Eski Türkçede zaman anlamı taşıyan sözcükler
Old Turkic words with the meaning of time
- Tez No: 722432
- Danışmanlar: PROF. DR. ENGİN ÇETİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Eski Türkçe, zaman, Budizm, Manihaizm, İslam, time, old turkic, buddhism, manichaeism, islam
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 213
Özet
“Zaman nedir?”sorusu yüzyıllardır düşünürlerin üzerinde durduğu, cevaplamaya çalıştığı, pozitif ve sosyal bilimlerin tüm alanlarında tartışmaya ve birçok açıdan incelenmeye açık bir kavram olarak karşımıza çıkar. Araştırma, Eski Türkçede zaman kavram alanını oluşturan ve“an”,“bazen”,“her zaman”,“hiçbir zaman”,“önce”,“sonra”,“şu an”,“yine”ve“zaman”anlamlarını karşılayan sözcüklerin tarihî metinlerdeki kullanımı, birbirleriyle anlam ilişkileri, dil tarihi içerisindeki değişimi ve günümüz Türk dillerindeki gelişimi konularına dayanmaktadır. Eski Türkçe zaman kavram alanına giren sözcüklerin günümüz Türk dillerindeki görünümü ve devamlılığı incelenmiştir. Eski Türkçe zaman kavram alanına giren bu sözcükler tercüme metinler aracılığıyla tespit edilebilen Çince ve Arapça sözcüklerle karşılaştırılmıştır. Araştırma neticesinde, Orhon Türkçesi, Uygur Türkçesi ve Karahanlı Türkçesinde taranan metinler kapsamında, Eski Türkçe zaman kavram alanına giren 141 sözcük tespit edilmiştir. Bu sözcüklerden 36'sı“zaman”anlamı ifade etmektedir. 4'ü“an”; 2'si“bazen”; 34'ü“her zaman”; 2'si“hiçbir zaman”; 36'sı“önce”; 16'sı“sonra”; 5'i“şu an”ve 6'sı "yine / tekrar eden zaman anlamlarını ifade etmektedir. Orhon, Uygur ve Karahanlı Türkçesinde başlangıçtan beri takip edilebilen ve her üç dönemde de yer alan zaman kavram alanına giren ortak sözcükler ara, aşnu, erte, ilki, ugur, üd, yme ve yana olarak belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
The question of what is time is a question that thinkers have been trying to answer for centuries. Time appears as a concept debatable and reviewable in many aspects in all fields of positive and social sciences. The research is based on the use of words that make up the concept of time in Old Turkic and meet the meanings of time, moment, sometimes, always, never, before, after and again in historical texts, their semantic relations with each other, their change in language history and their development in today's Turkish languages. The appearance and continuity of the words in the old Turkish time concept in today's Turkish languages are examined. These words, which indicate the time in Old Turkic, are compared with Chinese and Arabic words in translated texts. As a result of the research, within the scope of the scanned texts in Orkhon Turkish, Uyghur Turkish and Karakhanid Turkish, 141 words that determine the concept of time in Old Turkic are determined. Additionally, it is determined that 36 of these words express the meaning of time. Also, 4 of these words mean moment, 2 of these mean sometimes; 34 of them mean always; 2 of them mean never; 36 of them mean before; 16 of them mean after; 5 of them mean now and 6 of them mean again. The words that can be traced from the beginning in Orkhon, Uighur and Karakhanid Turkish and that take place in all three periods are determined as ara, aşnu, erte, ilki, ugur, üd, yme and yana.
Benzer Tezler
- L'analyse semiotique des traductions de l'œuvre intitulée Les Misérables de Victor Hugo dans le contexte Turc du point de vue de la sémiotique de la traduction
Vıctor Hugo'nun Sefiller adlı romanının Türkçe çevirilerinin göstergebilimsel analizi
SERPİL ÖZBÜKER
Yüksek Lisans
Fransızca
2024
Fransız Dili ve EdebiyatıGalatasaray ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜNDÜZ ÖZTÜRK KASAR
- Alevîlik'te âyinler
Rites in Alevism
ABDUL BAHRİ BİLİŞMEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖZ
- Delikli bir kent olarak İstanbul'a bakmak: Kentin müphem alanlarına dair bir araştırma
Investigating Istanbul as a perforated city: A research on terrain vagues of the city
MERVE KARADABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA ERKÖK
- Eski Türkçede görünüş
Aspect in Old Turkish
YASEMİN GEÇERLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERRUH AĞCA
- Özbek Türkçesinin leksikolojisi
Başlık çevirisi yok
SELAHİTTİN TOLKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiEski Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ YÜCE