Allophonic variations of consonant and vowel phonemes of Turkish segmental phonology
Türkçe'nin sesbirimsel yapısındaki ünlü ve ünsüz sesbirimlerinin sesdeşleri
- Tez No: 73545
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET DEMİREZEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 257
Özet
ÖZET Bu çalışma, daha önce belirlenmiş olan sesbirimciklerin yanı sıra son yıllarda yabancı kelimelerin yarattığı sesbirimsel (phonological) ve sesbilgisel (phonetic) dengesizlikleri ve Türk dilinin ses düzenindeki dalgalanmaların sonucu ortaya çıkan sesbilgisel farklılıkları ortaya çıkartmak üzere hazırlanmıştır. Ayrıca bu tez, Türk dilinin ses yapısının yeniden düzenlenmiş sesbirimsel ve sesletimsel çizelgelerinin hazırlanmasını ve bazı sesbirimsel ve sesletimsel değişmeleri göstermekte yetersiz olan Türk dilinin sesçil alfabe (Phonetic Alphabet) sistemini arıtmak için bazı öneriler sunmayı amaçlamıştır. Birinci bölümde görevsel sesbilim (phonology) ve ses bilgisi (phonetics) konularında alan taraması yapılmıştır. Klasik üretimsel sesbiliminin (Classical Phonology) önerdiği sesbirimsel çözümleme kurallarının kullanılmasının nedenlerini de kapsamak üzere küçük çapta çizgisel görevsel sesbilim (Linear Phonology) ve ölçüsel görevsel sesbilim (Metrical Phonology) alanları tartışılmıştır. Yine bu bölümde konuşma sesbirimleri (Phonemes), sesbirimcikleri (Allophones), konuşma seslerinin dağılımı (Distribution of Speech Sounds) ve sesbirimsel çözümleme (Phonological Analysis) kavramları ile ilgili alan taraması da yapılmıştır. Karşıtsal çözümleme (Contrastive Analysis), bütünleyici dağılım (Complementary Distribution) ve bağımsız değişim (Free Variation) gibi konularda bilgi sağlamak, sesbirimsel çözümleme süreci ve konuşma seslerinin dağılımı kurallarıyla doğrudan ilişkili olduğundan büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, dengeleyici uzama (Compensatory Lengthening), birincil bölünme (Primary Split) ve ikincil bölünme (Secondary Split) kavramlarının tanımlanması, yeni sesbirimciklerin ve sesbirimlerin ortaya çıkmalarının asıl nedenleri olmaları bakımından gereklilikleri yadsınamaz.“Dil ve Yazım Arasındaki Karşılıklı İlişki”konusundan çıkarak sesbirimsel çözümleme ve kuralları ayrıntılı olarak tartışılmıştır. Bu bölümde sesbirimsel çözümlemede izlenilmesi gereken basamaklar açıklanmıştır. Konuşma seslerinin işitsel özelliklerinin (Acoustic Properties) bilgisayar yoluyla elde edilmesi hakkındaki sunumu uluslararası sesçil alfabede (İP A) yer alan simgeler (symbols) ve göstergeler (signs)in listesi izlemiştir. Birinci bölümün son kısmı ise Türkçe sesbirimleri ve sesbirimciklerinin kurallı ortamlarının tanımlanması sürecinde kullanılan sesbirimsel ve sesbilgisel belli başlı kuralları kapsamaktadır. Bu çalışmanın 2. ve 3. bölümleri ölçünlü Türkçe' nin ünlü ve ünsüz sesbirimciklerinin dağılımlarının tanımlanmasına ayrılmıştır. Bu bölümlerdeki bulgular daha önce belirlenmiş olanların yanı sıra betimlenmeyi bekleyen sesbirimciklerin ve hatta sesbirimlerin olduğu gerçeğini de ortaya çıkartmıştır.“Sonuç”bölümünde tüm çalışmanın kısa bir özeti ve araştırmanın bulgularına ilişkin diğer tartışmalara yer verilmiştir. Bulguların ışığı altında ölçünlü Türkçe'de 33 sesbirimsel zıtlık olduğu, yani 22 ünsüz ile 10 ünlünün bulunduğu ve bunlardan üç tanesinin (1 ünsüz. 2 ünlü) Türkiye Türkçesi'nin ölçünlü alfabesinde yer almayı beklediği sonucuna varılmıştır. Söz konusu olan sesbirimler için önerdiğimiz simge ve göstergeler ek olarak verilmiştir.
