Sudan yazılan yer: Mimarlıkta bir kuramsal yazım çalışması

Place written from water: A study of theoretical writing in architecture

PDF İndir

Tez No: 721215
Yazar: İREM KORKMAZ
Danışmanlar: DOÇ. DR. SIDIKA ASLIHAN ŞENEL
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Mimarlık, Architecture
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2022
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 115

Özet

Yer, günlük dilde ve mimarlık içinde sıkça kullandığımız bir kavramdır; fakat bu sıklık ve aşinalık, kavramın anlamını kayganlaştıran bir muğlaklık üretir. Bu durum, yeri aracısız olarak görmediğimiz, bütünüyle ele alamadığımız, onu bildiğimizi sanarak indirgediğimiz ve sabitlediğimiz kabulleri güçlendirir; dolayısıyla mimarlık aracılığıyla yere dahil olma biçimlerimizi de bir statiklik içine sıkıştırır. Bu tez çalışmasıyla, yere kanıksadığımız önkoşular ve kabuller olmadan bakmayı ve yerin bilgisinin bu devinim içinde üretmeyi araştırıyorum. Çalışmanın başlığını da oluşturan yere sudan bakmayı eleştirel bir yöntem olarak kullanıyorum ve mevcut kabullerimizin işlemedeği suyun ortamında yeri tartışmaya açarak süregelen mimarlık pratiklerimizde bir bakış açısı değişikliğini tetiklemeyi deniyorum. Sudan bakmakla, suyun bir konfor alanı, durağanlık veya bilirkişilik hiyerarşisi üretmeye açık olmayan yapısıyla yere dair mevcut bilgilerimizin ve kavrayışlarımızın dışında kalan ihtimalleri kapsayabilecek düşünce biçimlerine ulaşmayı amaçlıyorum. Girişten sonraki bölümde temsilin yer bilgisini üreten ve tartışmaya açan bir mecra olarak yeri anlamlandırmamız konusunda önemli bir rota oluşturabileceği düşüncesiyle su ile ilişkilenerek üretilen yer temsillerinin yerin bilgisini nasıl ürettiği, sudan yere yaklaşımların yer bilgisini üretme sürecine nasıl bir alternatif katkı sağladığını tartışıyorum. Bunun için alternatif yer kavrayışlarını hayal etmek adına suyun varlığında yer ve yerin bilgisini üreten; su aracılığıyla farklılaşan denemelere bakıyorum. Ele aldığım yer temsilleri su ve yer ile farklı öznellikler ve mekânsallıklar tanımlayan yaklaşımları içeriyor: Antik dönem periplusları, Ortaçağ ve Rönesans dönemi deniz haritacılığı, tarih öncesine ait yer mitleri, Roni Horn, Pam Longobardi, Edward Burtynsky, Mark Dion, gibi çağdaş sanatçı ve araştırmacıların çalışmaları ile Lewis Carroll'un Snark'ı Avlamak kitabında yer alan Okyanus Haritası gibi çizimler, Feral Atlas'ın Missisippi Nehri'nde yürüttüğü su altı ses kayıtları çalışmaları, Forensic Arcihtecture'ın Mart 2011'de NATO gözetim alanında sürüklenerek ölüme terk edilen Libyalı mültecilerin taşındığı bot vakası üzerinden geliştirdiği araştırma metodları gibi temsilin görsel, işitsel, yazınsal türleriyle çeşitlendirerek suyun aracılığında yer temsillerinin imkanlarına geniş bir perspektiften yaklaşmaya çalışıyorum. Yer alan çalışmaları belirli sorular eşliğinde inceliyorum: (1) Yerin bilgisi temsil aracılığıyla nasıl üretiliyor? Yerle nasıl ilişkileniyor? (2) Suyun varlığı, yere dair kavrayışları nasıl dönüştürüyor? (3) Yer ve özne arasında nasıl bir etkileşim doğuyor? Bu yer kavrayışında hangi bedenler, özneler var? Yer ile bu şekilde ilişkilenmek hangi bedenlere alan açıyor ve beden aracılığıyla nasıl bir bilgi açığa çıkıyor? Yerin bilgisini üretme biçimlerimiz suyun eşliğinde incelendiğinde, katılaşmış ve kalıplaşmış reflekslerimizi sorgulamaya olanak oluşturacak bir akışkanlık sağlayabilir. Bu dürtüyü takip ederek, suyun varlığında yer ve yerin bilgisini üreten; su aracılığıyla farklılaşan denemelerle yer ile mesafesini kırmayı araştıran örneklere bakışımızı çevirmek, öteki yer kavrayışlarını hayal etmek için faydalı olabilir. Yere su aracılığıyla yaklaşan ve suyun içkin özelliklerini temsil araçları ile aktarmayı araştıran farklı mecra ve disiplinlerden bu örnekler; suyun mekânsallığının tamamına doğrudan erişemediğimiz için, onu temsil aracılığıyla kavramaya, bilgisini analiz edebilmemize ve tasarım pozisyonları alabilmemize, bu indirgemeci olmayan eleştirel ve dinamik bilgi üretme yöntemleriyle alternatif gelecekler kurgulayabilmemize katkı sağlıyor. Yeri topraktan yola çıkarak tanımlamaya yatkın olan mimarlık