Кыргызстандын чүй аймагындагы дан өсүмдүктөрү эгилген талааларда циста пайда кылуучу нематоддордун (Heterodera spp.) таралуусун изилдөө
Çüy bölgesi arpa ve buğday ekim alanlarında hububat kist nematodları (Heterodera spp.)'nın yayılış alanlarının araştırılması
- Tez No: 719077
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞENOL YILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Buğday, arpa, nematodlar, Heterodera, Çüy, Kırgızistan, Wheat, barley, nematodes, Heterodera, Chui
- Yıl: 2022
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bitki Koruma Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 73
Özet
Tahıllar, dünya genelinde insan beslenmesindeki en önemli besin kaynağı olmaktadır. Bundan dolayı, hububat bitkilerinin verimliliğinin arttırılması yanı sıra bu bitkilerle beslenen canlı organizmalarla mücadele çalışmalarına ihtiyaç vardır. Hububat bitkilerinin kök bölgesinde beslenerek yaşamlarını sürdüren önemli organizmalardan birisi bitki paraziti nematodlardır. Tahıl bitkileri yetiştiriciliğinde tahıl kist nematodları bitki gelişimini olumsuz etkileyen en önemli canlılardır. Tahil kist nematodları birbirlerine yakın birkaç türden oluşan ve genellikle hububat bitkileri yetiştirilen tüm alanlarda bulunabilen özelliklere sahiptir. Bu çalışma; Kırgızistan'ın Çüy bölgesinde buğday ve arpa yetiştiriciliği yapılan alanlarda tahıl kist nematodlarının yayılış alanlarının belirlenmesi amacıyla 2020-2021 yıllarında yürütülmüştür. Çalışmada, Kırgızistan'ın Çüy bölgesine bağlı Sokuluk, Kara-Balta, Kayındı, Koş-Döbö, Kızıl-Tuu, Jayılma, Kızıl-Dıykan, Taldık v.d. köylerinde buğday ve arpa ekili alanlarından tahıl kist nematodlarının belirlenmesi amacıyla 45 toprak örneği alınarak laboratuvarda incelenmiştir. Alınan toprak örneklerinden elde edilen tahıl kist nematodlarının bireyleri morfolojik ve morfometrik yöntemlerle teşhis edilmiştir. Çalışma sonucunda, Çüy bölgesinden tüm örnekler Heterodera filipjevi olduğu tespit edilmiştir. Ulaşılan bilgiler incelendiğinde, Heterodera filipjevi nin Kırgızistan Nematod faunası için ilk kayıt niteliğinde olduğu ortaya çıkmıştır. Kırgızistan'ın Chui bölgesinde buğday ve arpa tarlalarından toplanan toplam 45 örnek incelenmiş ve kist oluşturan tek nematod türü H. filipjevi olduğu tespit edilmiştir. Arpa ve buğday tarlalarından toplam olarak 500 gr öğrmek toprak izole edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, laboratuvara getirilen 45 örnek içerisinde 32 örneğin bulaşık olduğu saptanmıştır. Bitki bazında incelendiğinde, buğday ekili alanlardan toplanan toplam 27 örnekten 15'i, arpa ekili alanlardan toplanan 18 örnekten ise 17'si bulaşı olduğu belirlenmiştir. Bundan dolayı, Çüy bölgesinde Heterodera spp. bireylerinin yaygınlığının arpa ekili alanlarda buğday ekili alanlara göre daha yüksek olduğu kanaatine varılmıştır. Buğday ve arpa ekili alanların H. filipjevi ile bulaşıklık düzeyleri arpa için %95 iken, buğday için %51 olmuştur. Bu çalışma, Kırgızistan'daki nematod faunası için H. filipjevi'nin yeni kaydı ile işaretlenmiştir. Ayrıca H. fılıpjevı türü arpa tarlalarında buğday tarlalarına göre daha yaygın olduğu bulundu. H. filipjevi nematodunun kistleri Chui bölgesindeki buğday tarlalarından öğrnek olarak alınan bazı topraklardan bulunmuş olursa, arpa tarlalarından toplanan tüm topraklardan kistler bulunmuşlar. Çalışmada, Kırgızistan'ın hububat yetiştiriciliği alanlarda nematodlarla mücadelede temiz tohum kullanımı, dayanıklı çeşit kullanımı, münavebe ve solarizasyondan yararlanma gibi çalışmaların yapılabileceği önerilmiştir. Ayrıca, tahıl kist nematodları üzerine daha detaylı çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır. H. filipjevi'nin hububat nematodlarından bulaşma yüzdesi arpa tarlalarında %95, buğdayda ise %51 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak, bu çalışma Kırgızistan'da bitki paraziti nematodları ile yapılan temel çalışmalardan birisi olduğu ve alınan sonuçların ileride yapılacak çalışmalara ışık olacağı kanaatindeyiz.
Özet (Çeviri)
Plant-parasitic nematodes are considered serious damaging on the global cereals production systems. Cereal cyst nematodes have features consisting of several species close to each other and can be found in all areas where cereal crops are grown. The current study was conducted to evaluate the incidence of PPNs in the main cereal-growing areas in Chuı province, the Kyrgyz Republic during 2020-2021. In the study, surveys were conducted through Sokuluk, Kara-Balta, Kayındı, Koş-Döbö, Kızıl-Tuu, Jayilme, Kızıl-Dıykan, Taldık localities of Chui province in order to determine the cereal cyst nematodes. Individuals of cereal cyst nematodes obtained from soil samples were identified by morphological and morphometric methods. Out of the 45 samples, 32 samples were found infested by Heterodera filipjevi based on the morphological and molecular analysis. To our knowledge, this is the first report on this cereal cyst nematode species in Kyrgyzstan. To our knowledge, Heterodera filipjevi recorded for the first time for the nematode fauna of Kyrgyzstan. According to the results of the research, Heterodera spp. prevalence of individuals was found to be higher in areas planted with barley than those planted with wheat.
Benzer Tezler
- Domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: gelechııdae)]'nin Çuy bölgesi domates yetiştirme alanlarında popülasyon dinamiğinin belirlenmesi
Чүй облусунун помидор өндүрүштүк аймактарында томат күбөсүнүн (Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: gelechiidae) популяциясын аныктоо
ABDIGANI ABDIGAPAROV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN GÖÇMEN
- Etnik sosyoloji açısından Kırgızistan'daki Almanlar
Кыргызстандагы немистер. Этносоциологиялык Изилдөө
CAMİLA MOLDOKERİMOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERTAN ÖZENSEL
- Кыргызстандын чүй аймагында өндүрүлгөн бээ сүтүнүн жана кымыздын касиеттерин изилдөө
Kırgızistanın Çüy bölgesinde üretilen kısrak sütünün ve kımızın özelliklerinin araştırılması
AYÇÜRÖK MACİTOVA
Doktora
Kırgızca
2016
Gıda MühendisliğiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASILBEK KULMIRZAEV
- Кыргыз-түрк «манас» университети табигый илимдер институту өсүмдүктөрдү коргоо багыты
Seralarda hıyar hastalıklarının kontrolünde streptomyces ırklarının kullanımı
ELEONORA EŞİMBEKOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2018
ZiraatKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
DR. SAYKAL BOBUŞOVA
- Микрофинансынын жакырчылыкка тийгизген таасири, кыргызстан мисалында
Mikrokredinin yoksulluk üzerindeki etkisi, Kırgızistan örneği
KADIRBEK SULTAKEEV
Doktora
Kırgızca
2016
MaliyeKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURUSBEK ASANOV