Laurent Jean François Truguet ve Usûlü'l Ma‛ârif Fî Vech-i Tasfîf -i Sefâyin-i Donanma ve Fenn-i Tedbîr-i Harekâtiha adlı eserinin transkripsiyonu ve incelenmesi
Laurent Jean François Truguet transcription and analysis of Usûlü'l Ma‛ârif Fî Vech-i Tasfîf -i Sefâyin-i Donanma ve Fenn-i Tedbîr-i Harekâtiha
- Tez No: 708520
- Danışmanlar: PROF. DR. TUNCAY ZORLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Science and Technology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilim ve Teknoloji Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilim ve Teknoloji Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 305
Özet
Bu çalışma 1770'teki Çeşme Bozgunu sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun sistematik olarak giriştiği modernizasyon çabalarının denizcilik tarihi ile ilgili bir kesitini ele almaktadır. Bu çerçevede, yabancı mühendislerin, teknisyenlerin, subayların ve diplomatların istihdamlarıyla beraber denizcilik alanına dair yeni teknik bilgi (know-how) ve yöntemlerin benimsenmesi süreci, bir başka deyişle Osmanlı denizciliğinin modernleşme süreci, bilhassa Fransız deniz subayı Laurent Jean François Truguet ve 1787 yılında kaleme aldığı ve Fransız elçiliği matbaasında basılan“Usûlü'l ma‛ârif fî vech-i tasfîf -i sefâyin-i donanma ve fenn-i tedbîr-i harekâtiha”isimli eseri üzerinden ele alınmıştır. Biyografisi incelenen Truguet, Fransa'nın Toulon kentinde doğmuş, üst düzey bir ailede yetişmiş, itibarlı okullarda denizcilik eğitimi görmüş, donanmanın en üst kademelerinde görev almış ve çeşitli savaşlarda donanmaya komuta etmiştir. Truguet, bir deniz subayı olmakla beraber, üstlendiği diplomatik görevlerle ve parlamentodaki etkinliği ile de dikkat çeken bir isimdir. Fransa'da böylesine üst makamlarda bulunmuş bir ismin Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde faaliyet göstermeye başlama süreci, farklı coğrafyalarda üstlendiği görevler ve yazdığı eserler tezimizin önemli bir kısmını teşkil etmektedir. 1784 yılında Choiseul Gouffier'in Fransız elçiliği yaptığı dönemde ikili anlaşmalar sonucunda Osmanlı İmparatorluğu'nun hizmetine giren Truguet, İstanbul'da kaldığı 4,5 yıllık süre zarfında Osmanlı amiral ve subaylarının denizcilik ve manevra uygulamaları hususunda eğitimleri ve bahriyelilerin istifade edebilmeleri için çalışmalar yürütmüş ve farklı hususları içeren manevra kılavuzları derlemiştir. Diğer taraftan, Achille Tondu ve uzman bir ekiple astronomi gözlemler ve trigonometrik hesaplar kullanarak Karadeniz, Ege ve Marmara denizlerinin, İstanbul ve Çanakkale boğazlarının haritalarını çıkarmıştır. Ayrıca İstanbul'da Mühendishane'de tabiye dersleri vermiş donanmadaki ıslahatlara katkıda bulunmuştur. Çalışma kapsamında, Truguet'nin Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrıldıktan sonraki faaliyetlerine de yer verilmiş ve böylece bütüncül bir Truguet portresi sunulmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede, Mısır'da bulunan beyler ve Arap şeyhleriyle yaptığı deniz ticareti ve ulaşımı konulu diplomatik görüşmeler, Süveyş Kanalı ile ilgili hazırladığı raporlar, Napolyon Bonapart ile olan münasebeti ve Mısır'ın işgaline dolaylı katkısı, Büyük Britanya'daki incelemeleri, Akdeniz filo komutanlığı, savaş sırasında gemi personelinin uyması gereken ast-üst ilişkilerini konu alan bir yasanın çıkarılmasındaki rolü, diplomatik yazışmaları,“Şüpheliler Yasası”ve mahkûmiyet dönemi, Direktuvar Rejimi'yle beraber Donanma Bakanı olarak atanması, sömürgelerle ilgili çalışmaları,“18 Fructidor Devrimi”sonrası Donanma Bakanlığı'ndan azledilmesi, Madrid büyükelçiliği dönemi, tekrar tutuklanması ve Hollanda'ya sürgün dönemi, Napolyon rejimi tarafından donanmadan sorumlu müsteşar olarak atanması, Donanma Amiralliği, Birleşik Donanması Komutanlığı, Hollanda'nın Yüksek Denizcilik İdaresi'ndeki görevi, Şeref Nişanı Büyük Haçı'yla taltif edilmesi, Temmuz Hükümeti tarafından Büyük Amiral (Amiral de France) ilan edilmesi, Fransız Parlamentosu'nda donanma ve limanlar konusunda verdiği yasa teklifleri de tezimizde ele alınmıştır. Tezin diğer