disiplini içinde su, maddesel ve kuramsal özellikleriyle yer tartışmalarına bu açıklıkta dahil olmuyor. Fakat, modernizm sonrası dönemde mimarlık kuramının yer kavrayışlarını çoğaltan, sabitliği ve indirgemeciliği aşmayı deneyen post-modern kuram çalışmalarının çalışmam boyunca araştırdığım yaklaşımla ortaklaştığını görüyorum ve üçüncü bölümde post-modern mimarlık kuramında yeri tartışmaya açan yaklaşımları bir sabitlik-dinamiklik ekseni içinde inceliyorum. Aldo Rossi'nin“artefakt”kavramı, Antik Yunan metinlerindeki genius loci kavramı eşliğinde mimarlık tartışmalarına davet eden Christian Norberg-Schulz'ın fenomenoloji eksenindeki yer tartışmaları, Kevin Lynch'in beş kent imgesi ile oryantasyon kavramları, Robert Venturi'nin Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki'si, Colin Rowe'un Kolaj Kent kitabı, Bernard Tschumi'nin Mimarlık ve Kopma metni ile Jane Rendell'ın“a place in between”(arada bulunan yer) tartışması aracılığıyla modernizm sonrası mimarlık kuramının yerin yeniden ele alındığı, yere dair çokluğu, dinamikliği, çok sesliliği savunan yaklaşımları çeşitlendirmeye çalışan önerileri bir arada tartışıyorum. Bu öneriler aracılığıyla yerin, mimarlık kuramı ve pratiğini bir arada düşündüren, aralarındaki alışverişi eşzamanlı kılan bir konum ürettiğini kavrıyorum. Bu bölümde incelediğim tartışmalarla mimarlık kuramında modernizmin indirgemeci, tekilleştirici ve statikleştirici çıkmazlarını aşmak üzere yer kavramına başvurulduğunu, yer bilgisinin çoğaltan kuramsal altyapıların öne sürüldüğünü görüyorum. Bu kısım, yere sudan bakmanın ve yazmanın bir eleştirel topografik pratik olarak imkanlarını denediğim dördüncü bölüm için kuramsal bir temel oluşturuyor. Bu iki bölümden öğrendiklerim ve Jane Rendell, Naomi Stead, Hélène Frichot, Karen Barad, Mona Livholts gibi feminist mimarlık kuramcıların yeri sabitleştiren, tekilleştiren pasifleştiren yaklaşımları aşmak üzere önerdikleri kuram ve pratiğin bir aradılığını tartışan çalışmaları ışığında dördüncü bölümde suyun bir mekânsal kuram yazımında olanaklılığını denediğim bir yer yazımı denemesi bulunuyor. Burada yazmak eylemini, eleştirel bir yer temsili yöntemi olarak öneriyor ve kendi bedenli deneyimlerimi kuram aracılığıyla yazıya dökerek mevcut baskın yer kavrayışlarımızın dışında dinamik yer kavrayışlarınını araştırıyorum. Bu bölümde, kendi deneyimlerim ile kayıt altına aldığım kent içi yelken seyirlerim aracılığıyla bedenimin ve yazma halimin sudan bakışlarla eleştirel bir yer kavrayışı ürettiğini öne sürüyorum. Sudan karaya bakmayı ve su üzerinde yeri tartışmaya açmayı bir tetikleyici olarak benimseyen bu deneme, paralelde yazmak eyleminin yeri açığa çıkarmak ve temsil etmekteki potansiyelleri ile sınırlarını araştırıyor. Bu araştırmayla bir eleştirel pratik olarak ele alındığında belli yazma yöntemlerinin, yer ile ilgili alternatif bir uygulama imkanı sunduğunu; bu durumun da yeni yer ihtimallerinin önünü açan bir birliktelik doğurabileceğini öne sürüyorum. Yazma uygulamaları, kuramsal yaklaşımlara yeni açılımlar sağlıyor; aynı durum ters yönde de işliyor. Yazma pratiğinin aracılığıyla uygulama ile kuram birbirinden ayrılamaz bir şekilde birbirini genişletiyor. Yazma denemem, kuram tartışmaları, fragmanları içeren bir metinden oluşuyor. Bu denemede yazan özne konumumu çoğaltmayı, suyun mekan ve yer algımda dönüştürdüklerini yazı aracılığıyla aktarabilmeye ve anlamlandırabilmeye, suyun dinamikliği ve maddeselliği içinde mevcut yer kavrayışlarımım kırılmasını ve öteki yer imkanlarını hayal edebilmeme aracı oluşunu gözlemlemeye çalışıyorum. Yer temsillerini içeren ikinci bölüm, kuram yazımına odaklandığım üçüncü bölüm, eleştirel bir mimarlık pratiği olarak yazmanın imkanlarını tartıştığım ve bir yer yazma denemesi yürüttüğüm dördüncü bölüm ile yazma eyleminin olanaklarını kullanarak kuram ve pratik arasında pozsiyonlar değiştiriyorum. Tez yazımıma yer yer mesafelenerek ve kendi yazım üzerinden yeniden yazarak, yer yer yazı içinde farklı yazma modlarını kullanarak, pratik ve kuramın bir arada çalıştıklarında mimarlık ve yer üzerine kavrayışlarımızı dönüştürmede ne gibi katkılar sağlayabileceğini araştırıyorum.

