Muhammed Rıza Mirâb Agehî'nin Zübdetü't-Tevârîh adlı eserinin (vr.1b- 50a) transkripsiyonu
The transcription of Muhammed Riza Mirâb Agehî's work titled zübdetü't-tevârîh (vr.1b-50a)
- Tez No: 710885
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET DAĞLAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Iğdır Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 195
Özet
XIX. yüzyılın en büyük yazarlarından biri olan Muhammed Rızâ Mirâb Âgehî, Hive Hanlığını tarihini konu alan altı eser kaleme almıştır. Bu eserlerden birisi olan Zübdetü't-Tevârîh adlı eserde Rahîm Kulu Han'ın hem şehzadelik hem de hanlık (1843-1846) dönemlerini anlatır. Zübdetü't-Tevârîh adlı eserde Muhammed Rızâ Mirâb Âgehî yabancı ülkelerle olan mektup ve müzakere örneklerinden, yine bu ülkelerle olan diplomatik yazışmalardan bahseder ayrıca dönemin askeri hareketliliklerinden, siyasi yöneticilerinden, rütbeli askerlerinden ve din adamlarından ayrıntılı bir şekilde bahsetmektedir. Muhammed Rızâ Mirâb Âgehî Zübdetü't-Tevârîh adlı eseri kaleme alırken nazım ve nesir türünün en güzel örneklerini vermiştir. Âgehî'nin eserde kullanmış olduğu dil Arapça ve Farsca kelime, tamlama ve deyimlerle yüklü; süslü, sanatlı ve anlaşılması zordur. Eserde hadislerden ve Kuran-ı Kerim ayetlerinde sıklıkla bahsetmektedir. XIX. Yüzyılda Çağatay edebiyatının en güzel örneklerinin verildiği merkezlerden birisi Hive şehridir. Hive Hanlığı Harezm bölgesinde kurulduğu için Harezm Hanlığı olarak da bilinmektedir. 1643-1663 yılları arasında Hive Hanlığı hükümdarı olan Ebül Gazi Bahadır Han, aynı zamanda iyi bir tarihçidir. Bahadır Han'ın oğulları zamanında da Hive ilim şehri olmaya devam etmiştir. 1783'te ise Rus hâkimiyetini kabul etmek zorunda kalmıştır. Bahadır Han'dan sonra hanedan değişti ve yeni hanedanı Kongratlar kurdu. Kongratların ilk hükümdarı olan Mehmet Emin İnak'ın torunu İl-Tüzer Bey'dir. İl-Tüzer Bey'den sonra başa geçen kardeşi Mehmet Rahim Han zamanında (1806-1825), Aral gölü dolaylarında kurulan Karakalpakların ülkesi de Hive Hanlığına katıldı. Fakat Ruslar bölgede baskılarını artırıyordu. Ruslara karşı direniş gösterilse de, Ruslar direnişleri bastırmıştır. 1920 yılında Hive'de Harezm Halk Cumhuriyeti kurulmuştur. 1924 yılında cumhuriyete son verilerek topraklar Harezm, Özbekistan, Kara Kalpakistan arasında paylaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Muhammed Rızâ Mirab Âgehi, one of the greatest writers of the 19th century, wrote six works on the history of the Khanate of Khiva. One of these works, Zübdetü't-Tevârih, tells both the prince and khanate (1843-1846) periods of Rahim Kulu Han. One of the centers, where the most beautiful examples of Chagatai literature in the nineteenth century were given, was the city of Khiva. Ebül Gazi Bahadır Khan, who was the ruler of the Khiva Khanate between 1643 and 1663, was also a good historian. During the time of Bahadır Khan's sons, Khiva continued to be a city of science. Since the Khiva Khanate was established in the Harem region, it has also been known as the Khwarezm Khanate. The khanate, which was weak in military sense, continued its existence by adhering to Iran during the time of Nadir Shah. In 1783, he had to accept Russian domination. After Bahadır Khan, the dynasty changed, and the new dynasty established kongrats. The grandson of Mehmet Emin İnak, the first ruler of the Kongrats, was ll-Tüzer Bey. During the reign of his brother Mehmet Rahim Khan, who came to power after ll-Tüzer Bey (1806-1825), the land of the Karakalpaks, which was established around the Aral Lake, joined the Khanate of Khiva. But the Russians were increasing their pressure on the region. Although there was resistance against the Russians, the Russians suppressed the resistance. In 1920, the People's Republic of Khwarezm was established in Khiva. In 1924, the republic was abolished, and the lands were shared between Khwarezm, Uzbekistan and Kara Kalpakistan.
Benzer Tezler
- Âgehî'nin Câmi'ü'l-Vâkıât-ı Sultânî adlı eserinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi
Transcription and assessment of the work 'Câmi'u'l-Vâkiât-i Sultâni̇' by Agehî
MUHAMMED İKBAL MÜMİNOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihGaziantep ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YUNUS EMRE TANSÜ
- Muhammed Rızâ Âgehî'nin Firdevsü'l-İkbâl'i [100b-200a] (giriş, transkripsiyonlu metin, dil-yazım özellikleri, dizin-sözlük)
Muhammed Rızâ Âgehî?s Firdevsü?l-İkbâl [100b-200a] (introduction, text with transcription, language-dictation features, index-vocabulary)
ŞENEL GERÇEK
Doktora
Türkçe
2011
DilbilimKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Mûnis Harezmî ve Rızâ Âgehî Firdevsü'l-İḳbāl [İ460b-524a] (Giriş, transkripsiyonlu metin, dil-yazım özellikleri, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Munis Harezmi and Rıza Agehi Firdevsul-Iqbal [I460b-524a] (Introduction, transcribed text, language-writing characteristics, index-dictionary, facsimile)
MUHAMMADULLAH HAJI MOH NASEEM
Doktora
Türkçe
2024
DilbilimKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Mûnis Harezmî ve Rızâ Agehî Firdevsü'l-İkbâl [300b-380a] (Giriş, transkripsiyonlu metin, inceleme, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Mûnis Harezmî ve Rızâ Agehî Fi̇rdevsü'l-İkbâl [300b-380a] (Introduction, text with transcription, language-dictation features, index-vocabulary, facsimile)
ALPER BAYINDIR
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN RÜŞTÜ KARABEYOĞLU
- Mûnis Harezmî & Rızâ Âgehî, Firdevsü'l-İkbâl [380b-460a] (Giriş, transkripsiyonlu metin, dil-yazım özellikleri, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Mûnis Harezmî & Rızâ Âgehî, Firdevsü'l-İkbâl [380b-460a] (Introduction, transcriptional text, language-spelling features, index-dictionary, facsimile)
ERHAN ÇAKIR
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN