Türkçede olasılık kipliğini işaretleyen yapıların belirlenmesi ve bunların dil bilgisi öğretiminde kullanımı
Designation of structures marking modality of possibility in Turkish language and use of these in Turkish grammar teaching
- Tez No: 730637
- Danışmanlar: PROF. DR. CANER KERİMOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Eğitim ve Öğretim, Linguistics, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: kiplik, olasılık kipliği, dil bilgisi, modality, possibility modality, grammar
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Dil bilgisi, birbiriyle etkileşim içinde olan ses, anlam, biçim gibi farklı görünümlere ait kurallar düzenidir. Hiç kimse bir dilin dil bilgisinin kurallarının tamamını bilerek konuşmaz, yazmaz kısacası düşünmez. Ana dilimizin kurallarını örtük ve sezgisel olarak biliriz öte yandan dili kullanmak için dil bilgisinin kurallarına uymak ve aynı zamanda anlam kurmak da gerekmektedir. Bu da sadece dilde anlam ile dil bilgisinin bir bütünlük içerisinde kullanılmasıyla başarılabilir. Yapılandırıcı yaklaşıma göre Türkçe öğretiminde dil bilgisi, dilin kurallarını anlamak ve bu kurallar düzeniyle anlamı aktarabilmek için önemlidir. Türkçede kiplik, anlamı aktarırken kullandığımız dil bilgisel kategorilerden biridir. Bu yüzden dil bilgisinde ele alınması gereken konulardan olmalıdır. Kipliğin temelini oluşturan olasılığın önemi, dili kullanırken üretilen olası ifadelerden kaynaklanır. Bu nedenle kiplik alanında olasılık kavramı incelenmesi gereken bir kavramdır. Bu çalışmada Türkçede olasılık kipliğini işaretleyen yapıların belirlenmesi ve olasılık kipliğinin Türkçe dil bilgisi öğretiminde kullanılma durumunun irdelenmesi amaçlanmıştır. Nitel bir araştırma olan bu çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma deseni ise durum saptamasıdır. Çalışmada eş zamanlı yaklaşım kullanıldığı için bütünce, 2010 yılı sonrası Türkiye Türkçesiyle yazılmış metinlerden seçilmiştir. Metinler seçilirken amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmış ve bütünce, her bir metin türünden birer eserle sınırlandırılmıştır. Bütünceyi oluşturan metinlerden toplanan veriler, içerik analizi yöntemiyle çözümlenerek yorumlanmıştır. Olasılık kipliği, Rubin'in (2010) kesinlik sınıflandırma modeli temel alınarak kiplik işaretleyicilerle gruplandırılmıştır. Ayrıca olasılık kipliğinin Türkçe dil bilgisi öğretiminde yeri, Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Türkçe dersi kitapları incelenerek belirlenmiştir. Sonuç olarak çalışmada olasılık kipliğinin Türkiye Türkçesindeki metinlerde önemli derecede yer tutmasına rağmen Türkçe dil bilgisi öğretiminde yeteri kadar ele alınmadığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Grammar is the set of rules of interacting aspects such as sound, meaning and form. No one speaks, writes, or thinks, knowing all the rules of grammar of a language. We know the rules of our mother tongue both implicitly and intuitively, on the other hand, in order to use the language, it is necessary to follow the rules of grammar and also to establish meaning. This can only be achieved by using the meaning in the language and the grammar harmoniously. According to the constructivist approach, grammar in Turkish teaching is important to understand the rules of the language and to convey meaning by utilizing these rules. In Turkish, modality is one of the grammatical categories used to convey meaning. Therefore, modality should be one of the subjects that should be addressed in grammar. The importance of probability, which constitutes a basis for modality, stems from the possible expressions we utter while using the language. For this reason, the concept of possibility in the field of modality should be researched. In this study, it is aimed to determine the structures that mark the possibility modality in Turkish and to examine the use of the possibility modality in Turkish grammar teaching. Being qualitative, the study utilizes document analysis method. The research approach used, on the other hand, is case study. Since the simultaneous approach was used in the study, the corpus was selected from the texts written in Turkey Turkish after 2010. While selecting the texts, judgment sampling method was used and the corpus was limited to one work from each text type. The data collected from the texts that make up the corpus were analysed and interpreted by the content analysis method. Possibility modality is grouped with modality markers based on Rubin's (2010) certainty classification model. In addition, the place of possibility modality in Turkish grammar teaching has been determined by examining the Turkish Language Teaching Curriculum and Turkish course books. As a result, the study showed that although the possibility modality has an important place in the texts in Turkey Turkish, it is not adequately addressed in Turkish grammar teaching.
Benzer Tezler
- Türkçede bilgi kipliği alanı
The domain of epistemic modality in Turkish
HATİCE SAAT
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HABİBE YAZICI ERSOY
- The anatomy of a force variable modal in Turkish
Türkçede kuvvet değişkenli bir kipin anatomisi
NAZMİYE ÖYÜK
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER FARUK DEMİROK
- Türkiye Türkçesinde türetkenlik: Eşzamanlı bir değerlendirme
Productivity in Turkish: A synchronous evaluation
FATMA AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEVLÜT ERDEM
- Ferhan Sabit'in 'Billûr' adlı eserinin transkripsiyonlu metni ve kelime grupları
Transcribed text and word groups of Ferhan Sabit's 'Billûr'
CANAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıÇankırı Karatekin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZELİHA GADDAR