Özet (Çeviri)

Architecture is a way of being included in the place: our ideas, identities, dreams, bodies, knowledge and unknownables are included in the place through matter and non-matter. It is triggered by an interaction between subject and place, from subject to place, from place to subject. Thus, how the place is conceived, seen and represented determine the way we discuss, practice and engage in architecture. Predetermined, reductionist, stabilizing, restrictive and stagnating assumptions about place are problematic in the way that they produce architectural approaches that do not tackle with the place directly and inclusively; and end up with forming spatial misconceptions. The concept of place is both simple and immeasurably complex. It corresponds to a broad and ambiguous set of meanings in our daily life. The fact that we use it frequently in daily language brings it to a very familiar domain; yet familiarity disables it to be approached, studied and examined thoroughly and extensively. This ambiguous situation fixes and manipulates our understanding of place. With this study, I try to trigger a shift in perspective that will push our ongoing architectural practices as well as the limitations of generalized understanding of place to question, by suggesting a critical approach which I call“looking at place from water”and opening the concept of place for discussion on water. Looking from water means to think within the unique environment, materiality and relations of water. Parallel approaches has been posed as a strategy in philosophy by Philip Steinberg and Kimberly Peters, with the Wet Ontologies theory, which I discuss in more detail in the second chapter, aiming to change existing paradigms in order to overcome the global dilemmas and urgencies we face in disciplines such as philosophy, human geography and planning. Similarly, it may be a good idea for architecture to move from the land where it has been docked for a long time and to hold a mirror to itself from open waters. Discussing place through water may allow us to rethink the place and the ways we interact with it. For this, in the second chapter I propose viewing place from water as a critical topographic method by reading representations of place in relation to water. Rooting from the“wet ontology”concept of Steinberg and Peters that suggest looking at the notion of place from water as a discursive method, I base the context of my work on the alternative modes that may be opened by water and transform established topographical ways of thinking.Here I discuss how these representations approaching to place via/with/on/in water may contribute to the process of producing knowledge of place. Representation plays an important role for us to make sense of place, reproduces the knowledge of place and opens it up for discussion. Hence I study place representations that try to differentiate their conceptions of place in the mediation of water, in order to imagine alternative understandings of place, ways to reproduce its knowledge and reestablish topographical relations. I try to approach the possibilities of representations of place from a broad perspective by diversifying the representation with visual, auditory and literary mediums. The representations of place I discuss in this chapter include approaches that propose various subjectivities and spatialities: ancient peripluses, Medieval and Renaissance nautical cartography, drawings such as The Ocean Chart in Lewis Carroll's Hunting of the Snark, prehistoric place myths, contemporary artworks and research including both literary and visual work by Roni Horn, Pam Longobardi, Edward Burtynsky, Mark Dion, Feral Atlas and Forensic Archihtecture. While reviewing these works, I keep these following three sets of questions in my focus: (1) How is the knowledge of place produced through representation? How does it relate to place? (2) How does the presence of water transform the understanding of place? (3) What kind of interaction arises between the place and the subject?Which bodies, subjects exist in this conception of place? For which bodies does this relationship with the place open up space, and what kind of knowledge is revealed through the body? When the ways in which we produce knowledge of place are examined in the presence of water, they may provide fluidity that will allow us to question our moulded and stereotyped reflexes towards place. Filtered from various historical and theoretical backgrounds and wide representational media such as drawing, literature, maps, installations, artworks, photographs, documentaries, criminal research projects or sound recordings; the works that I cover in this chapter question multiplicity, reproduce place through water, dream new possibilities of place; and search for ways of application of processes and tactics that can trigger approaches“looking from water”. These representations that attempt to evaluate the immanent features of the sea with topographical relations contribute my research in two ways: firstly, as we cannot directly access the wholeness and spatiality of water, we resort to representations as mediators to grasp them. We represent knowledge to ourselves in order to have information deducible and processable and act in harmony with it. These critcal thinking processes and tactics in the channeling of water may initiate a transformation for our ongoing representation and design practices on land. Representation functions not only as a means of depiction; but also of imagination. With these critical attempts that try to represent knowledge with a from water-to-place gaze without reducing, defining, or fixing it, we may leave aside the ways of thinking that produce the current crisis we are in and dream of alternative futures. In the sum of the representations of place, I understand that representation is an important method and mode of generating knowledge for the multiplication, mobilization of place and to resist