Geri Dön

Karadeniz Ekonomik İşbirliği bölgesinde deniz ticareti perspektifinden limanların ve rotaların analizi

Analysis of ports and routes from the marine trade perspective in the Black Sea Economic Cooperation region

PDF İndir

  1. Tez No: 706992
  2. Yazar: BURCU DEĞERLİ ÇİFÇİ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. TÜZİN BAYCAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 123

Özet

Küreselleşme ile birlikte, ülkelerin rekabet edebilir olma ve küresel pazarda yer edinebilme arzuları giderek artmıştır. Söz konusu arzuyu gerçekleştirebilmenin en önemli araçlarından bir tanesi uluslararası ticarettir. Ülkeler, uluslararası ticaret faaliyetleri ile birlikte hem birbirleri ile etkileşim göstermekte hem de ekonomilerine büyük katkıda bulunmaktadırlar. Yapılan araştırmalar uluslararası ticaret ve ekonomik gelişmişlik arasında göz ardı edilemeyecek bir ilişkinin olduğunu göstermektedir. Uluslararası ticaret hacminin artması, ülkelere rekabet edebilirlik kazandırmasının yanı sıra, gayrisafi yurtiçi hâsıla ve kişi başı gayrisafi yurtiçi hâsıla değerlerini artırarak ekonomik gelişmişliğe katkı sağlamaktadır. Uluslararası ticaret açısından, malların üretilmesinin yanı sıra küresel pazarlara ulaştırılması da önem taşımaktadır. Bu bağlamda, deniz ticareti, uluslararası ticaretin en güvenilir ve en az maliyetli bir yolu olarak ortaya çıkmaktadır. Taşıma maliyetlerini minimum seviyeye indirgeyen deniz ticareti sayesinde ülkeler daha emin adımlarla uluslararası ticaret ağının içerisinde olabilmektedirler. Günümüzde, uluslararası ticaretin göz ardı edilemeyecek bir kısmı denizyolu aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Zaman içerisinde politik ve jeopolitik etmenler, serbestleştirilmiş ticaret, uluslararası işbirliğinin artması, üretim ve dağıtım süreçlerinin küreselleşmesi vb. gibi birçok faktörün etkisi ile şekillenen deniz ticareti, uluslararası ticaret için vazgeçilmez bir araç haline gelmiştir. Öte yandan, günümüz gündemlerinden bir tanesi olan sürdürülebilirlik için de deniz ticareti büyük önem taşımaktadır. Deniz ekosistemlerinde, geçmişten günümüze artarak gelen kirlilik, iklim değişikliği etkileri vb. gibi olumsuz etmenlerden dolayı hızlı bir bozulma görülmektedir. Bu nedenle, deniz ekosistemlerinin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla Mavi Ekonomi kavramı ortaya çıkmıştır. Mavi ekonomi, denizden ve deniz kaynaklarından yararlanmayı en sürdürülebilir ve uzun vadeli kalkınma stratejileri ile sağlamayı amaçlamaktadır. Okyanusların sürdürülebilir sanayileşmesi olarak da tanımlanması nedeniyle, denizcilik, liman faaliyetleri, turizme yönelik gelişim gibi endüstrileri de bünyesinde barındırmaktadır. Bu nedenle, ekonominin gelişmesi ve sürdürülebilirlik arasında etkili bir bağ kuran kavram için deniz ticareti oldukça önemlidir. Ülkelerin küresel pazarlarda yer edinebilmeleri ve ekonomik anlamda gelişim sağlamaları yalnızca ürettikleri mallar ve bu malların pazarlara getirilmesi ile ilişki değildir. Bunların yanı sıra, diğer ülkeler ile kurdukları ilişkiler ve yaratılan etkileşimler de ülkelerin ekonomik anlamda gelişmelerini büyük oranda etkilemektedir. Bu noktada karşımıza bölgesel entegrasyonlar çıkmaktadır. Bölgesel entegrasyonlar sayesinde, ülkeler küresel ölçekteki rekabetin olumsuz etkilerini en aza indirgemekte ve kendi rekabet edebilirliklerini artırmaktadırlar. Ülkeler, bölgesel entegrasyonlar dâhilinde, çıkarlarını koruyacak şekilde ekonomik avantaj getirisi olan anlaşmalar yapmaktadırlar. Bu anlaşmaların temelinde ise ticaretin serbestleşmesi, ortak pazar ve serbest ticaret bölgesinin oluşturulması vardır. Bir bölgesel entegrasyon olan Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü, Karadeniz'e kıyısı olan ülkelerin küresel anlamda rekabet edebilir olma ve pazarlarını genişletebilme arzusu ile kurdukları bir örgüttür. Havza içerisinde refah ortamı sağlama ve ekonomik gelişmişlik seviyesini artırma kaygısı bulunan örgüt, organizasyonel yapısı, bulunduğu jeopolitik konum ve ülkelerin bölgedeki işbirliği potansiyeli açısından uluslararası ticaret ve deniz ticareti için oldukça büyük bir potansiyele sahiptir. Yapılan araştırmalar sonucunda, deniz ticareti perspektifinde ele alınan bölgesel ekonomik işbirlikleri ve bölgesel gelişme konularının oldukça az olduğu ve Karadeniz Havzası'nda buna yönelik bir çalışmanın bulunmadığı görülmüştür. Yukarıda değinilen temel çerçeve ve literatürdeki söz konusu eksiklik ışığında, bu tez çalışması kapsamında Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Bölgesi çalışma alanı olarak seçilmiştir. Tezin temel amacı Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Bölgesi'nde