19. yüzyıl İstanbul'unun Julia Pardoe'nun gözünden özde çeviri kavramıyla okunması ve aslına çevirilerinin değerlendirilmesi
Reading the 19th century's Istanbul through the eyes of Julia Pardoe via the concept of watermark translation and evaluation of its retro translations
- Tez No: 717411
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜNDÜZ ÖZTÜRK KASAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, Western Linguistics and Literature, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Diller ve Kültürlerarası Çeviribilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 277
Özet
Bu çalışmanın amacı, İngiliz seyyah ve yazar Julia Pardoe'nun The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 (1845) adlı eseri ile Türkçe çevirilerinde Osmanlı'yı temsil eden kent göstergelerinin geçirdiği dönüşümleri ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 (1845) adlı seyahatnamede yer alan kent göstergeleri Roland Barthes (1970-71)'ın kent göstergebilimi anlayışı ışığında ve Sündüz Öztürk Kasar (2012, 2020b)'ın ortaya koyduğu kent göstergelerinin sınıflandırılması doğrultusunda sınıflandırılmış, söz konusu kent göstergelerinin The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 (1845) adlı eserde geçirdiği dönüşümler“özde çeviri”(Öztürk Kasar, 2020b), Yabancı Gözü ile 125 yıl Önce İstanbul (1967) ve Sultanlar Şehri İstanbul (2017) başlıklı Türkçe çevirilerinde geçirdiği dönüşümler ise“aslına çeviri”(Öztürk Kasar, 2020b) kavramları odağında betimleyici bir yaklaşımla irdelenmiştir. Türkçe çevirilerde çevirmenlerin“kent göstergeleri”üzerindeki kararları Öztürk Kasar (2021b)'ın ortaya koyduğu“Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği”odağında bir çeviri değerlendirmesine tabi tutulmuştur. Yazarın metin üzerindeki zihinsel izleri takip edilerek saptanan 80 örneğin incelenmesi sonucunda Pardoe'nun Osmanlı'yı temsil eden kent göstergelerini; İngilizce sesletim, açımlama, benzerlik kurma, İngilizce adlandırma, kimi zaman da gerçeğe aykırı aktarım ile dönüştürerek Batılı okura aktardığı saptanmış ve eserin bir“özde çeviri”olarak kavramsallaştırılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.“Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği”odağında yapılan çeviri değerlendirmesi neticesinde toplam 92 söylemde anlam evirici eğilim saptanmıştır. Yapılan karşılaştırmalı metin incelemesiyle özde çevirmen ve aslına çevirenlerin alımlama ve aktarımlarında; okur farklılıkları, dil bilgisi, uzam-zaman ve ideolojik yaklaşımların etkili olabildiği sonucuna ulaşılmıştır. Çevirmenlerin tüm bu tutumları Osmanlı'ya ait kent öğelerinin özde çeviri ve aslına çevirilerde değişip dönüşmesiyle sonuçlanmıştır. Karşılaşılan değişim ve dönüşümler böylesine zengin gösterge evrenine sahip bir metnin aslına çevrilmeden önce yapılması gereken göstergebilimsel çözümlemenin önemini ortaya koymuştur.
Özet (Çeviri)
This study aims to present how Ottoman urban signs were transformed in Julia Pardoe's The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 (1845) and in its Turkish translations. For this purpose, the urban signs in The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 (1845) were classified in consideration of Roland Barthes's urban semiotics (1970-71) and Sündüz Öztürk Kasar (2012, 2020b)'s urban signs classification system. To be able to track the transformation of the urban signs, The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 (1845) was scrutinized within Öztürk Kasar's concept of“watermark translation”while its Turkish translations Yabancı Gözü ile 125 yıl Önce İstanbul (1967) and Sultanlar Şehri İstanbul (2017) were analyzed within Öztürk Kasar's concept of“retro translation”through a descriptive approach. In addition, the decisions made by the translators regarding transferring the urban signs were described within the framework of“Designificative Tendencies System in Translation”by Öztürk Kasar (2021b). Following the mental translation traces of the writer, 80 urban signs were detected. The analysis of these urban signs showed that Pardoe transferred Ottoman urban signs to English readers by transforming them through English transcription, explication, analogy, English naming and sometimes misrepresentation. Those findings enabled us to conceptualize The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 as a watermark translation. Findings of the translation analysis showed that there are designificative tendencies in 92 examples. It was concluded that the differences in reader, place, time and ideology, and language knowledge affected the understanding and translation decisions of the watermark translator and retro translators. Those decisions of the translators resulted in transformation of the Ottoman urban signs. Diversity and transformation in the translation evaluation revealed the significance of semiotic analysis which should be made before the translation of such a text that includes a rich semiotic universe.
Benzer Tezler
- The transformation of the 'modern' axis of nineteenth-century İstanbul: Property, investments and elites from Taksim square to Sirkeci station
19. yüzyıl İstanbul'unun 'modern' ekseninin dönüşümü: Taksim-Sirkeci güzergâhında mülkiyet, yatırımlar ve elit'
LORANS İZABEL BARUH
- 19. yüzyıl İstanbul mutfağı: Batılılaşma ile dönüşümünün yemek kitapları ve arşiv belgeleri üzerinden incelenmesi
19th century Istanbul cuisine: An examination of Westernization and transformation through cook books and archive documents
MERYEM SÜMEYYE KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıMarmara ÜniversitesiŞehir Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUNUS UĞUR
- 19. yüzyılda batılılaşma etkisinde bir Osmanlı semti: Kumkapı
An Ottoman city under the influence of 19th century westernization
SERDA BASUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİLİZ ÖZER
- A late-modern story of Argentinean tango: The case of 21st century Istanbul
Arjantin tangosunun geç-modern hikayesi: 21. yüzyıl İstanbul örneği
MELİN LEVENT YUNA
- Tanzimat'tan cumhuriyet'e tarihi kentsel çevrede mekânlar üzerinden bir semt okuması: Cağaloğlu semti örneği
Reading a district in urban historic neighbourhoods from tanzimat to republic: Case of Cağaloğlu
MELEK YALVAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sosyolojiİstanbul Üniversitesiİstanbul Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER KARAOĞLU