önemli bir ayağını Truguet'nin İstanbul'daki görevi sırasında kaleme aldığı“Usûlü'l ma‛ârif fî vech-i tasfîf -i sefâyin-i donanma ve fenn-i tedbîr-i harekâtiha”adlı eserin incelenmesi ve bilimsel değerinin tartışılması oluşturmaktadır. Bu kapsamda öncelikle adı geçen eserin transkripsiyonu yapılmış ardından da günümüz Türkçe'sine çevirilerek araştırmacılar ve okurlar için sade bir anlatım ile anlaşılır hale getirilmiştir. Buna ek olarak eserin sonunda bulunan 13 adet levhanın transkripsiyonu yapılmıştır ve öne çıkan kelimelerin anlamları okuyucuya yardımcı olacak bir sözlük çalışmasıyla desteklenerek tezin ekler bölümünde sunulmuştur. 1787 (1201) tarihinde İstanbul Fransız Elçilik Matbaası'nda basılan bu eserin farklı tarihlerde ve farklı ülkelerde basılmış nüshalarının özellikleri, yazara ait farklı eserlerin niçin birbirleriyle karıştırıldığı gibi hususlar da aydınlatılmaya çalışılmıştır.“Usûlü'l ma‛ârif”, Osmanlı denizciliği açısından mühim bir eserdir; zira, Osmanlı denizciliğinde 18. yy'ın başat aktörleri olan kalyon tarzı yelkenli gemilerin harp sırasındaki seyir manevralarını, dizilişlerini ve saf düzeni alma yöntemlerini aşamalar halinde, çizimler kullanarak detaylı bir şekilde anlatmaktadır. Bunun yanı sıra eserde, gemilerdeki işaretlerin, ekipmanın ve yelkenlerin savaş sırasında nasıl kullanılacağı hususları da ele alınmıştır. Bu itibarla tez çalışması, başta Osmanlı denizcilik tarihi olmak üzere, Osmanlı modernleşmesi, bilim ve teknoloji tarihi ile bilginin dolaşımı alanlarına katkı yapmayı ayrıca nadir eserlerin gün yüzüne çıkarılarak anlaşılır hale getirilmesini ve geçmişle gelecek arasında bir köprü kurmak amaçlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
This work contextualizes a section related to the maritime history of the modernization efforts systematically undertaken by the Ottoman Empire after the Çeşme Defeat in 1770. Within this framework, the employment of the foreign engineers, technicians, officers and diplomats in the maritime field with new technical knowledge (know-how) and the process of adoption methods, in other words, the modernization process of the Ottoman Marine will be examined, especially through the work of the French naval officer Laurent Jean François Truguet“Usûlü'l ma‛ârif fî vech-i tasfîf -i sefâyin-i donanma ve fenn-i tedbîr-i harekâtiha”, penned in 1787 and printed in the French Embassy printing house. Truguet, whose biography has been examined, was born in Toulon-France, brought up in a high-ranking family, studied maritime at reputable schools and served at the top-most levels of the navy and commanded the navy in various wars. As well as being a naval officer, he was also notable for the diplomatic duties and a man of influence in the parliament. The process of acceding within the Ottoman Empire of a name, serving at such higher levels in France, the duties he assumed and the works he wrote constitute an essential part of our thesis. Truguet entered the service of the Ottoman Empire as a result of bilateral agreements in 1784, when Choiseul Gouffier was the French embassy. During his stay for 4.5 years in Istanbul, he compiled two maneuvering guides for Ottoman admirals and officers as well as the manoeuvre practice trainings for the mariners to benefit from. On the other hand, Truguet, Achille Tondu and a team of experts mapped the Black Sea, Aegean and Marmara Sea as well as Istanbul and the Dardanelles straits using astronomical observations and trigonometric calculations. He also taught naval tacticts at the Imperial School in Istanbul and contributed to the reforms in the navy. Within scope of the work, Truguet's activities after leaving the Ottoman Empire also included thus an integrated portrait of Truguet was tried to be presented. In this context, diplomatic negotiations on maritime trade and transportation with beys and Arab sheikhs in Egypt, reports related to Suez Canal, relationships with Napoleon Bonapart and his indirect contribution to the invasion of in Egypt, observations in Great Britain, Mediterranean