Kıpçak grubu Türk dillerinin karşılaştırmalı ses bilgisi
The Comparative phonology of the Turkic languages in Kipchak group
- Tez No: 73637
- Danışmanlar: PROF. DR. TALAT TEKİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 556
Özet
ÖZET Bu çalışmanın amacı, tarihî ve modern Kıpçak kaynaklarım filolojik açıdan inceleyerek, mevcut malzeme çerçevesinde, Ana Kıpçak dilinin genel fonetik özelliklerini belirlemek; tarihî süreç içinde, Kıpçak dillerinde meydana gelen fonetik değişimleri ve bu değişimlerin türlerini 'etno-linguistik' çerçevede, tarihsel- karşılaştırmalı yöntemle ortaya koymaktır. Çalışma; Giriş, Ünlüler ve Ünlülerle İlgili Ses Olayları, Ünsüzler ve Ünsüzlerle İlgili Ses Olayları, Sonuç ve Kaynakça bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, modern dillere uzanan süreç içinde, Kıpçak dilinin tarihî gelişimi ve bu çerçevede, tarihî metinlerdeki 'vokalizm' ve 'konsonantizm' çok genel çizgileriyle, karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ünlüler ve Ünlülerle İlgili Ses Olayları bölümünde, modern yazı dillerinden hareketle tasarlanan Ana Kıpçakça volcalizmi, artlık-önlük ve darlık- genişlik sırasına uygun olarak ele alınmış ve çok belirleyici seslik fonksiyonları bulunmayan ikinci hece ünlülerine temas edilmiştir. Bu bölümün sonunda, modern ve tarihî kaynaklardaki ses olayları incelenmiştir. Ünlü uzunluklanyla ilgili alt bölümde, Tekin'in (1995) malzeme ve bulgularından geniş ölçüde yararlanılmıştır. Ünsüzler ve Ünsüzler İle İlgili Ses Olayları bölümünde de, Ana Kıpçakça konsonantizmi, ünsüzlerin söz başmda, ünlüler arasında, ünsüzlerden önce, ünsüzlerden sonra ve söz sonunda oluşlarına göre değerlendirilmiştir. Bölümün sonunda, ünsüzlerle ilgili ses olayları incelenmiştir. Her iki ana bölümde, tarihî ve modern kaynaklarda bulunan kelimelerdeki değişmeler ve korunan özellikler dikkate alınarak, Ana Kıpçakça rekontrüksiyon denemeleri yapılmıştır. Ana Kıpçakça rekontrüksiyonlar, paragrafbaşı olarak tek satırda verilmiş; alt satırlara, Tekin'in on ikili tasnif sisteminde yer alan qos- (Kazakça, Karakalpakça, Karaim Haliç Diyalekti), guş- (Tatarca, Başkurtça) ve qoş- (Kumukça, Karaçay-Balkarca, Karaim Trakay diyalekti) alt grupların sıralanışına uygun olarak modern dillerdeki karşılıkları11 verilmiştir. Ayrıca, tarihî kaynaklar ile diğer dil ve diyaleküerdeki şekiller, parantez içinde gösterilmiştir. Kaynakça bölümünde konuyla ilgili çalışmalar yer almışür. Çalışma boyunca, üç tarihî ve sekiz modern kaynakla ilgili toplam on bir sözlükte yer alan iki yüz bine yakın madde başı incelenmiş, bunlardan, çalışmada kullanılabilecek olanlar derlenip bir araya getirilerek, Ana Kıpçakça biçimler ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu sebeple, Ana Kıpçakçanın ses özelliklerini sağlıklı biçimde verebilecek yaygın ve ortak kelimelerin seçilmesine, yani malzemeyi oluşturan kelimelerin mümkün olduğunca bütün alt gruplarda bulunmasına dikkat edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Ill SUMMARY The objective of this dissertation is to discover the general phonetic features of Kipchak languages; to display the phonetic changes; the types of these changes, and novelties in Kipchak languages over the history within an ethno-linguistic frame, through a historical-comparative method, by studying the historical and modern Kipchak sources from a philological point of view. This study consists of Introduction, Vowels and vowel changes, Consonants and consonant changes, Conclusion and Bibliography. In the Introduction, the historical development of Kipchak language over the period until the modern languages, and within this frame,“vocalism”and“consonantism”in historical texts have been studied in terms of their general features. In vowels and vowel changes section, Proto Kipchak vocalism, designed according to modern written languages, has been scrutinised in an order such as back- front and high-low and second syllable vowels without significant sound functions have been mentioned. In the end of, sound changes in modern and historical sources have been dwelled upon. Tekin' s materials and findings have been a source of reference to a great extent in the preparation of the subtopic related to vowel length. In consonants and consonant changes section, similarly, Proto Kichak consonantism has been studied according their appearance: Word initial consonants, inter vocalic consonants, before consonants, after consonants, and word final consonants. In the end of the section consonant changes have been investigated. In both of these main sections, Proto Kipchak reconstruction attempts have been made considering the lexical changes and conserved features in historical and modern sources. Proto Kipchak reconstructions have been presented in separate lines with indentations; in the following lines qos (Kazakh, Karakalpak, Nogay, Karaim Halic (Luck) dialect), qu§ (Tatar, Bashkir) and qos (Kumuk, Karachay-Balkar, Karaim Troki dialect), which exist in Tekin's classification of twelve, are listed as subgroups with their equivalents in modern languages. Besides, form in historical sources and in other languages and dialects are displayed in parentheses.IV In the Bibliography section, other studies related to this topic are shown. Throughout this study, about two hundred thousand entries in eleven dictionaries, three of which are historical and eight modern, have been examined. Materials that can be used have been arranged and Proto Kipchak forms have been revealed. Thus, special care has been spent in selecting widespread and common words so as to convey the sound characteristics of Proto Kipchak. Namely, that the words constituting the material exist in all the subgroups has been guaranteed.
Benzer Tezler
- Karaçay-Malkar Türkçesi grameri
A grammar of Karachay-Malkar Turkish
AYŞE GÜNAY
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKAR
- Kıpçak grubu Türk dillerinde -GAn ekiyle oluşturulan yan cümleler
Non-finite clauses with the -GAn suffix in Kipchak Turkic
AYŞEGÜL ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN DEMİR
- Кыргыз, алтай тилдериндеги этиштин ыңгай категориялары
Başlık çevirisi yok
DİLARA OROZALIEVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2004
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DR. KADYRALİ KONKOBAEV
- İnce Memed, Abay Yolu, Ötgen Künler romanları örneğinde Türkiye Türkçesi, Kazak Türkçesi ve Özbek Türkçesinde karşılaştırmalı çekimli fiiller
Comparative verb inflection in Turkey Turkish, Kazakh Turkish and Uzbek Turkish through the novels of İnce Memed, Abay Yolu, Ötgen Künler
KAMİL ÖNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEM KESKİN
PROF. DR. MESUT ŞEN
- Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî esasında Memlük-Kıpçak sahasında yazılan sözlüklerdeki söz varlığı üzerine inceleme
The examination on the vocabulary in the dictionaries written in the Mamluk-Kipchak period basis on Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî
FATMA MOHAMED AHMED ELTAMIMI ELSHERBINI
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL