Tüsterî tefsirindeki tasavvufî yorumlar ve bunların Baklî, Bursevî tefsirleriyle mukâyesesi
Baklî, Bursevî tafsir comparison with sufi comments and suggestions in Tüsterî commentary
- Tez No: 724789
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVİM ARSLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tüsterî, Baklî, Bursevî, Tasavvufî Yorum, Tasavvuf Kavramları, Tustarî, Baklî, Bursevî, Sufi Interpretation, Sufism Concepts
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 263
Özet
Bu çalışmamızda ilk sûfî tefsirlerden kabul edilen Tüsterî tefsirindeki tasavvufî yorumlar tespit edilip, bunların Baklî ve Bursevî tefsirleriyle mukayesesi yapılmıştır. Çalışmamız giriş ve üç ana bölümden oluşmuştur. Giriş bölümünde, çalıştığımız konunun kapsamı, önemi, amacı, kaynakları, yöntemi ve planı yer almıştır. Birinci bölümde Tüsterî, Baklî ve Bursevî'nin hayatı, eserleri ve ilmî kişilikleri hakkında genel bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, üç müellif bağlamında Kur'ân-ı Kerîm'i anlama ve yorumlama metodu hakkında bilgi verilmiştir. Tasavvuf ile tefsir arasındaki ortak noktalar izah edilmiştir. Kur'ân ayetlerini yeni bir bakış acısıyla yorumlayan mutasavvıfların bilgi kaynakları, üç müellifin yorumlarıyla değerlendirilmiştir. Üç müellifin ve diğer mutasavvıfların tasavvufî yorumla alakalı öz eleştirilerine yer verilerek ana konuya giriş yapılmıştır. Üçüncü bölümün içeriğini ise ana konumuz oluşturmuştur. Yani Tüsterî'nin ayetlere bağlı olarak yapmış olduğu tasavvufî yorumlar ele alınarak Baklî ve Bursevî tefsirleriyle mukayese edilmiştir. Bu bölüm kendi içinde“Tasavvufî Makamlara ve Hallere Dâir Yorumlar”olmak üzere tasnif edilmiştir. Bu tasnif bilhassa tasavvuf klasikleri esas alınarak yapılmıştır. Bölümlerin alt başlıkları ise Tüsterî tefsirindeki ayetlere yapılan tasavvufî yorumların muhtevası doğrultusunda oluşturulmuştur. Çalışmanın neticesinde üç müellifin ayetlere yorum getirirken Kur'ân, hadis ve aklın dışında keşf, ilham, rüya, hikmet, kalp, mârifet gibi bilgi kaynaklarından yararlandıkları görülmüştür. Fakat bu bilgi kaynakları, Kur'ân ve hadisin temel öğretileriyle uyumlu olduğu anlaşılmıştır. Daha sonra Tüsterî'nin tasavvufî yorumlarının, Baklî ve Bursevî tefsirlerine doğrudan etkisi olduğu tespit edilmiştir. Özellikle Baklî tefsiri üzerinde daha fazla etkisinin olduğu müşahede edilmiştir. Ayrıca üç müellifin yorumlarında yaşadıkları dönemin tasavvuf anlayışının yansıtıldığı gözlemlenmiştir. Bunların yanı sıra tahallukî (ahlâk) kavramlara dair tasavvufî yorumlarda bariz ayrışmalar olmadığı fakat tahakkukî (bilgi, mârifet) veya tasavvufun metafizik boyutunu ilgilendiren meselelerde farklılıkların olduğu görülmüştür.
Özet (Çeviri)
In this study, Sufi commentaries in Tustari tafsir, which is regarded as one of the first Sufi commentaries, are determined and compared to Baklî and Bursevî tafsirs. This study consists of an introduction and three main chapters. In the introduction part, the scope, importance, purpose, sources, method, and plan of the subject we are studying are included. In the first part, general information is given about the lives, works, and scientific personalities of Tustari, Baklî, and Bursevî. In the second part, general information is given about the method of understanding and interpreting the Holy Qur'an in the context of three writers. The common points between Sufism and Tafsir are explained. The sources of knowledge of the Sufis, who interpreted the verses of the Qur'an with a new perspective, were evaluated with the interpretations of these three writers. The main topic was introduced by giving place to the self-criticisms of three writers and other Sufis about Sufistic interpretation. The content of the third part is our main subject. In other words, Tustari's Sufistic interpretations based on the verses were discussed and compared with Baklî and Bursevî commentaries. This section has been classified as“Comments on Sufi Stations and Conditions”in itself. This classification was specially made based on Sufi classics. The sub-titles of the chapters were formed in line with the content of the Sufistic interpretations of the verses in the Tustari commentary. As a result of the study, it was seen that these three writers benefited from information sources such as discovery, inspiration, dream, wisdom, heart, and ingenuity, apart from the Qur'an, hadith, and mind, while commenting on the verses. However, it was understood that these sources of information comply with the basic teachings of the Qur'an and hadith. Later, it was determined that Tustari's Sufistic interpretations affected Baklî and Bursevî commentaries directly. It has more influence, especially on Baklî tafsir. In addition, it was observed that the Sufi understanding of the period they lived in was reflected in the commentaries of the three writers. Apart from these, it was observed that there are no obvious divergences in Sufistic interpretations of concepts of tahalluk (moral), but there are differences in topics concerning the realization (knowledge, ingenuity) or the metaphysical dimension of Sufism.
Benzer Tezler
- Erken dönem tefsirlerinde işârî yaklaşımlar -Tefsîrü't-Tüsterî örneği-
Ishari interpretations in the early tafsir work -The example of Tafsir al Tustari-
DİLEK DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA ÇELEM
- Seyyid Kutub'un 'Fi Zilâli'l-Kur'ân' isimli tefsirinde temel bazı tasavvufî kavramlar
Basi̇c sufi̇sm concepti̇ons i̇n Quran i̇nterpreti̇on of Seyyi̇d named Fi̇ zi̇lâli̇'l-Kur'ân
EYÜP İNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. SEVİM ARSLAN
- Ebu İshak es-Sa'lebi ve işari tefsir
ابو اسحاق الثعلبي و تفسير الا شاري Abu Ishak al-Sa'lebi̇ and tafsir ishara
HASAN HÜSEYİN YEŞİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT ÖZAYDIN
- Ahkâm âyetleri açısından ilk dönem işârî tefsirler -Tüsterî, Sülemî, Kuşeyrî özelinde-
Early period tafsir al-Ishari on ahqam verses –Examples of al-Tustari, al-Sulami, and al-Qushayri
MAHMUT KAYIŞ
- Şemsuddîn Ebû Sâbit Muhammed B. Abdulmelik Ed-Deylemî'nin (V.589/1193) Kitâbü Tasdîkı'l-Maârif adlı eserinin edisyon kritiği
Re-evaluation and critical edition of the work of of Shams al-Din Abu Sabit Muhammad b. Abd al-Malik al-Daylami (V.589/1193) Kitâb al- Tasdîq al-Maârif
YAHYA YAŞAR