reduction and fixation of it. It allows me to see how the mediums and processes of representation direct, fix or dynamicize the knowledge of place and see how water transforms the conceptions of place with its involvement in representation. I cannot directly investigate the transforming topographical relations with the material, geographical, theoretical and physical existence of water in architecture; architecture does not approach water within this framework; but I see that it attempts to overcome similar concerns concerning the fixity of place through post-modern architectural theory. In the third chapter, I look at post-modern architectural theory to see place taken on the axis of dynamism-fixity, and discuss theoretical attempts that try to take the place in motion. The reason why I draw the scope of my research with post-modern theory is that post-modern theory rejects a single truth; it stems from questioning of constancy and singularity. This coincides with the dynamic and polyphonic approach I trace in my research through“looking from water”. I think that the positions and discussions of the theorists I view in this chapter may be brought together on a stability-dynamic axis. Here, I explore how the concept of place is handled in architecture and how it produces criticality through spatial theories. Starting with Christian Norberg-Schulz's discussion of place on the axis of phenomenology by inviting the concept of genius loci in ancient Greek texts to architectural discussions in the 20th century, I examine how the concept of place was called for as an alternative in the criticism of fixative and reductionist approaches within the framework of modernist architecture period. While the discussion of the spirit of place and the phenomenological view activate the place in architecture in a sense, I state that they produce new fixations on the other hand. I criticise Norberg-Schulz' understanding of place in parallel with the reductionist approach produced by Martin Heidegger's concepts on dwelling and thrownnness, which played a dominant role in the place theories of its period. In addition to the discussion of the spirit of place, I also discuss other theoretical implications that try to reconsider and diversify the approaches to place in this period through Kevin Lynch's five elements and orientation concepts, frequently referred by Norberg-Schulz in his theory, Aldo Rossi's concept of“artifact”, Robert Venturi's Complexity and Contradiction in Architecture, Colin Rowe and Fred Koetter's Collage City. Through his book, I discuss other proposals that try to diversify the approaches to place, which are reconsidered in this period. I argue that even though these thoughts generate alternative conceptions of place by activating the established assumptions of the period, they still continue to fix the place from different points of view. I examine Bernard Tschumi's Architecture and Disjunction text and his view that the architect's position towards the place is political, in order to view the respective approaches to place from a post-modernist perspective. I explore the the post-modern attempts to reproduce place and overcome fixity and claim that this way of thinking results in pacifying the place by producing new constancies, putting the concept of place into a position that enables any other thing to occur within; yet vanishes itself. Lastly in this chapter, folloing the architectural theorist Jane Rendell's steps I follow the route of Soja, Lefebvre and arrive at the concept of“a place between”of Rendell that questions unfixing place. This serves as the theoretical foundation for the fourth chapter where I try out the potentials of apporaching place from water and act of writing as a critical topographical practice. Moving forward through the discussions of Aldo Rossi, Christian Norberg-Schulz, Colin Rowe, Kevin Lynch, Bernard Tschumi and Jane Rendell in this chapter does not propose to say that they are more significant than other theories put forward to represent the transformation of the concept of place within the discipline of architecture. These studies are valuable in the way that they initiate rethinking of place as a reflection on transitivity and unity between theory and practice. In the process where place has been multiplied and transformed, interacted with social, political and economic events throughout the century, the conceptions of space serve as an environment leading the discipline of architecture to consider theory and practice together. In the light of what I learn from the these two chapters and the work of feminist architectural theorists discussing the interdependence of theory and practice, such as Jane Rendell, Naomi Stead, Hélène Frichot, Karen Barad and Mona Livholts, the fourth chapter consists of a writing attempt of place. This essay, which adopts looking from water to land and discussing the place on the water as a trigger, explores the potentials and limits of the parallel act of writing in revealing and representing the place. By proposing the act of writing as a critical method of representation of place, and by writing my own embodied experiences through theory, I explore dynamic conceptions of place beyond our current dominant conceptions and state that certain writing methods offer an alternative topographical practice. I argue that my body and my writing mode suggest a critical understanding of place through the logs of my sailing experiences in different periods. Theoretical pieces accompany this logbook. I claim the inseparability of method and theory; and that they produce new expansions for each other. In my writing, I try to reduce myself as the knowing-subject; and instead, I see the lack of knowing position as a creative potential.The texts that flow intertwined and in fragments basically seek the answer to the same question: what does the knowledge of the place reveal when we dare to look at it without imprisoning it in fixity?

