Altay, Tuva ve Hakas Destanlarında ölüp dirilme motifi
The motif of resurrection in Altai, Tuva and Hakas Epics
- Tez No: 719095
- Danışmanlar: PROF. DR. SALAHADDİN BEKKİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Altay, Hakas, Ölüp Dirilme Motifi, Şamanizm, Tuva, Altai, Hakas, Resurrection Motif, Shamanism, Tuva
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 208
Özet
Türk Halk Edebiyatının önemli anlatı türlerinden olan destanlar, Türk milletinin tarihini, gelenek ve göreneğini, inanış ve düşünüş sistemini anlamanın kapılarını açan birer anahtar konumundadırlar. Arkaik dönemin izlerini taşıyan ve sözlü gelenekte oluşarak halkın belleğinde nesilden nesle aktarılan bu destanlar içerisindeki önemli motiflerden biri ölüp dirilmedir. Türk mitolojisinde ölüp dirilme iyi insanlar, özellikle toplumun menfaatini gözeten kahramanlar için tasarlanmış bir motiftir. Türk halk hikâyelerinde de görülen bu motif daha çok arkaik kahramanlık destanlarında ön plana çıkmaktadır. Destanlarda kahramanlar, genellikle Erlik Bey ve Erlik Bey'in hâkimiyetindeki kötü insanlar tarafından hile ile öldürüldüğünde diriltilebilmişlerdir. Dirilen kahraman, eskisinden daha güçlü ve daha bilge bir konuma ulaşarak yarım kalan mücadelesini tamamlamış, düşmandan intikamını almış ve halkını refaha ulaştırmıştır. Bu çalışmada ölüp dirilme motifi, oldukça zengin bir sözlü edebiyata sahip olan Altay, Tuva ve Hakas Türklerinin destanlarında incelenmeye tabi tutulmuştur. Altay sahasından 14, Tuva sahasından 8, Hakas sahasından 8 destanda ölüp dirilme motifi tespit edilmiştir. Tespit edilen her ölüp dirilme motifi, kahramanın ölüm nedeni, ölüm tipi, dirilme tipi ve dirilme sonrası olmak üzere dört kategoride ele alınmıştır. Çalışmada ölüp dirilme motifinin destanın seyrine olan etkisi üzerinde durulmuştur. Ayrıca destan kahramanının ölüp dirilme şekli ile şamanın ölüp dirilerek erginlik kazanması arasındaki tipolojik benzerlik gösterilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada ölüp dirilme motifinin kendi içinde sınıflara ayrılması ve destan içerisindeki amacının belirlenebilmesi amaçlanmıştır. Çalışma ölüp dirilme motifi üzerinde daha önce tez bazında çalışma yapılmamış olması münasebetiyle önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
The epics, which are one of the important narrative genres of Turkish Folk Literature, are the keys that open the doors to understanding the history, tradition and tradition, belief and thought system of the Turkish nation.One of the important motifs in these epics, which carry the traces of the archaic period and which is formed in the oral tradition and transferred from generation to generation in the memory of the people, is death and resurrection. In Turkish mythology, death and resurrection is a motif designed for good people, especially heroes who take care of the interests of society.This motif, which is also seen in Turkish folk tales, is more prominent in archaic heroic epics.In epics, heroes could be resurrected when they were killed by deceit, usually by Erlik Bey and bad people under Erlik Bey's rule.The resurrected hero reached a stronger and wiser position than before, completing his unfinished struggle, avenging the enemy and bringing his people to prosperity. In this study, the motif of death and resurrection has been examined in the epics of Altai, Tuva and Khakas Turks, who have a very rich oral literature.The motif of death and resurrection has been identified in 14 epics from the Altai area, 8 from the Tuva area, and 8 from the Khakas area.Each identified death and resurrection motif has been dealt with in four categories: the cause of death of the hero, type of death, type of resurrection and post-resurrection.In the study, the effect of the motif of death and resurrection on the course of the epic is emphasized.In addition, the typological similarity between the way the epic hero dies and comes to life and the shaman's death and resurrection has been tried to be shown.In this study, it is aimed to divide the motif of death and resurrection into classes and to determine its purpose in the epic.The study is important because there has not been a thesis-based study on the motif of death and resurrection.
Benzer Tezler
- Sibirya sahası Türk destanlarında Şamanizm'in izleri
Traces of Shamanism in Turkish epics of Siberia
HASAN KIZILDAĞ
Doktora
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Ondokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞAHİN KÖKTÜRK
- Altay, Tuva ve Hakas destanlarında tabiat kültleri
Natural cults in Altay (Altai), Tuva (Tyva) and Khakass epics
HAVVA YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALAHADDİN BEKKİ
- Tuva Destanlarında maddi kültür
Material culture in Tuva Epos
DİCLE DEMİRBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıAhi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALAHADDİN BEKKİ
- Altay, Tuva, Hakas ve Şor destanlarında at motifi üzerine bir inceleme
Review on horse motives in the Altay, Tuva, Hakas and Şor epics
ALİ KABA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıAhi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SALAHADDİN BEKKİ
- Güney Sibirya Türk destanlarında kahramana yardımcı unsurlar
Accessory elements to the hero in South Siberia Turkish epos
HİLAL TÜRKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
DOÇ. DR. İBRAHİM DİLEK