Bulgar edebiyatında kısa öykü ve Nikolay Haytov
Short stories in Bulgarian literature and Nikolay Haytov
- Tez No: 72724
- Danışmanlar: PROF. DR. LEMAN ERGENÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Western Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bulgar Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
173 ÖZET Uyanış Dönemi (1762-1878) sırasında oluşan yeni Bulgar edebiyatındaki kısa öykü, 19. yüzyılın ikinci yansında ortaya çıkar. Bulgar kısa öyküsünün yaratıcısı Lyuben Karavelov'un kısa ve uzun öyküleri içerik ve biçim açısından birbirine çok benzer. Bu öykülerde yazarın rolü çok aktiftir. Kahraman, yazarın düşüncesini yansıtmak ve kanıtlamak için kullanılan bir figürdür. Bu öykü biçimi dönemin sanat anlayışına uygun olup o dönemin ruhunu, düşüncesini tam anlamıyla yansıtır. L. Karavelov tarafindan yaratılan Bulgar kısa öyküsü geleneği, 19. yüzyılın 90'lı yıllarının en iyi yazarları sayılan İvan Vazov ve Aleko Konstantinov tarafindan devam ettirilip geliştirilir. Vazov'un figürleri artık yazara o kadar bağlı olmadıklarından daha özgür davranırlar ve yazarın düşüncesinin tam kopyası değiller. Bu yazar her zaman olmamakla beraber görüşünü gizlemeye çalışır. Aleko 'nun kısa öyküleri, figür ve konu açısından birbirine bağlıdır ve bir bütünlük oluşturma açısından Bulgar edebiyatmda ilk örnek sayılır. A. Konstantinov figür hakkında her şeyi bilmez, figür ise yazarın istediği şekilde değil, karakterine uygun bir biçimde davranır. Karavelov'un figürü tamamıyla yazara bağlıdır, Vazov'un figürü biraz daha özgürdür, Aleko'nun figürü ise tam anlamıyla bağımsızdır. Aleko, Bulgar öykü geleneğine o döneme kadar görülmemiş bir figür kazandırır. 20. yüzyılın başından İkinci Dünya Savaşı'na kadar en iyi eserlerini yaratan büyük Bulgar yazarları Elin Pelin ve Yordan Yovkov'un kısa öykü alanındaki hizmetleri olağanüstüdür. Daha çok millî nitelikli olan Bulgar kısa öyküsü, bu dönemde Elin Pelin sayesinde sosyal bir nitelik, Yovkov sayesinde de bireysel bir nitelik kazanır. Elin Pelin'in kısa öyküsü, yalnızca yapı ve konu açısından değil, aynı zamanda figürün ve yazarın öyküde aldıkları yer açısından da geleneksel Bulgar öyküsünden farklılık gösterir. Serbest olan figürler, bağımsızlığı ve özellikle de yeni karakter özellikleriyle dikkat çekerler. Elin Pelin'in öykülerinde174 en önemli yeri alan olay, Yovkov'un eserlerinde önemli rol oynamaz. Bu eserlerde olay yerine felsefi bir derinlik, gösteri yerine de derin ve sonsuz bir itiraf vardır. Yovkov'un figürü hızlı düşünebilen ve çabucak doğru yolu bulan bir kişi değil, daha çok ağır düşünen, kendi ahlâk değerlerine ve dinsel inançlarına sadık bir köylüdür. 09. 9. 1944 tarihinde Bulgaristan'da sosyalist rejimin iktidara gelmesiyle bu ülkede sanat da dahil olmak üzere her alanda değişiklikler meydana gelir. 50'li yılların edebiyatında görülen basitlik ve şemetizm, becerikli yazarların eserlerini bile olumsuz etkiler. 1956 yılında yapılan Nisan Oturumu'ndan sonra yeni ve daha özgün yapıtlar yazılmaya başlanmıştır. 60 'h yıllarda çağdaş Bulgar öyküsü olgunlaşılank altın dönemim yaşar. Nikolay Haytov'un 1967 yılında yayımladığı“Yaban Öyküleri”adlı eserinin öyküleri, geleneksel Bulgar öyküsünden farklıdır. Halk anlatıcılarının şiirselliği ve bilgeliğinden büyülenen yazar, farklı ve orijinal bir anlatım biçimi ortaya koyar. Haytov, eserinde kendini gizlemeyi başararak dinleyici pozisyonundaki okuyucuyu anlatıcının karşısına çıkarır. Yazar, içinde çok sayıda Türkçe sözcüklerin de bulunduğu Rodop lehçesinin imkânlarından ve halk anlatıcılarının canlı ve doğal anlatım sanatından mükemmel bir şekilde yararlanmaya başarır.
