Yapay zekânın hukukî statüsü ve hukukî sorumluluğu
The legal personality and liability of artificial intelligence
- Tez No: 714429
- Danışmanlar: DOÇ. DR. LEYLA MÜJDE KURT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Medeni Hukuk Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 520
Özet
Yapay zekâya hukukî kişilik tanınması konusu özünde, o varlığa pozitif hukuk karşısında bir dizi hak ve buna bağlı yükümlülükler tanınmasını ifade etmektedir. İnsan olmayan varlıklara kişilik tanınmasına yönelik bir hukuk politikası oluşturulması ve bu hukuk politikasının normatif bir düzenlemeye dönüştürülmesi sürecinde hangi ölçütlerin aranması gerektiğine ilişkin özellikle bilişim hukuku öğretisi ve uygulamanın yanıtlaması gereken bazı temel sorular bulunmaktadır. Bir varlığa kişilik tanınıp tanınamayacağı sorununun çözümünde başlangıç noktası, kişilik kavramının anlamının, kapsamının ve hukukî niteliğinin belirlenmesidir. İkinci aşama ise, kendisine kişilik hakkı tanınması öngörülen varlığın, kişiliği varoluşsal bir yapı olarak gören maddi yaklaşım ile bir varlığa hukukun ve toplumun kişilik atfedip atfetmemesini esas alan şekli yaklaşım çerçevesinde bir değerlendirme sürecine tabi tutulmasıdır. Dar ya da zayıf yapay zekâ olarak tanımlanan sınırlı bir faaliyet alanı ve otonomi özelliğine sahip sistemlerin, bu niteliklerine bağlı olarak hukuk karşısında nesne olarak kabul edilmeleri gerektiği konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır. Buna karşılık, günümüzde dijital çağın ve bilişsel bilimin ulaştığı başarı düzeyi, farklı algoritmik yapılar ve kompleks yazılımlar ile makine öğrenmesi yoluyla kendi deneyimleriyle öğrenebilen, herhangi bir dış müdahale olmadan bağımsız şekilde hareket edebilen otonom yapay zekanın geliştirilmesine de olanak tanımaktadır. Söz konusu varlıkların, kendileri için tanımlanan görevleri yerine getirmeleri sırasında aldıkları otonom kararlar ve gerçekleştirdikleri eylemler zaman zaman kişilerin malvarlığı veya şahıs varlığı değerlerine zarar vermeleri ya da bir borç ilişkisinde borca aykırılığa yol açmaları yönüyle hukukî bir sorumluluğun doğumuna neden olmaktadır. Bu itibarla, günümüzde, güçlü bir otonomi özelliği bulunan yapay zekâlı varlıklar bakımından kendine özgü bir kişilik modelinin geliştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkmış bulunmaktadır. Dar yapay zekâ olarak ifade edilen ve otonom özelliği çok sınırlı olan sistemler bakımından gerçekleşen hukukî sorumluluk sözleşme, haksız fiil, ürün sorumluluğu ya da tüketicinin korunması hukuku çerçevesinde şekillenecektir. Sorumluluğun türü ve nitelikleri ise, yapay zekânın kullanım şekli ve yerine göre farklılık gösterecektir. Anılan yapay zekâlı varlıklar, pozitif hukuk karşısında süje değil, eşya veya ürün olarak kabul edilmelerine bağlı olarak hukukun konusu olan diğer varlıklarla aynı hükümlere tabidirler. Bu itibarla, dar yapay zekâlı varlıkların davranışları nedeniyle bir zararın ortaya çıkması durumunda hukukî sorumluluk, bu varlıklar üzerinde değil, kanunların bu varlıklar nedeniyle eylemlerine hukukî sonuç bağladığı kişiler üzerinde gerçekleşecektir. Güçlü otonomiye sahip yapay zekânın eylemleri nedeniyle doğan sorumluluk, bu varlıkların kendilerine özgü karakteristik özellikleri nedeniyle sorumluluk hukukuna ilişkin genel ilkelerle bağdaşmamaktadır. Güçlü bir otonomiye sahip bu varlıkların sebep oldukları birtakım zararların mevcut hükümlerle karşılanamaması ve kendi hukukî sorumluluklarının da bulunmaması nedeniyle anılan zararların tazmini bakımından hukukî bir boşluk oluşmaktadır. Bu nedenle, yeni nesil yapay zekâya karakteristik özelliğini kazandıran algoritmik yapı ve otonomi özelliği temel alınarak kendine özgü bir kusursuz sorumluluk türü ihdas edilmelidir. Söz konusu kusursuz sorumluluk, mevcut kusursuz sorumluluk esaslarından birine değil,“akıllı makinelerin otonom davranışlarından”kaynaklanan kusursuz sorumluluk başlığı altında kendine özgü bir sorumluluk temeline dayanmalıdır.