deniz ticareti perspektifinde limanların ve rotaların analiz edilmesidir. Deniz ticaretinin en önemli araçlarının limanlar olduğu düşünüldüğünde, bölgedeki limanların özelliklerinin ve rollerinin belirlenmesi, ulaştırma koridorları ile ilişkisinin ve bu limanların havza içerisinde sahip oldukları rotaların ortaya konması ve limanların havza içerisinde sahip oldukları ağlarının analizi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, teorik çerçeveyi oluşturmak için öncelikle ulusal ve uluslararası literatür taraması yapılmıştır. Daha sonra Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü detaylı bir şekilde incelenmiş, örgüte tam üye olan ülkelerin (Gürcistan, Ukrayna, Rusya Federasyonu, Türkiye, Romanya, Bulgaristan, Azerbaycan, Moldova, Ermenistan, Sırbistan, Arnavutluk, Yunanistan) temel özellikleri ve ekonomik göstergeleri (nüfus, gayrisafi milli hâsıla, kişi başı gayrisafi milli hâsıla, ithalat, ihracat, enflasyon, sektörel dağılım) ele alınarak bölgenin daha iyi tanınması sağlanmıştır. Bu veriler, Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü veri tabanları aracılığı ile elde edilmiştir. Daha sonra, tezin amacına yönelik olarak bölgedeki tüm limanların özellikleri incelenmiş, uluslararası ölçekte hizmet veren limanlar belirlenmiş ve uluslararası ulaştırma projeleri (CTC, TRACECA, TITR, TEN-T) ile ilişkisi incelenmiştir. Uluslararası ölçekte hizmet veren limanların havza içerisinde sahip oldukları rotalar Vesselfinder ve Marinetraffic programlarının GIS tabanlı verileri kullanılarak belirlenmiş ve rota haritaları oluşturulmuştur. Tezin esas yöntemini ise Sosyal Ağ Analizi oluşturmaktadır. Bu kapsamda, Gephi programı kullanılarak bölgedeki uluslararası ölçekte hizmet veren limanların havza içerisinde sahip olduğu ağlar belirlenmiş ve limanların etkinliği, önemi, birbirleri ile olan ilişkisi ve bu ilişkilerin potansiyelleri ortaya konmuştur. Yapılan analizler sonucunda, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Bölgesi'nin ithalat (%46,1) ve ihracat (%41,4) oranlarının dünya ortalamasının üzerinde olduğu görülmüştür. Öte yandan, söz konusu bölgenin gayrisafi yurtiçi milli hasılasının dünya ortalamasının altında olduğu saptanmıştır. Bunun yanı sıra, yük elleçleme kapasitesi en fazla olan liman Karadeniz'deki toplam kapasitenin yaklaşık %22'sini oluşturan Rusya Federasyonu - Novorossiysk Limanı'dır ve onu yaklaşık %18 oranıyla Romanya - Köstence Limanı'nı takip etmektedir. Uluslararası ulaştırma projeleri ile olan ilişkileri incelendiğinde, Romanya –Köstence Limanı, Bulgaristan–Varna ve Burgaz Limanı, Türkiye – Samsunport Uluslararası Liman, Gürcistan-Batum ve Poti Limanı, Ukrayna – Chornomorsk Limanı öne çıkmaktadır. Karadeniz Bölgesi'nde Türkiye toplam rota sayısının %29'unu ve Ukrayna %26'sını oluşturarak bölgenin fazla limanı ve rota sayısını bünyesinde barındırmaktadır. Yapılan sosyal ağ analizi sonucunda, bölgede güçlü bir ağ olduğu kanısına varılmıştır. Bunun yanı sıra, analiz kapsamında öne çıkan limanlar Rusya – Novorossiysk Limanı, Gürcistan–Batum Limanı, Romanya – Köstence Limanı, Türkiye – Samsunport Uluslararası Liman, Ukrayna – Chornomorsk ve Odessa Limanı'dır. Sonuç olarak, bölgede her türlü yük elleçlenebilmesi, ithalat ve ihracat oranlarının dünya ortalamasının üzerinde olması, jeopolitik açıdan önem taşıması, uluslararası ulaşım koridorları bakımından öne çıkması nedeniyle Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Bölgesi büyük bir potansiyele sahiptir. Bunun yanı sıra, bölgenin limanlar açısından zengin olması deniz ticareti potansiyeli ve dolayısıyla uluslararası ticaret bakımından oldukça önemlidir. Limanlar bölgede, hem dış ticareti yönlendiren/ivmelendiren hem de ülkeler arasındaki ekonomik işbirliğini geliştirmek için bir araç niteliğine sahiptir. En fazla yük elleçleme kapasitesine sahip olan limanların, altyapı ve hizmet açısından en gelişmiş limanlar oldukları görülmüştür. Limanlar, tam kapasite ile çalıştıkları takdirde ülkelerin deniz ticaretine büyük katkı sağlayacaklardır. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü'nün ve bölge ekonomisinin geliştirilmesi için denizyolu taşımacılığı ile limanlar kritik öneme sahiptir. Öte yandan, limanların bulundukları kentlerin fiziksel gelişimine ve planlamasına etkisinin yanı sıra; istihdam yaratması, dış ticaret faaliyetlerinin temel aracı olması ve kültürler arası etkileşime olanak sağlaması nedeniyle ekonomik ve sosyal etkileri de vardır. Limanlar, hinterlandları ile bir kent-bölge şeklinde bütün olarak çalıştığından, bulundukları kentlere ve kentsel ağ sistemine etkileri de göz ardı edilemez.

