Doğu Türkçesiyle yazılmış Râhatü'l Kulûb (44b-88b) (Filolojik inceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
Râhat Ul-Qulûb written in Eastern Turkish (44b-88b) (Philological study-text-index-facsimile)
- Tez No: 738277
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SERAP ALPER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 382
Özet
Yüksek lisans tezi olarak hazırladığımız bu eser Uppsala Üniversitesi Kütüphanesi Doğu Türkçesi Yazmalar Kataloğunda 478 numarada kayıtlıdır. Eserin dünyanın çeşitli kütüphanelerinde aynı adla yirmiden fazla Arap harfli yazması bulunmaktadır. 1895/96 yılında Doğu Türklük sahasında istinsah edilen bu eser, 15. yüzyıldan 20. yüzyılın yarısına kadar varlığını sürdüren klasik Doğu Türkçesiyle yazılmıştır. Metnimiz, Klasik dönem dil özelliklerinin yanında bazı kelime tercihleri ve dil özellikleriyle Yeni Uygur Türkçesi ve Özbek Türkçesinin izlerini göstermektedir. Temel bilgilerle İslam dininin gereklerini anlatan eser, bir tür ilmihal özelliği göstermektedir. Râhatü'l-Kulûb cennet ve cehennemin anlatılması; namaz, oruç, hac ibadetlerinin erdemleri; zina, yalan, gıybet ve kibirliliğin yasaklanması konularıyla Harezm Türkçesiyle yazılmış Nehcü'l-Ferâdis'le benzerlik göstermektedir. Eserin 44b-88b varaklarını kapsayan çalışmamız Giriş, Filolojik İnceleme, Çeviri Yazılı Metin, Dizin ve Tıpkıbasım bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Râhatü'l-Kulûb'un Batı ve Doğu Türklük sahasındaki Arap harfli yazmaları hakkında bilgi verilmiş, yazmanın tavsifi yapılmıştır. Ardından Doğu Türkçesi ve eserin dahil olduğu Klasik Sonrası Doğu Türkçesi hakkında bilgiler verilerek eseri Yeni Uygurcaya yaklaştıran yerel özellikler üzerinde durulmuştur. Filolojik İnceleme bölümünde, Klasik Doğu Türkçesinden farklılık gösteren yazım, ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı üzerinde durulmuştur. Metin bölümünde Arap harfli metin çeviri yazı alfabesiyle aktarılmıştır. Dizin bölümünde kelimelerin anlamları semantik ilişki kurularak verilmiş ve kaynak diller gösterilmiştir. Tıpkıbasım bölümünde ise eserin tıpkıbasımına yer verilmiştir. Klasik Sonrası Doğu Türkçesi özellikleri gösteren Râhatü'l- Kulûb'un Uppsala yazması gibi geçiş dönemi özellikleri taşıyan eserler üzerinde akademik çalışmaların yapılması tarihî Doğu Türk yazı dilinden çağdaş Türk yazı dillerine giden dilsel süreci aydınlatacaktır.
Özet (Çeviri)
This study, which we prepared as a master's thesis, is registered at number 478 in the East Turkish Manuscripts Catalog of the Sweden Uppsala University Library. The work has more than twenty copies written in Arabic scripts with the same name in various libraries. Rahat ul-Qulub, copied in the field of Eastern Turkish in 1895/96, was written in Eastern Turkish that endured from the 15th to the half of the 20th century. The text shows traces of Modern Uighur Turkish and Uzbek Turkish in terms of some word preferences and the grammatical features in addition to the linguistic features of the Classical period. The work, which describes the requirements of the religion of Islam with basic information, shows a kind of catechism. It also shares similarities with Nehcu'l-Feradis which was written in Khorezm Turkish in terms of the explanation of heaven and hell; the virtues of worship such as prayer, fasting and hajj; the subjects of prohibition of arrogance, adultery, slandering and lying. Our study, involving pages 44b-88b of the work, consists of Introduction, Philological Study, Translated Text, Index, and Facsimile. In the introduction section, the information was given about the Arabic scripts of Rahat ul-Qulub in Western and Eastern Turkish and the manuscript was described. Afterward, information about Eastern Turkish and Post-Classical Eastern Turkish in which the work included, was given and local features similar to the Modern Uighur were emphasized. In the philological study section, writing, phonetics, morphology, and vocabulary, which differ from Classical Eastern Turkish, were discussed. In the philological part, the Arabic letter text was translated and transcribed. In the index section, the meanings of the words were given using semantic explanations and the source languages were specified. In the facsimile section, the facsimile of the work was given. Academic studies on works that have the features of the transitional period such as the Uppsala manuscript of Rahat ul-Qulub, having the characteristics of Post-Classical Eastern Turkish, will illuminate the linguistic process that reclined from the Historical Eastern Turkish to the Modern Turkish.
Benzer Tezler
- Doğu Türkçesiyle yazılmış Râhatü'l-Kulûb (1b-44a) (Filolojik inceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
Râhat al-Qulûb written in Eastern Turkish (1b-44a) (Philological study-text-index-facsimile)
GÜLHAN ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH BAKIRCI
- Geç Dönem Çağatay Türkçesiyle yazılmış Rāḥatüʾl-Kulūb'un 1B-32B yaprakları üzerinde dil incelemesi (İnceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
Analysis of the language on pages 1B-32B of Râḥatüʾl-Qulûb written in Late Period Chagatai Turkish (Grammar-text-index-facsimile)
ŞEYDA ÖZFİDAN GÜNAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ASLI ZENGİN
- Kaşkay Türklerinin tarihi
The History of Qashqai Turks
BABEK CAVANŞİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AHMET TAŞAĞIL
- Özbek Türkçesinin leksikolojisi
Başlık çevirisi yok
SELAHİTTİN TOLKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiEski Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ YÜCE
- Salâhî Gül ü Bülbül: Giriş-metin-Türkiye Türkçesi çevirisi-dizin-tıpkıbasım
Salâhî Gül ü Bülbül: Introduction-text-Modern Turkish translation-index-facsimile
FATİH BAKIRCI
Doktora
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANJU SEYHAN