Özet (Çeviri)
175 ABSTRACT Modern Bulgarian short story, the formation of which was in progress during the Age of Awakening (1762-1878), emerged in the second half of the nineteenth century. Short stories and novelettes of Lyuben Karaveleov, the pioneer of the Bulgarian short story, resemble each other content wise and form wise. The writer has an active part of these stories. The hero is a character who is used as means of reflecting the thoughts of the writer and of proving the validity of them. Such a treatment in short stories is suitable to the artistic tendency of that age and reflects the spirit and the value judgement of the time perfectly. The tradition of short initiated by Lyuben Karavelov was adopted and developed by the best writers of nineties an the nineteenth century. These writers were Ivan Vazov and Aleko Konstandinov. Vazov's characters are independent of the writer and they act freely throughout the story as they are not image of the writer. They do not propagate his thoughts, either. Vazov tries to hide his thoughts usually, if not always. The characters and the content in Aleko' s short stories are strictly tied together. For this reason, an organic unity can be observed in his stories and they are the earliest examples of the type in Bulgarian literature. Aleko Konstantinov does not assume omniscience and the hero or the characters do not behave in accordance with the writer's will. They behave according to the nature of their character or personality. Karavelov' s hero is writer oriented, Vazov's is freer than Karavelov' s and Aleko' s hero is the one that is most independent of the writer. Aleko' s hero is unique and a valuable contribution to Bulgarian literature. The contributions of Elin Pelin and Yordan Yovkov to the Bulgarian short story is unusual. These two writers produced their best work from the beginning of the twentieth century to the second world war. The earlier short story which had had a national quality started to deal with social issues thanks to these two writers. Pelin' s stories are of social in quality and Yovkov' s are personal. The former's stories are different from traditional Bulgarian short stories both from the respect of their structure and subject matter and of the place the hero and the writer occupy in the story. Independent characters attract the attention of the reader by the way they behave independently. The most important event in Pelin' s stories is176 not the main event in those of Yovkov's. In Yovkov's stories there is philosophy or deep thought instead of demonstration. Yovkov's hero cannot think quickly and find the true path. He ponders and he is faithful to his moral values and his religious belief. He is the portrait of a peasant. When the socialists came to power in Bulgaria on the 9'th of September, 1944, considerable changes in every field including arts became inevitable. The simplicity and monotony observed in the literary works of the fifties influence even the skilful writers negatively. After the April Session held in 1956, more interesting and original literary works began to be produced. Bulgarian short story ripened and enjoyed its golden age in the sixties. The stories in“The Stories of the Wild”, published by Nikolay Haytov in 1967, are different from traditional ones. The writer, who is influenced by the poetic diction and wisdom of the man in the street as narrator, employs a different and original method of narration. He is hidden within the story and the narrator and the reader who is supposed to be the listener are confronted. The writer makes use of the vivid and natural narrative technique of local narrators of the Rodop area and the Rodop dialect which include quite a few words with Turkish origin.
Benzer Tezler
- САБАХАТТИН АЛИНИН ӨМҮРҮ, ЧЫГАРМАЧЫЛЫГЫ ЖАНА ӨРНӨКТҮҮ АҢГЕМЕЛЕРИНИН КЫРГЫЗЧА КОТОРМОСУ
Başlık çevirisi yok
ALİMAN BUZURMANOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2005
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİCAN CİGİTOV
- Çudomir'in öykülerinde mizah ve anlatım
Humour and style in the stories of Chudomir
BÜLENT AKYEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEMAN ERGENÇ
- Tatar Halk Edebiyatında Bulgar ve Kazan Hanlığı konulu anlatmalar (İnceleme-metinler)
The narrations about Khanate of Kazan and Bulgarian in Tatar Folk Literature (Research-texts)
DİLEK KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKırklareli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BÜLENT BAYRAM
- Kıpçak köyün monografisi
The Monography of Kipchak village
İRİNA MALACILI
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DURSUN YILDIRIM