Kronik hastaların e-sağlık okuryazarlığı becerilerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve mesajla bilgilendirme eğitimi geliştirilerek etkisinin incelenmesi
Determining the effective factors related to chronic patients' ehealth literacy skills and developing message training to examine it's influence
- Tez No: 736200
- Danışmanlar: PROF. DR. YÜKSEL GÖKTAŞ, PROF. DR. BAHAR BARAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Sağlık Eğitimi, Education and Training, Health Education
- Anahtar Kelimeler: E-sağlık okuryazarlığı, internette sağlık bilgisi, sosyal medya, mobil sağlık, metin mesajı uygulamaları, eHealth literacy, health information on internet, social media, mobil health, text messaging training
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 144
Özet
Amaç: Bu çalışmanın amacı kronik hastların e-sağlık okuryazarlığı becerileri ve demografik veriler, sağlık bilgisi kaynak kullanımı, sağlık bilgisi araştırma stratejileri arasındaki ilişkiyi analiz etmek, geliştirilen mesaj uygulaması ile hipertansiyon farkındalık eğitimi sağlayarak bu eğitimin hastların e-sağlık okuryazarlığı becerileri ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Yöntem: Bu çalışmada araştırma yöntemlerinden ilişkisel ve deneysel olmak üzere iki farklı desen kullanılmıştır. Bu bağlamda çalışmanın ilk aşamasında kronik hastaların e-sağlık okuryazarlığı becerisi ve e-sağlık okuryazarlığı becerisini etkileyen unsurlar ilişkisel yöntem ile incelenmiştir. İzmir'de yaşayan toplamda 604 kronik hasta ölçek sorularını yanıtlamıştır. Demografik bilgiler, araştırma stratejileri ölçeği, sağlık bilgisi kaynakları ölçeği ve e-sağlık okuryazarlığı ölçeği araştırma kapsamındaki ölçekler olarak kullanılmıştır. Bu ölçek verileri değişkenler arasındaki ilişkisel durumu anlayabilmek için CHAID analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmanın devamında ise toplamda 60 hipertansiyon hastası ile deney grubu ve kontrol grubu oluşturulmuş, deney grubuna 6 haftalık e-sağlık hipertansiyon farkındalık eğitimi verilmiştir. Bu eğitimden önce ve sonra her iki gruba da e-sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçekleri uygulanmıştır. Hipertansiyon farkındalık eğitimi deneysel olarak anlamlı fark yaratıp yaratmadığı bağımsız örneklem t testi kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular: Kronik hastların farklı sosyal medya araçlarını kullanmasının e-sağlık okuryazarlığı becerileri ile güçlü şekilde ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Buna göre sağlık bilgisi edinmek için Facebook ve Twitter kullanan kronik hastların e-sağlık okuryazarlığı becerileri, kullanmayan hastalara göre daha yüksektir. Yaş ve eğitim seviyesi demografik bilgilerinin de hastaların e-sağlık okuryazarlığı becerileri ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Hastaların yaş oranları arttıkça e-sağlık okuryazarlığı becerilerinde azalma görülmüştür. Hastaların eğitim seviyesi arttıkça e-sağlık okuryazarlığı becerileri artmıştır. Verilen metin mesajı eğitiminin sonucunda ise, deney ve kontrol grubu arasında e-sağlık okuryazarlığı becerilerinde anlamlı bir fark tespit edilememiştir. Buna karşıt verilen eğitim sonrası sağlıklı yaşama biçimi davranışları açısından deney grubu için anlamlı fark olduğu ortaya konmuştur. Sonuç: İnternet ve farklı sosyal medya kullanımının e-sağlık okuryazarlığı becerileri üzerinde önemli bir etken olduğu anlaşılmıştır. Dijital teknolojilerin kullanımı, teknoloji kullanım becerileri geliştirmek için önemli bir etkinliktir. Bu sayede kronik hastlar sağlık bilgisine daha doğru şekilde ulaşabilecektir. Bununla beraber mobil sağlık metin mesajı eğitimi hastaların sağlıklı yaşam konusundaki farkındalıklarını arttırmak, hastları daha doğru ve kullanılabilir sağlık bilgisine yönlendirmek adına bir eğitim aracı olarak kullanılabilir.
Özet (Çeviri)
Purpose: This study aims to analyse the relations between chronic patients' ehealth literacy skills, demographics, health information sources use and search strategies, and developing message training to examine it's effect on patients' ehealth literacy skills and health promoting lifestyle profiles. Method: Two different research methods used in this study: Correlational and experimental. In the first phase, chronic patients' ehealth literacy skills and the role of different factors on ehealth literacy skills were analyzed with correlative method. 604 chronic patients, who live in Izmir answered the scale questions. Demographics, search strategy scale, health information sources scale, and ehealth literacy scale were used in the analysis. The data were analyzed with CHAID method to explain the correlative structure. In the second phase, 6 weeks hypertension training have been applied for 60 hypertension patients. Before and after training, patients answered the ehealth literacy scale and health promoting lifestyle profiles scale questions. T test was used to explore whether training constitutes statistical significance or not. Findings: It was found that there was a strong relation between patients' different social media use and their ehealth literacy skills. Accordingly, patients who used Facebook and Twitter, had better ehealth literacy scores. There was also a relation between patients' ehealth literacy scores and demographics (age and education level). Younger and more educated patients had better ehealth literacy scores than older patients. However, patients who use internet and newspaper/magazine/book as health information source had also better ehealth literacy scores than other patients. Nevertheless, the text messaging training did not make a statistical significance for patients' ehealth literacy skills. On the contrary, the text messaging training made a statistical significance for patients' health promoting lifestyle profile scores. Result: Use of internet and different social media tools is an effective determinant on ehealth literacy skills of chronic patients. Using different digital technologies more often is an important activity to develop better technology use skills. Thus, patients may obtain more accurate health information. However, mobil health text messaging training may be used for promoting patients' awareness about healthy life, and to guide them to the accurate health information.
Benzer Tezler
- Sağlık okuryazarlığının belirleyicileri ve hasta sonuçlarına etkisi: Kardiyoloji polikliniğine başvuran hastalar üzerinde bir araştırma
Determinants of health literacy and it's effects on patient outcomes: A stuy on patients admitted to cardiology polyclinics of a hospital
MESUT TELEŞ
Doktora
Türkçe
2018
HastanelerHacettepe ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SIDIKA KAYA
- Diabetes 2.0: How are online platforms changing the game for type-one diabetes patients
Diyabet 2.0: Çevrimiçi platformlar tip 1 diyabet hastalari için oyunu nasil değiştiriyor
ECE DEDE
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
İletişim Bilimleriİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiMedya ve Görsel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞENUR DAL TOKDEMİR
- Diyabet öz yönetimi ile sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi
An observation of the relationship between diabetes self- management and health literacy
CANSU HATİCE DOBUR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TİJEN ACAR
- Aile hekimliği polikliniğine başvuran hastaların sağlık okuryazarlığına yönelik bilgi, tutum ve davranışları
Knowledge, attitudes and behaviors of patients admitted to family medicine towards health literacy
NESLİHAN KELEŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN GÖRPELİOĞLU
- Hipertansiyon tanısı olan bireylerin hastalık öz yönetimi ile sağlık okuryazarlığı ilişkisi
The relationship between disease self-management and health literacy of individuals diagnosed with hypertension
MİNE TOPÇU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk SağlığıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZCAN AYGÜN