Özet (Çeviri)
The issue of granting legal personality to artificial intelligence, in essence, refers to a decision to grant a set of rights and related obligations to that entity. There are some basic questions that should be answered by especially information technology law doctrine and practice, regarding which criteria should be sought in the process of establishing a legal policy for the recognition of non-human beings and transforming this legal policy into a normative regulation. The starting point in solving the problem of whether an entity can be recognized as a personality is to determine the meaning, scope and legal nature of the concept of personality. In the second stage, the entity, which is envisaged to be granted personality rights, is subjected to an evaluation process within the framework of the material approach, which sees the personality as an existential structure, and the formal approach, which is based on whether the law and society ascribe personality to an entity. There is no doubt that systems with a limited scope of activity and autonomy, defined as narrow or weak artificial intelligence, should be accepted as objects by the law, depending on these characteristics. On the other hand, the level of success reached by cognitive technology today has also allowed the development of autonomous artificial intelligence, which can learn from its own experiences through machine learning with different algorithmic structures and complex software and can act independently without any human interference. The autonomous decisions and actions taken by the artificial intelligence during the fulfillment of the tasks defined for it can sometimes damage the assets or personal assets of individuals or cause a breach of contract in obligatio. In this respect, today, the need to develop a unique personality model has emerged in terms of artificial intelligence beings with a strong autonomy feature. The legal liability realized in terms of systems that are expressed as narrow artificial intelligence and whose autonomous feature is very limited will be shaped within the framework of contract, tort, product liability or consumer protection law. The type and characteristics of liability will differ according to the use and place of artificial intelligence. According to positive law, this type of artificial intelligence is subject to the same provisions as other assets that are the subject of law, depending on whether they are considered as objects or products. In this respect, in the event of a damage caused by narrow artificial intelligence, the legal responsibility will not belong to this artificial intelligence, but to those whose actions the laws impose legal consequences due to these entities. The liability arising from the actions of artificial intelligence with strong autonomy is incompatible with the general principles of liability law due to the unique characteristics of these entities. Since some of the damages caused by these entities, which have a strong autonomy, cannot be compensated by the current provisions and they do not have their own legal responsibilities, a legal gap arises in terms of compensation for the aforementioned damages. For this reason, a unique type of strict liability should be established based on the algorithmic structure and autonomy feature that gives the new generation artificial intelligence its characteristic feature. This strict liability should not be based on one of the current strict liability principles, but on a specific responsibility basis under the title of strict liability arising from the“autonomous behavior of smart machines”.
Benzer Tezler
- Yapay zekanın ceza sorumluluğu ve kişilik tartışmaları
Criminal responsibility of artificial intelligence and personality discussions
BERAT ÇAMLICA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HukukBahçeşehir ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET SİNAN ALTUNÇ
- Yapay zekânın haksız fillerinden doğan hukuki sorumluluk
Civil liability arising from the torts of artificial intelligence
UĞUR KARACA
- Yapay zekâ ve yapay zekâ uygulamalarının rekabet hukuku açısından incelenmesi
Artificial intelligence and reviewing of artificial intelligence applications in terms of competition law
EBRU ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HukukBahçeşehir ÜniversitesiSermaye Piyasası ve Ticaret Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZAFER KAHRAMAN
- Cezalandırmanın amacı bakımından yapay zekâlı varlıkların cezalandırılması
Punishment of artificial intelligent beings in terms of the purpose of punishment
ARAS ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Hukukİstanbul Aydın ÜniversitesiBilişim Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT VOLKAN DÜLGER
- Sorumluluk hukukunda yapay zeka
Artificial intelligence in liability law
MERVE SALI EROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Hukukİstanbul Medipol ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HARUN DEMİRBAŞ