Bir dış politika unsuru olarak stratejik istihbârat: İran ve Türk istihbârat sistemlerinin tarihsel gelişimi ve mukāyesesi
Strategic intelligence as a foreign policy element: Historical development and comparison of Iranian and Turkish intelligence systems
- Tez No: 723003
- Danışmanlar: PROF. DR. ERTAN AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kamu Yönetimi, Tarih, Uluslararası İlişkiler, Public Administration, History, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 106
Özet
Geleneksel olarak dış politikasında sert güç unsurlarına başvuran, bölgesel rakipleriyle askerî çatışmalara girebilen, bölgesinde çıkan karışıklıklara dâhil olan, mâruz kaldığı tehditlere karşı etkili stratejik istihbârat üretimi sağlayan, İslâm Devrimi sonrası İmam Humeynî'nin velâyet-i fakih doktrini üzerine binâ edilen İran rejiminin, Şah rejimindekinin aksine sadece iç politikada değil dış politikada da stratejik istihbârata ihtiyaç duyduğu gözlemlenmiştir. Devrim sonrasında rejimin kendi bölgesinde nüfûz oluşturma çabalarıyla bağlantılı olarak dış politika üretiminde radikal değişiklikler olmuştur. İran gibi Türkiye de kendi bölgesinde nüfûz oluşturma çabasındadır lâkin İran'ın aksine -zorunlu sınır ötesi operasyonlar hâricinde- geleneksel olarak dış politikasında yumuşak güç çalışmaları yapmaktadır. Tarihsel süreçlerinde her iki ülke de bir dış politika unsuru olarak stratejik istihbâratı kullanmışlardır. Devrim sonrası ABD tarafından görmeye başladığı ve süregelen ambargo, bölgesel aktörlerle girdiği mezhebî çatışmalar ve rejimin gücünde meydana gelen artış İran rejimini bu süreçte iddialı bir dış politikaya yönelmesine yol açmıştır. Bu çalışmada, konuyla alakalı kaynakların tespit ve tasnifi netîcesinde bir literatür taraması yapılmıştır. Bu metodla tanımlar, literatür taraması özeti, stratejik istihbâratın karar alıcılar ekseninde karar verme modelleri ve liderlik tarzları bağlamında dış politika oluşum süreçlerine yansıması ve İran-Türkiye örnekleriyle mukāyese bir tarihsel süreç dâhilinde incelenmektedir. Nihâyetinde çalışmanın temel hedefi olarak devrim sonrası İran'da; Osmanlı bakiyesi olarak devraldığı istihbârat birikimiyle ve bilhassa Hakan Fidan'ın MİT Başkanlığı îtibâriyle Türkiye'de, istihbârat oluşturma, dış politikada değerlendirme biçimleri örneklerle ve mukāyeselerle ülkelerin millî benlik, idârî teşkîlâtlanma ve kurumsal birikim hüviyetleri dâhilinde ortaya konulmaktadır.
Özet (Çeviri)
Traditionally, the Iranian regime, which used hard power elements in its foreign policy, could enter into military conflicts with its regional rivals, was involved in the turmoil in its region, provided effective strategic intelligence production against the threats it was exposed to, and was built on the velayet-i faqih doctrine of Imam Khomeini after the Islamic Revolution, the Shah Contrary to the regime, it has been observed that strategic intelligence is needed not only in domestic policy but also in foreign policy. After the revolution, there have been radical changes in foreign policy production in connection with the regime's efforts to establish influence in its own region. Like Iran, Turkey is also trying to establish influence in its own region. However, unlike Iran, traditionally, it has been working on soft power in its foreign policy, with the exception of mandatory cross-border operations. In their historical processes, both countries have used strategic intelligence as a foreign policy element. The embargo, which was started to be seen by the USA after the revolution, the sectarian conflicts with regional actors and the increase in the power of the regime led the Iranian regime to an assertive foreign policy in this process. In this study, a literature review was conducted as a result of the identification and classification of the resources related to the subject. With this method, definitions, a summary of the literature review, the reflection of strategic intelligence on foreign policy formation processes in the context of decision-making models and leadership styles on the axis of decision makers, and a comparative historical process with Iran-Turkey examples are examined. Finally, in post-revolution Iran as the main goal of the study; With the intelligence accumulation that he inherited as the Ottoman remnant, and especially Hakan Fidan's MIT Presidency, the forms of intelligence creation and evaluation in foreign policy in Turkey are presented with examples and comparisons within the national identity, administrative organization and institutional accumulation of the countries.
Benzer Tezler
- İran'ın dini jeopolitiği
Religious geopolitics of İran
CİHAN ÇİFCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Siyasal Bilimlerİstanbul Aydın ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ KATMAN
- Yapay zekâ tabanlı algoritma çağında örtülü operasyonun analizi: Cambrıdge Analytıca örneği
Analysis of covert operation in the age of artificial intelligence based algorithms: The Cambridge Analytica case
TUĞÇE SENA KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolMilli Savunma Üniversitesiİstihbarat Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜNGÖR ŞAHİN
- Vladimir Putin döneminde enerjinin bir güç unsuru olarak kullanılması ve izlenen stratejiler
The use of energy as a power factor during the Vladimir Putin period and the strategies pursued by him
BAHADIR AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Uluslararası İlişkilerHarp Akademileri KomutanlığıStrateji ve Stratejik Araştırmalar Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESRA HATİPOĞLU
- Uluslararası Hukuk ve Türkiye - ABD ilişkileri bağlamında eleştirel bir bakış açısıyla İncirlik Üssü'nün kullanımına dair bazı tespitler
Some proofs about the use of Inci̇rli̇k Air Base as part of International Law and Turkish - American relations with a critical approach
SEVCAN ÇEVİK