Geri Dön

Makine çevirisi ve dijitalleşme bağlamında çevirmenlik mesleğinin dönüşümü

Transformation of the translation profession within the context of machine translation and digitalization

PDF İndir

  1. Tez No: 737424
  2. Yazar: HİLAL ÖZTÜRK BAYDERE
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ALEV BULUT
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Mütercim-Tercümanlık, Education and Training, Translation and Interpretation
  6. Anahtar Kelimeler: makine çevirisi, dijitalleşme, çevirmen edinci, girişimcilik, çeviri eğitimi, Ulusal Meslek Standardı Çevirmen Seviye 6, machine translation, digitalization, translator competence, entrepreneurship, translation education, National Occupational Standard Translator/Interpreter Level 6”
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Çeviribilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 305

Özet

Bu tez çalışması, makine çevirisi ve dijitalleşme bağlamında yaşanan gelişmeler ışığında çevirmenlik mesleğinin dönüşümünü ele almayı amaçlamaktadır. Çalışmanın çıkış noktasını teknolojik gelişmelerle ortaya çıkan otomatikleşme olgusunun bir sonucu olarak çevirinin insanların yaptığı bir eylem olmaktan çıkacağı ve çevirmenliğin de aralarında bulunduğu birçok mesleğin ortadan kalkacağı yönündeki iddialar oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışma, çevirmenlik mesleğinin makine çevirisinin dil hizmetleri sektöründe giderek yaygınlaşmasının ve dijitalleşmenin etkisiyle ortaya çıkan yeni roller, görevler, etiketler, alanlar ve metin türlerinden nasıl ve ne derecede etkilendiğini sektörel veriler ve bulgular ile alanyazın taramasına dayalı olarak incelemekte ve söz konusu incelemenin sonuçlarına dayanarak tespit edilen dönüşümden hareketle çeviri/çevirmen edinci kavramını ve boyutlarını yeniden ele almaktadır. Çalışma, söz konusu irdeleme aracılığıyla günümüzün ve geleceğin ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte bir çevirmen edinci ve eğitiminin inşasına katkıda bulunma hedefini de taşımaktadır. Bu bağlamda öncelikli olarak uluslararası sektör kuruluşlarının yayımladığı belgelerde sunulan veriler ve bulgular ile alanyazındaki çalışmalar incelenmiş ve makine çevirisi alanındaki gelişmelerin ve dijitalleşmenin etkisiyle çevirmenlerin oynadığı rollerde ve gerçekleştirdikleri görevlerin kapsamında büyük dönüşümlerin olduğu, katma değeri yüksek yeni rollere ve meslek etiketlerine yönelimlerin söz konusu olduğu görülmüştür. Çeviribilimde son derece merkezi bir konumda olan kaynak metin ve erek metin kavramlarının da büyük bir dönüşüm geçirdiğini ortaya koyan sektör ve alanyazın verileri ve bulguları, farklı içerik üretim ortamlarının ve biçimlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte çevirmenlerden beklenen bilgi ve becerilerin arttığını ve büyük çeşitlilik kazandığını göstermiştir. Çevirmenlerin söz konusu gelişmeler karşısında nasıl bir edince sahip olmaları gerektiğini de sorgulayan tez kapsamında, günümüzdeki rol ve alanlar ile öngörülemeyen gelecekte oluşacak rol ve alanlarda yüksek kaliteli ve yaratıcı işlerin ortaya koyulabilmesi, çeviri yoluyla ve/veya çeviri bağlamında katma değerli ürün ve hizmetlerin üretiminin sağlanabilmesi için ihtiyaç duyulan edincin uyarlanabilir bir uzmanlığa ve yaşam boyu öğrenme anlayışına dayalı, bilgi, beceri, tutum ve değerlerden oluşan ve sabit olmayan, çok yönlü 'girişimcilik edinci' olduğu sonucuna varılmıştır. Bu bakış açısından hareketle Türkiye'deki çeviri eğitimi lisans programlarındaki dersler ve çevirmenlik meslek profilini ve mesleğin başarılı bir şekilde icra edilebilmesi için gereken bilgi, beceri, tavır ve tutumları ortaya koyan“Ulusal Meslek Standardı Çevirmen Seviye 6”belgesi girişimcilik edinci odağıyla incelenmiştir. İncelemenin ilk aşaması olan eğitim programlarına bakıldığında, girişimcilik edincinin, genel olarak, programlardaki dersler açısından merkezi bir konumda olmadığı gözlemlenmiştir. Bu bağlamda, çeviri eğitimi veren programların, makine çevirisinin ve dijitalleşmenin etkisiyle çevirmen edincinin merkezinde yer alması gerektiği savunulan girişimcilik edincini inşa edecek derslerin bir bütünlük ve sistem dahilinde, birbirini tamamlayıcı bir anlayışla verilmesini sağlayacak şekilde güncellenmesi önerisinde bulunulmuştur.“Ulusal Meslek Standardı Çevirmen Seviye 6”kapsamındaki inceleme sonucunda ise belgede yer verilen görev ve becerilerden bazılarının girişimcilik edincinin bazı alt alanları ile belirli açılardan örtüştüğü görülmüştür. Öte yandan, söz konusu standardın özellikle yeni oluşan roller ve alanlar bağlamında girişimcilik edinci odağıyla yeniden ele alınmasının, teknolojinin getireceği belirsizliklerin bir tehditten çok fırsat olarak görülebilmesi, ağırlıklı olarak teknoloji güdümünde giden bir süreç olarak görüldüğü için 'insandışı' bir eylem olarak değerlendirilebilen çevirinin yeniden insanın merkezde olduğu bir yapıya dönüşebilmesi ve bu bağlamda da çevirmenlerde güçlü bir profesyonel benlik algısının inşa edilebilmesi açısından önemli bir zihinsel dönüşüme öncülük edebileceği iddia edilmiştir.