Fleet commandership, his role in the adoption of a law on subordinate-superior relations that ship's personnel had to comply with during the war, diplomatic correspondence,“The Law of Suspects”and the conviction period, appointment as the Minister of Navy, the colonies studies, his removal from the Ministry of the Navy after the“Coup of 18 Fructidor”, the ambassadorship period in Madrid, his re-arrest, the period of exile to the Netherlands, his appointment as the navy undersecretary by the Napoleonic regime, admiralty of the navy, United Navy Admiralty, his position at the High Maritime Administration of the Netherlands, his being honoured with a Grand-Cross of the Legion of Honor, his being declared Grand Admiral (Admiral de France) by the Government of July and his proposals for legislation on the navy and ports in the French Parliament have also been discussed in our thesis. Another important part of the thesis is the study of the work“Usûlü'l ma‛ârif fî vech-i tasfîf -i sefâyin-i donanma ve fenn-i tedbîr-i harekâtiha”penned by Truguet during his mission in Istanbul and the discussion of its scientific value. In this context, first of all, the transcription of the aforementioned work was made, and then it was translated into modern Turkish and made comprehensible with a simple narrative for researchers and readers. In addition, 13 plates found at the end of the work were transcribed and the meanings of the featured words were supported by a dictionary study to help the reader and presented in the appendices section of the thesis. The characteristics of the copies of this work printed at the French Embassy Printing House in Istanbul in 1787 (1201), printed at different dates and in different countries, as well as the reasons why different works belonging to the author were mixed with each other, were also tried to be clarified. Usûlü'l ma‛ârif is an important work in terms of Ottoman maritime history as it describes the navigational maneuvers of galleon-style sailing ships during the war, the dominant actors of the 18thcentury in Ottoman maritime history, their arrangement and the methods of pure line-up of ships, using drawings in details. In addition, the issues of how to use the signs, equipment and sails on the ships during the war have been discussed within the work. In this respect, this thesis aims to contribute especially to the fields of Ottoman modernization, circulation of information through history of science and technology, as well as to make rare works accessible and understandable by bringing them to the surface and to establish a bridge between the past and the future.
Benzer Tezler
- Son dönem Osmanlı Devleti'nde Endülüs algısı (1859-1923)
Perception of al-Andalus in the Late Ottoman period (1859-1923)
BÜŞRANUR ÜZAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CUMHUR ERSİN ADIGÜZEL
- Silahlı Kuvvetler Bando Okulları Komutanlığındaki trompet eğitiminde arban trompet metodunun teknik kapasitenin geliştirilmesi açısından incelenmesi
Analyzing of the arban trumpet method in the aspect of the improvement of technical capacity at the armed forces band school trumpet training
SERDAR SABİR
- Une étude de l'écriture minimaliste: Palafox et La Nébuleuse du Crabe d'Eric Chevillard
Küçürek yazın incelemesi: Eric Chevillard'ın Palafox ve La Nebuleuse du Crabe adlı eserleri
SİNEM DÜNDAR
Yüksek Lisans
Fransızca
2017
Fransız Dili ve EdebiyatıNamık Kemal ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ TİLBE
- Flütün tarihsel gelişimi
The Historic evaluation of the flute
ECE KARŞAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Müzikİstanbul ÜniversitesiÜfleme ve Vurma Çalgılar Ana Sanat Dalı
PROF. MERAL YAPALI
- Jean Rhys'in Voyage in the Dark, Good Morning, Midnight ve Iris Murdoch'un Under the Net romanlarında flanör
The Flaneur in Jean Rhys's Voyage in the Dark, Good Morning, Midnight and Iris Murdoch's Under the Net
RANA ERDOĞAN
Doktora
Türkçe
2019
İngiliz Dili ve EdebiyatıAtatürk Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUKADDER ERKAN