Özet (Çeviri)
IV ABSTRACT This dissertation is designed to analyse the allophonic variations of Turkish phonemes that have not been identified before and discover the news ones that have come out in recent years as the result of phonetic and phonemic instability created by borrowed words and fluctuations in the phonology of the Turkish language. Moreover, this research aims at developing revised versions of phonemic and phonetic charts of Turkish phonology and making some suggestions to refine the Turkish alphabetical system which is inadequate in displaying some phonemic and phonetic changes. The first chapter covers a review of the literature of the fields of phonetics and phonemics. To some extent,“Linear phonology”and“Metrical phonology”have been discussed, including the reasons why the principles of phonological analysis proposed by classical generative phonology have been employed.“Phonemes”,“allophones”.“the distributions of speech sounds”and“phonological analysis”are also reviewed in this chapter. Providing information about contrastive and complementary distributions, and free variation was very crucial as the distributions of speech sounds are mostly rule-governed and directly related to the process of phonological analysis. Besides defining“Complementary Lengthening”,“Primary Split”and“Secondary Split”very necessary, for they cause new allophones and phonemes appear. Following the subtitle“The Interrelationship between Language and Writing”,“Phonemic Analysis and Its Principles”are discussed in detail. In this part steps to follow in phonological analysis are explained. The presentation of how to get information about acoustic properties of speech sounds on computers is followed by the lists of phonetic symbols and signs used in IPA. The last section of the first chapter includes information about“Phonological Rules”which are implemented while describing the rule-governed environments of the allophones of Turkish phonemes. Chapter 2 and 3 are devoted to the descriptions of the distributions of the distributions of allophonic variations of Modern Standard Turkish consonants and vowels. The findings in those chapters reveal the fact that in addition to the identifiedallophones, there are allophonic variations of consonant and vowel phonemes, and even phonemes which have not been identified before as well as the identified ones. A brief summary of the whole study and further discussion of the findings of the research are given in the last section under the title of“conclusion”. Within the results and findings, it is concluded that there are 33 phonemic oppositions; that is there are 22 consonant phonemes and 10 vowel phonemes in Modem Standard Turkish and three of them need to be assigned specific symbols in the alphabetical system of Turkish. In addition, some symbols and signs are suggested to display the oppositions mentioned above.
Benzer Tezler
- Şîrovekirineke dengsazî û fonolojî di Kurdiya Kurmancî de
Kurmanci Kürtçesinin fonetik ve fonolojik analizi
BARZO OMAR MAHMOUD
Yüksek Lisans
Kürtçe
2016
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAFIK DR SULAIMAN
- Orhon Türkçesi ile Yakutçanın sözvarlığı ve sözyapımı bakımından karşılaştırılması
A comperative study of Orkhon Turkic vocabularies and their derivations
HÜLYA YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıAnadolu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MEHMET ÖLMEZ
- Türkiye Türkçesi ağızlarında ünlü değişenleri
Allophonic variants of Modern Turkish Dialects
FATİH KURTULMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiYeni Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE İLKER
- Nefesli halk çalgılarımızdan 'mey' in enstrumantasyonu
Instrumentation of mey-an aerophonic folk oinstrument
GÜRKAN ÇAKMAK
- Satandart Türkçedeki ünlülerin akustik analizi ve fonetik altyapı
The acoustic analysis of vowels in standard Turkish and phonetic substructure
ASLI YILMAZ DAVUTOĞLU
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2010
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. SAUAT ÖZTURNA