Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya-3946 numaralı Kitâbu İntihâbâti Devâvîni'l-Fudalâ isimli divanın tezyini açıdan değerlendirilmesi
The evaluation of TIEM 3946 Kitâbu İntihâbâti Devâvîni'l-Fudelâ Divan from the ornament perspectife in the Süleymaniye Library
- Tez No: 716899
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖMER ZAİMOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Güzel Sanatlar, Crafts, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Akkoyunlu, Türkmen üslûbu, Yazma Eser, Tezhip, Karakoyunlu, Safevi, II. Bayezid, 15. Yüzyıl, Akkoyunlu, Turkmen style, Manuscript, Illumination, Karakoyunlu, Safavid, II. Bayezid, 15th century
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Halı, Kilim ve Eski Kumaş Desenleri Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
15. yüzyılda varlık gösteren Akkoyunlu Türkmenlerinin toprakları Doğu Anadolu, Azerbaycan ve İran coğrafyasının dahil olduğu geniş bir alanı kapsamaktadır. Akkoyunlu devletinin varlık gösterdiği o dönemde Orta Doğu topraklarında gelişmiş zengin sanatsal bir yapı hakimdir. Akkoyunlular miras aldıkları bu kültürel ortamı koruyarak Tebriz ve Şiraz merkezlerinde devrin büyük sanatkârlarını himaye etmiş, üst düzeyde tezhip ve minyatürlü el yazması kitapların üretilmesini sağlamışlardır. Üretilen eserlerde; Timurlu, Celayirli sanat birikimlerinden izler bulunmakla birlikte, kendilerinden önceki Karakoyunlu Türkmenlerinin oluşturdukları üslûp özelliklerini sürdürmüş ve kendi tarzlarını ortaya koymuşlardır. Ayrıca konumları itibariyle Osmanlılarla siyasi bir etkileşim içerisinde olmuşlar ve dolayısıyla da bu Osmanlı sanatına yansımıştır. Akkoyunlu devletinin hükümranlığı Safeviler tarafından son bulmuştur. Ancak üslûp özellikleri bir süre daha Safevi eserlerinde görülmeye devam etmiştir. Türkmen üslûbu olarak literatüre giren üslûba Akkoyunlu döneminin katkıları yadsınamaz bir gerçekliktedir. Dönemde üretilen el yazması eserler ve tezyinatlarının incelenmesi üslûbun daha da netleşmesi açısından önem taşımaktadır. Bu durumlar göz önünde bulundurularak araştırmada Akkoyunlu döneminde üretilmiş olan Ayasofya 3946 numaralı Divan'ın tezyinatı incelenmesi uygun görülmüştür. Öncelikle eserin ortaya çıkmasına katkı sağlayan Akkoyunlu devletinin kısa tarihçesi ve sanat ortamı ile ilgili bilgi verilmiştir. Katalog bölümünde eserin tezyinatlı sayfalarının çizimleri yapılarak kullanılan kompozisyon, motif özellikleri ve renkleri incelenerek analizleri yapılıştır. Değerlendirme bölümünde eser, yakın dönemde üretilmiş olan eserler ile karşılaştırılmış benzerlikleri açısından ele alınmıştır. Akkoyunlu Türkmen üslûbundan etkiler taşıyan Osmanlı ve Safevi eserler ile benzerlikleri incelenmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak yapılan çalışmanın Akkoyunlu Türkmen dönemi tezhiplerinin anlaşılması için katkı sağlaması amaçlanmıştır. Akkoyunlu Türkmen dönemi tezhiplerinin daha çok araştırmaya konu olarak incelenmesi, daha iyi anlaşılması açısından önemli olacaktır.
Özet (Çeviri)
The lands of Akkoyunlu Turkmens, who existed in the 15th century, cover a wide area including Eastern Anatolia, Azerbaijan and Iran. At the time, when the Akkoyunlu state was in existence, a rich artistic structure was dominant in the Middle East. By preserving this cultural environment they inherited, the Akkoyunlu people protected the great artists of the period in Tabriz and Shiraz, and ensured the production of manuscripts with high level illumination and miniatures. In the works produced, although there are traces of Timurid and Celayir art accumulations, they maintained the stylistic features created by the Karakoyunlu Turkmens that existed before them and revealed their own style. In addition, due to their location, they had a political interaction with the Ottomans, which was reflected in Ottoman art. The sovereignty of the Akkoyunlu state was ended by the Safavids. However, the stylistic features of the Akkoyunlu people continued to be seen in Safavid works for a while. The contribution of the Akkoyunlu period to the style that entered the literature as the Turkmen style is an undeniable reality. Examining the manuscripts and their decorations produced in the period yields great significance in further clarifying the style. Therefore, it was deemed appropriate to examine the decoration of the divan number Ayasofya-3946, which was produced in the Akkoyunlu period. First of all, information about the brief history and art environment of the Akkoyunlu state, which contributed to the emergence of the work, was given. In the catalog section, the decorated pages of the work were drawn and analyzed by examining the composition, motif features and the colors that were used. In the evaluation section, the work is discussed in terms of its similarities with the works produced in the more recent periods. The similarities with the Ottoman and Safavid work, which were influenced by the Akkoyunlu Turkmen style, were attempted to be examined. As a result, it is aimed that the study will contribute to the understanding of the illuminated manuscripts of the Akkoyunlu Turkmen period. Analyzing these manuscripts of the Akkoyunlu Turkmen period as the subject of more research will be an important step in a better understanding of them.
Benzer Tezler
- Süleymaniye kütüphanesi Ayasofya 2595 nolu Suver'ul Kevakib'teki ikiz figürlerin teknik analizi
Technical analysis of twin figures on hagia Sophia no. 2595 Suver'ul Kevakib at Süleymaniye library
ONUR HASTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞEHNAZ ÖZCAN
- Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya yazmaları cild örnekleri
Examples of bookbinds of Ayasofya manuscripts in Süleymaniye Library
FAZİLET DÜLGER
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Sanat TarihiSelçuk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
DOÇ. DR. AHMET SAİM ARITAN
- Mevkûfâtî Muhammed Efendi'nin Tercüme-i Sadrü'ş-Şerî'a adlı eseri (İnceleme-metin-dizin-tıpkıbasım II: 284b/16-310b/08)
Başlık çevirisi yok
BERRİN KASIMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Kitab-ı Cemali
Başlık çevirisi yok
MEVA BİLİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DilbilimCumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HATİCE EMİNOĞLU
- Luṭfullah Halīmī'nin Muṣarriḥatü'l-Esmā adlı sözlüğü (ا-خ) harfleri inceleme ve metin
Luṭfullah Halīmī's Muṣarriḥat al-Asmā dictionary (ا-خ) letters review and text
MERVE HASOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ÖZ