Özet (Çeviri)

With the globalization, the desire of countries to be competitive and to have a place in the global market has gradually increased. One of the most important means of realizing the desire is international trade. Countries both interact with each other and contribute greatly to their economies with international trade activities. With the effects of globalization, international trade has become one of the important tools for countries to survive on an international scale within the economic order. Recent studies have shown that there is a relationship that cannot be ignored between international trade and economic development. The increase in international trade volume not only brings competitiveness to the countries, but also contributes to economic development by increasing the values of gross domestic product and gross domestic product per capita. In terms of international trade, besides the production of goods, their delivery to global markets is also important. In this context, marine trade has emerged as the most reliable and least costly way of international trade. Since the 1970s, maritime transport has not only contributed to the globalization of commodities trade and production, but has also become one of the most globalized businesses. Most countries today specialize in various maritime lines. Today, maritime trade, which is shaped by the influence of many factors, has become the sought-after face of competitiveness on a global scale. Through marine trade, which minimizes transport costs, countries can become part of the international trade network with more confident milestones. Nowadays, a non-negligible part of international trade is carried out by marine transportation. Over time, marine trade, which has been shaped by many factors such as political and geopolitical factors, liberalized trade, increased international cooperation, globalization of production and distribution processes, has become an indispensable tool for international trade. On the other hand, marine trade is of great importance for sustainability, which is one of today's agendas. There is a rapid deterioration in marine ecosystems due to negative factors such as pollution and climate change, which become more effective from past to present day. For this reason, the concept of the Blue Economy has emerged in order to ensure the sustainability of marine ecosystems. The blue economy first has emerged as a complementary concept to the green economy concept at the United Nations' Sustainable Development Conference held in Rio de Janeiro in 2012. This concept is accepted as a discourse based on the use of resources to ensure ecosystem integrity. Blue economy aims to benefit from marine and from marine resources with the most sustainable and long-term development strategies. Since it is also defined as the sustainable industrialization of the oceans, it also includes industries such as maritime, port activities and tourism-oriented development. Therefore, marine trade is crucial for the blue economy that establishes an effective link between the development of the economy and sustainability. The fact that countries can gain a place in global markets and achieve economic development is not only related to the goods produced by these countries but also bringing these goods to the markets. Moreover, relationships and interactions with other countries have a significant impact on their economic development. At this point, regional integrations have been emerged. Regional integration is the means by which new countries trying to enter the multilateral system (and small countries already in it) compete among themselves for the direct investment necessary for their successful participation in that system. In addition, regional integrations aimed to alleviate regional tensions and increase the level of welfare in the region as well as economic development by collaborating with each other in terms of economic cooperation. Under favour of regional integrations, countries minimize the negative effects of competition on a global scale and increase their own competitiveness. As part of regional integrations, countries make agreements with economic advantage in a way that will protect their interests. The basis of these agreements is the liberalization of trade, the creation of a common market and free trade area. The Black Sea Economic Cooperation Organization, which is a regional integration, is an organization established by the Black Sea littoral countries with the desire to be globally competitive and expand their markets. The organization has 12 full members, 9 of which are founding members. While the founding members are Turkey, Georgia, Russian Federation, Ukraine, Bulgaria, Romania, Azerbaijan, Moldova and Armenia; the other members are Albania, Serbia and Greece. The organization, which is concerned about providing an environment of prosperity and increasing the level of economic development in the basin, has a great potential for international trade and marine trade in terms of its organizational structure, geopolitical location and cooperation potential of the countries in the region. The strengths of the region are that the import and export rates of the BSEC Organization and Region are above the world average, the organization has a well-thought-out organizational structure and there are working groups on various important issues. On the other hand, the existence of social, political and economic heterogeneity among the member countries of the organization is one of the weaknesses of the region. The geopolitical position of