Benzer Tezler

Tez No
865067
Kuir okuma: Dijital değerlerin mimarlık üretimlerinde potansiyelleri
Queer reading: The potential of digital values in architectural productions
FEYZA ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İFFET HÜLYA ARI
DR. SEVGİ TÜRKKAN SROKA
Tez No
765100
Disiplinlerarası zeminde eleştirel mekânsal pratiklerin denemeci açılımları: Mimari deneme filmi
Essayistic expansions of critical spatial practices on interdisciplinary terrain: Architectural essay film
AYGEN EROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ
Tez No
684168
21.yüzyılda kriz ortamında alternatif mimari pratikler
Alternative architectural practices during the crisis conditions in the 21st century
HAKAN ILIKOBA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İPEK AKPINAR AKSUGÜR
Tez No
652794
A visual method of analysis for user modifications in Climat de France
Climat de France kullanıcılarının yapı üzerine uyguladıkları değişikliklerin görsel analizi
AMINA REZOUG
Doktora
İngilizce
2020
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİNE ÖZKAR KABAKÇIOĞLU
Tez No
605272
The use of local data in architectural design through augmented reality
Mimari tasarımda artırılmış gerçeklik aracılığıyla yerel veri kullanımı
FARUK CAN ÜNAL
Doktora
İngilizce
2019
Bilim ve Teknoloji İstanbul Teknik Üniversitesi
Bilişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL DEMİR

Geri Dön