will, partial will, determinism
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yozgat Bozok Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
Tez çalışmasının temel amacı Kelâm ilmindeki irade anlayışı ile Schopenhauer'in irade felsefeni inceleyerek karşılaştırmalı bir analiz yapmaktır. Çalışmada Kelâm düşüncesinde tarihsel olarak ortaya çıkan Kelâmî mezheplerin irade ve irade özgürlüğü düşünceleri literatür taraması yapılarak incelenmiştir. Kelâmî yaklaşımlar temelde üç farklı kategoride irade konusunu tartışmışlardır. Birinci yaklaşıma göre insanın özgür iradesi yoktur. İnsan ancak Allah'ın dilemesi ve O'nun izin verdiği kadar eylem ve davranışlarda bulunur. Bu görüş Cebriyye ekolünde katı bir şekilde savunulmuştur. Daha ılımlı savunucusu ise Eş'arî geleneğidir. İkinci görüş, Mu'tezilî düşünce tarafından temsil edilmektedir ve insan fiillerinde tam bir özgürlük vardır. Aksi takdirde insanın yapıp etmelerinde ahlaki bir sorumluluk yüklenemez. Aynı zamanda insan Allah'ın vermiş olduğu akıl ile seçebilme kudretine sahiptir. Üçüncü görüş Mâtürîdî düşünce mensuplarınca savunulmaktadır. Onlara göre insan davranışları bir taraftan Allah'ın insana verdiği cüz'î iradesinin etkisi altındadır. Diğer taraftan Allah'ın iradesinin insanda bulunmasını takdir etmesi dolayısıyla insani seçimler küllî iradeye bağlıdır. Schopenhauer'in düşünceleri modern Batı düşünce geleneğinde hâkim olan idealist ve realist fikri ekollerden ayrı düşünülebilir. Schopenhauer, Batı aydınlanmasının aklı ön plana çıkartan insan davranışı açıklamalarına karşılık, aklın yerine sezgi, karakter ve diğer irrasyonel motivasyonlara daha fazla değer vermiştir. Schopenhauer aynı zamanda çağının ana akım deist düşünce kültürü yerine, kendisinin ateist temellere dayalı düşüncesini yerleştirmeye çalışmıştır. Bu anlamda Schopenhauer'e göre bütün olayların müsebbibi her şeyin üstünde ve her şeyi kontrol edebilen güç, mutlak iradedir. İrade insan davranışları da dahil olmak üzere evrendeki her şeyi kendi amacına uygun olarak kontrol ve idare etmektedir. Bu nedenle insanın irade özgürlüğünden söz edilemez. Kelâmî düşüncede ve Schopenhauer felsefesinde iradeye yönelik açıklamalar bazı noktalarda paralellik göstermektedir. Ancak Kelâmî düşüncede Allah'a atfen yapılan açıklamalar, Schopenhauer'de metafizik bir olgu olarak irade olgusuna dayanılarak yapılır. Bununla birlikte irade kavramı ve uzantıları Kelâm ilminin açıklamaları ile Schopenhauer'in açıklamalarının ortak birçok noktada buluştuğu görülür. Tez çalışması öncelikle Kelâmî düşüncedeki irade kavramını ele aldıktan sonra Schopenhauer'in düşüncelerine yer vermiştir. Yapılan araştırma sonucunda, iki görüş arasında ortak ve zıt görüşlerin olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The main purpose of the thesis is to make a comparative analysis by examining Schopenhauer's will philosophy with the understanding of will in the science of kalam. In this study, the thoughts of the will and freedom of will of the theological sects that emerged historically in the thought of kalam were examined through a literature review. Theological approaches have basically discussed the subject of will in three different categories. According to the first approach, man has no free will. Human beings can only act and act as much as God wills and God allows. This view has been strongly advocated in the Cebbriye school. The more moderate advocate is the Ash'ari tradition. The second view is represented by Mu‟tezile thought and there is complete freedom in human actions. Otherwise, a moral responsibility cannot be assumed in what people do. At the same time, man has the power to choose with the mind given by God. The third view is advocated by Mâtürîdî scholars. According to them, human behavior is under the influence of the partial will of God given to human beings on the one hand. On the other hand, human choices depend on total will, as God appreciates the existence of will in human beings. Schopenhauer's ideas can be considered separate from the idealist and realist ideas that prevail in the modern Western tradition of thought. Schopenhauer placed more value on intuition, character, and other irrational motivations rather than reason, as opposed to the Western enlightenment's explanations of human behavior that put the mind to the fore. Schopenhauer also sought to replace the mainstream deist thought culture of his age with his ataist-based thought. In this sense, according to Schopenhauer, the cause of all events is above all and the power that can control everything is absolute will. Will controls and directs everything in the universe, including human behavior, in accordance with its purpose. Therefore, one cannot speak of freedom of will. Explanations towards the will in Kalam thought and Schopenhauer's philosophy are parallel at some points. However, the explanations made in reference to God in Kalamic thought are made based on the phenomenon of will as a metaphysical phenomenon in Schopenhauer. However, it is seen that the concept of will and its extensions and explanations of the science of kalam meet at many common points with Schopenhauer's explanations. The thesis study first dealt with the concept of will in theological thought and then included Schopenhauer's thoughts. As a result of the research, it has been determined that there are common and opposite views between the two views.
Benzer Tezler
- Ehl-i sünnet ekollerinden Eş'arilik ve Matüridiyye'ye göre Allah'ın fiillerinde hikmet
Wisdom according to esarı and maturidiyye from Ahl-al-sunna
HÜSEYİN CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. RAMAZAN BİÇER
- Eş'arîler ve Mâturidîlerin ihtilaf ettikleri noktalarda getirdikleri aklî ve naklî deliller
Rational and narrative proofs for controversial issues between Esh'arîs and Mâturidîs
RABİA BAĞMANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA EKİNCİ
- Büyük Selçukluların ilk döneminde Şafii-Eş'arilerin Hanefî-Mu'tezilî geleneğe bakışı
The view of the Shafi-Asharis to the Hanafi-mutazilitradition in the fi̇rst period of the Great Saldjuks
ŞEYMA BATTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN AYDINLI
- Hüsün-kubuh meselesinin Kâdî Abdulcebbâr ve Fahreddin er-Râzî'de karşılaştırılması
Comparison of hüsün-kubuh issue in Qadi Abduljabbar and Fahraddin Alrazi
SAADOON HUSSEIN AHMED
Doktora
Türkçe
2022
Sosyal Hizmetİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FİKRET SOYAL