the region in question appears as an opportunity. Following the research, it has been shown that the regional economic cooperation and regional development issues discussed in the perspective of marine trade are quite rare and there is no study on this in the Black Sea Basin. In the light of the basic framework mentioned above and the deficiency in the literature, the Black Sea Economic Cooperation Organization Region has been chosen as the study area within the scope of this thesis. The main purpose of the thesis is to analyze the role of ports and their routes from marine trade perspective in the Black Sea Economic Cooperation Organization Region. Considering that the ports are the most important means of marine trade, it is aimed to determine the characteristics and roles of the ports in the region and to reveal their relationship with the international transportation corridors. Furthermore, the routes of these ports and analysis of the networks of these ports in the basin are also a part of the study. In this context, first of all, a national and international literature review has conducted to create the theoretical framework. Afterwards, the Black Sea Economic Cooperation Organization has examined in detail. The basic characteristics and economic indicators (population, GNP per capita, imports, exports, inflation, sectoral distribution) of the full members of the organization (Georgia, Ukraine, Russian Federation, Turkey, Romania, Bulgaria, Azerbaijan, Moldova, Armenia, Serbia, Albania, Greece) have been analyzed for better recognition of the region. The data was obtained through the World Bank and World Trade Organization databases. Then, the haracteristics of all ports in the region have been examined, the ports serving on an international scale have determined and their relationship with international transportation projects (CTC, TRACECA, TITR, TEN-T) has been examined. The routes of the ports serving on an international scale within the basin have determined by using the GIS-based data of the Vesselfinder and Marinetraffic programs and route maps have created. The main method of the thesis is Social Network Analysis. In this context, by using the Gephi, the networks of the ports serving on international scale in the region have determined and the (efficiency and importance of ports, relationship of the ports with each other and the potentials of these relations have been revealed. The result of analysis has shown that the import (46,1%) and export (41,4%) rates of the Black Sea Economic Cooperation Region are above the world average. On the other hand, it has been determined that the gross domestic national product of the region is below the world average. In addition, the port with the highest cargo handling capacity is the Russian Federation - Novorossiysk Port, which accounts for approximately 22% of the total capacity in the Black Sea, followed by Romania - Constanta Port with approximately 18%. In examining its relationship to international transport projects, Romania – Port of Constana, Bulgaria – Port o Varna and Port of Burgas, Georgia – Port of Batumi and Port of Poti, Ukraine – Port of Chornomorsk have become prominent. In the Black Sea Region, 29% of the total number of routes is in Turkey and 26% is in Ukraine. With these ratios, Turkey and Ukraine contain the region's majority of ports and routes. Following the analysis of social networks, it has been concluded that the region has a strong network. In addition, the prominent ports within the scope of the social network analysis are Russia – Port of Novorossiysk, Georgia – Port of Batumi, Romania – Port of Constanta, Turkey – Samsun International Port, Ukraine – Port of Chornomorsk and Port of Odessa. In summary, The Black Sea Economic Cooperation Organization Region has a great potential as it can handle all kinds of cargo in the region. Its import and export rates are above the world average, it is of geopolitical importance, and it stands out in terms of international transportation corridors. The intensity of the interactions between the ports of the region and the presence of a strong logistic network in the region give the region a significant potential. Moreover, the fact that ports of the region is quite abundant is crucial in terms of marine trade and international trade potential. The ports have the quality of both directing/accelerating international trade and also a tool for developing economic cooperation in the region. It has been observed that the ports with the highest cargo handling capacity are the most developed ports in terms of infrastructure and service. If the ports operate at full capacity, they will make a great contribution to the marine trade of the countries. Maritime transport and ports are of critical importance for the development of the Black Sea Economic Cooperation Organization and the regional economy. On the other hand, ports also have economic and social effects as they create employment, are the main tool of international trade activities and enable intercultural interaction, as well as the physical development and planning of the cities they are located in. Since the ports work as a whole as a city-region with their hinterlands, their effects on the cities and the urban network system cannot be ignored. Finally, For the 'Blue Economy', which is based on the maritime sectors, maritime trade is of great importance for coastline countries to compete on a global scale, as it offers many advantages in terms of cost, efficiency and reliability.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    709756