Özet (Çeviri)

This study deals with the transformation of the translation profession within the context of machine translation and digitalization. The motivation for the study stems from the claims that translation will be 'dehumanized' and many professions, including translatorship, will disappear as a result of automatization, which is an output of technological developments. In this regard, the study examines how and to what extent the translation profession is affected by the new roles, tasks, labels, areas, and text types that have emerged with the gradual spread of machine translation in the language services industry and digitalization based on data and findings from the language services industry as well as literature review. Based on the transformation observed through such examination, the study offers a reconsideration of the concept of translation/translator competence along with the relevant dimensions. By this means, the study attempts to contribute to the construction of a translator competence and education that have a potential to meet both current and future needs. The examination of data and findings from the reports by international language industry organizations and studies in the literature shows significant transformations in the roles played by translators, as well as in the scope of their tasks, as a result of developments in machine translation and digitalization. They also point to the rise of roles and labels with high added values. The data and findings from the industry and the literature, which indicate that the concepts of source text and target text have also undergone a significant transformation, suggest that skills and knowledge expected from translators have both increased and varied due to the emergence of a wide range of mediums and forms of content production. Inquiring what kind of a competence translators need in the face of these developments, this thesis study argues that 'entrepreneurial competence' that is based on adaptive expertise and lifelong learning, composed of knowledge, skills, attitudes and values, and is versatile and not stable is the competence required to be able to produce high quality and creative works both in current roles and areas and in future's unpredictable roles and areas and to offer value-added products and services through and/or within the context of translation. Based on this perspective, the study also scrutinizes, with a focus on entrepreneurial competence, the courses listed in the curricula of undergraduate programs offering translation education in Turkey and the“National Occupational Standard Translator/Interpreter Level 6”document, which presents the profile of the translation profession as well as the necessary knowledge, skills, and attitudes to successfully perform the profession. The results on the courses show that entrepreneurial competence does not have a central position, in general, in terms of the courses listed in the curricula. Thus, the study suggests an update in the programs to ensure that courses to construct entrepreneurial competence, which is claimed a central position in translator competence in this study because of developments taking place in machine translation and digitalization, are offered in coherence and in a systematic and complementary way. The results on the“National Occupational Standard Translator/Interpreter Level 6”document, on the other hand, reveal that some of the tasks and skills given in the document overlap with some sub-fields of entrepreneurial competence in certain aspects. However, the study argues that a reconsideration of the standard document with a focus on entrepreneurship within the context of emerging roles and areas may pioneer a significant mental transformation that will enable perceiving the uncertainties to be brought by technology as an opportunity rather than a threat, transforming translation, which has started to be considered 'dehumanized' as it is more and more dominated by technology, back into a construct that has 'humans' in the center, and thus contributing to building a strong professional self-concept in translators.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    495795

    Makine çevirisi değerlendirme dinamiklerinin çeviri piyasasının iş sınıflaması bağlamında incelenmesi için bir yöntem önerisi

    A methodological approach to evaluate machine translation quality assessment dynamics within the framework of translation industry work categorization

    SELÇUK ERYATMAZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALEV BULUT

  2. Tez No

    626870

    The impact of machine translation on creativity in writing tasks in EFL classes

    Yabancı dil olarak İngilizce öğrenilen sınıflarda makine çevirisinin yazma görevlerinde yaratıcılığa etkisi

    AYŞE TUZCU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2020

    Eğitim ve ÖğretimBursa Uludağ Üniversitesi

    Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZÜBEYDE SİNEM GENÇ

  3. Tez No

    787905

    Yazın çevirisinde çevirmen ve makine çevirisi üzerine eleştirel bir karşılaştırma: 'To Kıll a Mockıngbırd' örneği

    A critical comparison of translator and machine translation in literary translation: The case of 'To Kill a Mockingbird'

    MERYEM CANSU AŞKIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Mütercim-TercümanlıkSakarya Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM BALKUL

  4. Tez No

    775145

    An evaluation on the outputs of the machine translation and the independent post-editors focused on literary texts

    Edebi metinler odaklı makine çevirisi ve bağımsız post-editörlerin çıktıları üzerine bir değerlendirme

    HÜSEYİN EŞME

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Mütercim-TercümanlıkAtılım Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ BURCU TÜRKMEN

  5. Tez No

    829629

    A comparative quality analysis of the machine translation outputs: A case study on letter of consent

    Makine çevirisi çıktılarının karşılaştırmalı kalite analizi: Muvafakatname üzerine bir örnek çalışması

    MUHAMMED RASİM ARGUN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Mütercim-TercümanlıkAtılım Üniversitesi

    Çeviribilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BURCU TÜRKMEN

Geri Dön