Mûnis Harezmî ve Rızâ Âgehî Firdevsü'l-İḳbāl [İ460b-524a] (Giriş, transkripsiyonlu metin, dil-yazım özellikleri, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Munis Harezmi and Rıza Agehi Firdevsul-Iqbal [I460b-524a] (Introduction, transcribed text, language-writing characteristics, index-dictionary, facsimile)
- Tez No: 875754
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 819
Özet
Firdevsü'l-İkbâl, Çağatay Türkçesinin son temsilcileri ve Hive Hanlığı'nın önde gelen şair ve tarihçileri olan Şîr Muhammed Mîrâb Mûnis (1778-1829) ve Muhammed Rızâ Âgehî (1809-1874) tarafından klasik Çağatay Türkçesi ile kaleme alınmıştır. Özgün tarih yazıcılığının mühim eseri ve Orta Asya Türk tarihinin en önemli kaynaklarından olan Firdevsü'l-İkbâl, Hive edebiyatında döneminin önemli, alanının ilk eserlerinden biridir. Bu çalışma, Firdevsü'l-İkbâl'in 460b-524a varakları arasındaki metni kapsamaktadır. Çalışmamız beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Çağatay Türkçesi, Çağatay edebiyatı, Firdevsü'l-İkbâl'in yazarları, mevcüt nüshaları, eserin içeriği ve metnin kuruluşu hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümünde, Firdevsü'l-İkbâl'in transkripsiyonlu metni verilmiştir. Bu metin, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde bulunan T 82 numaralı nüsha temel alınarak oluşturulmuştur. Çalışmada, bu nüsha“İ”olarak adlandırılmış ve Yuri Bregel'in Leningrad'da bulunan 571a ve E6 numaralı nüshalarını karşılaştırarak oluşturduğu matbu neşir“B”ile karşılaştırılmıştır. Nüshalar arasındaki farklar, nüshalardaki müstensihten kaynaklanan yazım hataları, harf eksiklikleri ve yazım tutarsızlıkları dipnotlarda gösterilmiştir. Üçüncü bölümde, eserin dil ve yazım özellikleri incelenmiştir. Dördüncü bölümde, metnin gramatikal dizini ve sözlüğü yer almaktadır. Dizinde, Reşit Rahmeti Arat'ın Kutadgu Bilig adlı eserindeki dilbilgisi sıralaması esas alınmıştır. Beşinci bölümde ise metnin tıpkıbasımından örnekler verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Firdawsul-Iqbal has been written in classical Chagatai Turkish by Shir Muhammed Mirab Munis (1778-1829) and Muhammed Riza Agehi (1809-1874), who are among the last representatives of Chagatai Turkish and prominent poets and historians of the Hive Khanate. It is a significant work of distinctive historical writing and one of the most important sources of Central Asian Turkish history. In Hive literature, Firdawsul-Iqbal is considered one of the important works of its period. This study contains the text between folios 460b - 524a of Firdawsul-Iqbal. Our work consists of five chapters. In the first chapter, informations about Chagatai Turkic, Chagatai literature, the authors of Firdawsul-Iqbal, existing manuscripts and copies, the content of the work and the structure of the text are provided. In the second chapter, the transcriptional text of Firdawsul-Iqbal is provided. This text is based on manuscript T 82 which is located in the Istanbul University Library. In the study, this manuscript is referred to as“I”and it has been compared with the printed edition“B”prepared by Yuri Bregel, who compared it with manuscripts 571a and E6 located in Leningrad. The differences between the manuscripts, including spelling errors, missing letters and inconsistencies in writing due to copyist errors, are indicated in the footnotes. In the third chapter, the language and writing characteristics of the work have been discussed and analyzed. The fourth chapter contains the grammatical index and glossary of the text. In the index, the grammatical arrangement from Reshit Rahmeti Arat's work Kutadgu Bilig, has been used as the basis. The fifth chapter contains examples from the facsimile of the text.
Benzer Tezler
- Mûnis Harezmî ve Rızâ Agehî Firdevsü'l-İkbâl [300b-380a] (Giriş, transkripsiyonlu metin, inceleme, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Mûnis Harezmî ve Rızâ Agehî Fi̇rdevsü'l-İkbâl [300b-380a] (Introduction, text with transcription, language-dictation features, index-vocabulary, facsimile)
ALPER BAYINDIR
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN RÜŞTÜ KARABEYOĞLU
- Mûnis Harezmî & Rızâ Âgehî, Firdevsü'l-İkbâl [380b-460a] (Giriş, transkripsiyonlu metin, dil-yazım özellikleri, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Mûnis Harezmî & Rızâ Âgehî, Firdevsü'l-İkbâl [380b-460a] (Introduction, transcriptional text, language-spelling features, index-dictionary, facsimile)
ERHAN ÇAKIR
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Mûnis Harezmî & Rızâ Agehî, Firdevsü'l-İķbāl [200b-300a] (Giriş, transkripsiyonlu metin, inceleme, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Mûnis Harezmî & Rizâ Agehî, Firdevsü'l-İķbāl [200b-300a] (Introduction, text with transcription, analysing,index-dictionary,facsimile)
SERPİL YAZICI ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Mûnis ve Âgehî Firdevsü'l-İkbâl (vr. 1b-156b) (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin)
Munis and Agahi Firdawsu'l-iqbal (vr. 1b-156b) (Introduction, Research, Text, Index)
HAYRULLAH KAHYA
- Firdevsü'l-İkbal, giriş-transkripsiyonlu metin: Vr. 336a-523a
Firdevsü'l-Ikbal
RABİA ŞENAY ŞİŞMAN
Doktora
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MESUT ŞEN