    AHP metodu kullanılarak Karadeniz bağlamında deniz güvenliğinin dinamiklerinin belirlenmesi

    Determining the dynamics of marine security in the context of the Black Sea using the AHP method

    ÖZCAN DURUKAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Deniz Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Denizcilik Çalışmaları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. PELİN BOLAT

  2. Tez No

    391520

    1991 sonrası Trabzon bölgesinin Türkiye'nin Kafkaslar ve Rusya ilişkilerindeki rolü

    The role of Trabzon region in Caucasia and Russia relations of Turkey after 1991

    ELİF ÖZTÜRK BENVENİSTE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET TAŞAĞIL

  3. Tez No

    133081

    Karadeniz'de mevcut durum ile askeri, siyasi ve ekonomik oluşumların incelenmesi

    The Present situation and the examination of political, economical, military structures and organizations in the Black Sea region

    HASAN NİHAT DOĞAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    Uluslararası İlişkilerİstanbul Üniversitesi

    Deniz İşletmeciliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SELMİN BURAK

  4. Tez No

    428723

    Polonya'nın jeopolitiğinde Almanya'nın yeri

    Germany's location in Poland's geopolitics

    HASAN HOŞOĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Uluslararası İlişkilerKara Harp Okulu Komutanlığı

    Güvenlik Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SOYALP TAMÇELİK

  5. Tez No

    511158

    The military evolution in the Black Sea Region (Security challenges 2004-2017)

    Karadeniz bölgesinde ordu geliştirme (Güvenlik zorlukları 2004-2017)

    IULIANA OPREA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Uluslararası İlişkilerKocaeli Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞEGÜL GÖKLAP KUTLU

Geri Dön