Ebû Temmâm'ın Bâbü'ş-Şeyṭân min Kitâbi'ş-Şecere adlı eserinde İslam mezheplerinin tasnifi
Classification of Islamic sects in work called the 'Bab al-Shaytan' from Abu Tammam's Kitab al-Shajara
- Tez No: 713046
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP ALİMOĞLU SÜRMELİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 88
Özet
İslam literatüründe sayısız maḳâlât eseri kaleme alınmış, bu eserlerin bir kısmı zamanla kaybolup giderken bir kısmı da İslam mezhepleri tarihinin önemli kaynakları arasında yerini almıştır. Henüz geçtiğimiz yüzyılda keşfedilen ve hak ettiği değere ulaşmayı bekleyen Bâbü'ş-Şeyṭân, İsmâiliyye mezhebine mensup Ebû Temmâm'ın Kitabüş-Şecere adlı eserinin bir bölümüdür. Kitabüş-Şecere'de cinler, şeytanlar, iblisler ve insanlar gibi çeşitli varlık türlerini inceleyen Ebû Temmâm, Bâbü'ş-Şeyṭân'da ise İslam mezheplerine yer vermektedir. Eserde İslam mezhepleri yetmiş üç fırka hadisine göre tasnif edilmiştir. Amelleri imandan sayanlar, amelleri imandan saymayanlar ve imametin Hz. Ali'nin hakkı olduğunu düşünenler olmak üzere üç ana başlık altında fırkaları tasnif eden Ebû Temmâm, her başlık altında yirmi dört fırkaya yer vermiştir. Yetmiş üçüncü fırka ise Ebû Temmâm'ın kendi fırkasıdır. Bu şekilde bir tasnifle kendine özgü olan eser, üslubuyla da diğer eserlerden ayrılmaktadır. Tevillerin ve Esas, Nâtıḳ, Ḳalem, Levḥ, Cenâh gibi birtakım bâtınî ögelerin kullanımı da esere farklılık katmıştır. Eserinin başında zâhir ehlini dışlayan, ağır ithamlarda bulunan Ebû Temmâm, esrinin sonunda ise bütün ayrılıkların ortadan kalkması için çözüm sunmakta, tüm görüşlerin aslında aynı kökten meydana geldiğini ve ortak kök olan bâtın çatısı altında bir araya gelerek ayrılıkların ortadan kalkacağını iddia etmektedir. Bu iki uç arasında kalan fırkalar ile ilgili anlatımının ise, daha mutedil, objektif olma gayesi taşıdığını söyleyemesek de, çarpıtma ve tahriften uzak olduğu söylenebilir. Eserinin büyük kısmını teşkil eden bu bölümde Ebû Temmâm, kendi görüşlerini birkaç yer dışında dile getirmemiş, dışardan bir gözle fırkaları anlatmaya çalışmıştır. Bâbü'ş-Şeyṭân, gerek tasnif sistemi, gerek üslubu, gerekse de İsmâilî bir müellifin mezheplere bakışını göstermesi açısından değerli bir kaynak olup hakkında etraflıca bir çalışma yapılmasını hak etmektedir.
Özet (Çeviri)
Islamic literature comprises countless articles, some of which have disappeared in time, while others are considered important references in the history of Islamic sects. Bab al-Shaytan, which was discovered in the previous century and which continues to lack the appreciation it deserves, is a section within Kitab al-Shajara, a book written by Abu Tammam, a member of the Ismailiyya sect. Abu Tammam's Kitab al-Shajara focuses on different creatures such as jinns, demons and humans, while Bab al-Shaytan itself focuses on Islamic sects. The book classifies Islamic sects into 73 divisions of hadiths. Abu Tammam classifies these divisions under three main headings - those who consider Islamic practices a part of their belief, those who do not consider them to be so, and those who think imamate is the right of Ali. He mentions 24 divisions under each heading. The 73rd division came from Abu Tammam. With its classification and style, this unique book differs from other relevant books. Its use of tawils and certain Bâtınîyya concepts such as asas, natiq, kalam, lawh, janah makes this work even more unique. Despite excluding Zâhiriyya people and making serious accusations at the beginning of his book, Abu Tammam presents a solution at the end which seeks to bring all sorts of disagreements to a close; he claims that all ideas actually arise from the same origin and that disagreements will end when people unite under the ideology of Bâtınîyya, the common origin. Regarding his statements about the divisions between these two poles, it is safe to say that he does not target distortion and manipulation, even if it remains uncertain whether or not he aims to be more conservative or objective. In this section, which constitutes a large part of his book, Abu Tammam refrains from offering his own opinions except in a few passages; instead, he tries to explain the divisions from an objective perspective. Bab al-Shaytan is a valuable source owing to its classification system and style, as well as its explanations in regard to the approach of an Ismailiyya author towards sects. As such, it warrants thorough research.
Benzer Tezler
- The Life of Ebu Temmam and his poems concerning bedi
Ebu Temmam'ın hayatı ve bediye dair şiirleri
HAZIM BURHAN MUSTAFA
Yüksek Lisans
Arapça
2000
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP DİKİCİ
- Ebû Ali el-Merzuki'nin hayatı, eserleri ve Arap dilindeki yeri
The life, works and place of Abū Alī al-Marzukī in the Arabic language
METİN BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMAL ABDULLAH AYDIN
- المحسنات البديعية في شعر أبي تمام / el-Muhassinâtü'l-bedi'îyye fî şi'r-i Ebî Temâm
Ebû Temâm'ın şiirlerinde bedi'i güzellikler / The poetic embellishments in the poetry of Abu Tammam
EMİRA HERMUŞ
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinAksaray ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BOZAN AL HAMAD
- Klasik Arap edebiyatı şiir şerhi geleneği: Ebû Ali el-Merzûkî'nin el-Hamâse Şerhi
Classıcal Arab literature poetry expression tradition: Ebû Ali al-Merzûqî's al-Hamâsah Commentary
HATİCE DEREBAŞI
Doktora
Türkçe
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRAN FAZLIOĞLU
- Ebû Temmâm Habîb b. Evs et-Tâî'nin hayatı, eserleri ve Arap edebiyatındaki yeri
Abû Tammâm Habîb Ibn Aws al-Tâî's life, works and place in Arabic literature
YAKUP GÖÇEMEN
Doktora
Türkçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FARUK ÇİFTÇİ