Kronik hastalığı olan yakınlarına bakım verenlerin depresyon, kaygı, tükenmişlik belirtilerinde ve yas düzeylerinde sosyal destek ve psikolojik dayanıklılığın düzenleyici rolü
Moderator role of social support and resilience on symptoms of depression, anxiety, burnout and levels of grief in caregivers of relatives with chronic illness
- Tez No: 733701
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZEYNEP TÜZÜN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
Bu çalışmanın temel amacı kronik hastalığı olan yakınlarına bakım verenlerin yaşadığı depresyon, kaygı ve tükenmişlik belirtilerini ve yas düzeylerini yordayan faktörleri ve öznel bakım veren yükü ve bakım verme sonuçları (depresif belirtiler, kaygı belirtileri, tükenmişlik, yas) arasında sosyal destek ve psikolojik dayanıklılığın düzenleyici rolünü incelemektir. Araştırmanın ilk aşamasında Uzamış Yas Bozukluğu Ölçeği-Bakım Veren Formu'nun Türkiye'deki geçerlik ve güvenirlik çalışması yürütülmüştür. Ana çalışmanın örneklemini Türkiye'de yaşayan ve kronik hastalığı olan bir yakınına bakım veren 18-65 yaş arası 318 katılımcı oluşturmaktadır. Katılımcılara araştırmanın amacı doğrultusunda, Sosyodemografik Bilgi ve Bakım Verme Formu, Uzamış Yas Bozukluğu Ölçeği-Bakım Veren Formu, Zarit Bakıcı Yük Ölçeği, Depresyon, Anksiyete ve Stres Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği uygulanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde IBM SPSS 22.0 programı kullanılmış ve Hayes'in (2018) PROCESS eklentisinden yararlanılmıştır. Elde edilen verileri değerlendirmek için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Analizi, Spearman Sıralama Korelasyon Katsayısı Analizi, Tek Yönlü Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA), Hiyerarşik Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi ve Basit Düzenleyici Değişken Analizi gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, öznel bakım veren yükünün tüm bakım verme sonuçları için anlamlı bir yordayıcı olmasının yanı sıra öznel bakım veren yükü ve bakım verme sonuçlarının hem çeşitli demografik değişkenler hem de hastalık ve bakım verme sürecine ilişkin değişkenlerle ilişkili olduğu saptanmıştır. Öznel bakım veren yükü ile tükenmişlik arasında sosyal desteğin düzenleyici rolü olduğu; öznel bakım veren yükü ile depresif belirti ve yas düzeyi arasında ise psikolojik dayanıklılığın düzenleyici rolü olduğu görülmüştür. Elde edilen bulgular alanyazın ışığında tartışılmıştır. Son olarak araştırmanın klinik doğurguları ve sınırlılıkları değerlendirilmiş ve gelecekte yapılacak araştırmalar için öneriler sunulmuştur. Anahtar Sözcükler Bakım Veren Yükü, Tükenmişlik, Yas, Depresyon, Kaygı, Sosyal Destek, Psikolojik Dayanıklılık
Özet (Çeviri)
The main purpose of current study is to investigate the factors that predict depression, anxiety and burnout symptoms and grief levels experienced by caregivers of relatives with chronic diseases and the moderator role of social support and resilience between subjective caregiver burden and caregiving outcomes (depressive symptoms, anxiety symptoms, burnout, grief). Firstly the validity and reliability study of the Prolonged Grief Disorder Scale-Caregiver Form in Turkey was carried out. The sample of the main study consisted of 318 participants between the ages of 18-65 who live in Turkey and care for a relative with a chronic disease. Sociodemographic Information and Caregiving Form, Prolonged Grief Disorder Scale-Caregiver Form, Zarit Caregiver Burden Scale, Depression, Anxiety and Stress Scale, Multidimensional Perceived Social Support Scale, Resilience Scale for Adults and Maslach Burnout Scale were administered to the participants. IBM SPSS 22.0 program and PROCESS extension of Hayes (2018) were used. Pearson Product-Moment Correlation Analysis, Spearman Ranking Correlation Coefficient Analysis, One-Way Multivariate Analysis of Variance (MANOVA), Hierarchical Multiple Linear Regression Analysis and Simple Moderation Analysis were conducted. As a result of analysis, it was found that subjective caregiver burden was a significant predictor of all caregiving outcomes, as well as subjective caregiver burden and caregiving outcomes were associated both with various demographic variables and variables related to the disease and caregiving process. Social support has a moderator role between subjective caregiver burden and burnout; resilience has a moderator role between the subjective caregiver burden and the levels of depressive symptoms and grief. The findings were discussed in the light of the literature. Finally, the clinical implications and limitations of the study were evaluated and recommendations for future research were presented. Key Words Caregiver Burden, Burnout, Grief, Depression, Anxiety, Social Support, Resilience
Benzer Tezler
- Demans hastalarına bakım verenlerin yas süreçlerinin olumlu ve olumsuz sağlık değişkenleri üzerindeki yordayıcı etkisi
Grief process as a predictor of positive and negative health variables in dementia patient caregivers
MERVE ERBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HANİFE ÖZLEM SERTEL BERK
- İnmeli hastalarda bakım verici yükü
Caregiver burden in stroke survivors
GÖNÜL KOÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Nörolojiİstanbul Üniversitesiİç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZELİHA TÜLEK
- Evde bakım hizmeti ve gelişimi
Home care service and it?s progress
FİLİZ KOÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2009
Halk SağlığıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİDEM ARSLANTAŞ
- Kemoterapi uygulanan hastaların birinci derece yakınlarında depresyon ve anksiyete sıklığı
The frequency of depression and anxiety disorder in relatives of patients undergoing chemotherapy
ZEHRA ÖZSOY
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2013
OnkolojiCelal Bayar Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GAMZE GÖKSEL ÖZTÜRK
- Spinal kord (Omurilik) yaralanmalı hastalar ve bakım verenleri: Bakım alma ve bakım verme sürecindeki psikososyal değişkenler açısından sosyal destek karşılıklığının biçimlendirici ve temel etkileri
Spinal cord injury patients and their care givers: The moderator and main effects of social support reciprocity in terms of psychosocial variables in care taking and care giving process
AYŞENUR AKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HANİFE ÖZLEM SERTEL BERK