Cumhuriyet Türkiye'sinde laiklik tartışmaları çerçevesinde belirlenen modernist ve postmodernist temalar: Kemalist ideoloji ve radikal İslamcı ideoloji üzerinde bir inceleme
Modernist and postmodernist themes determined under the frame of secularism debates in the republic's Turkey: A Research on the Kemalist ideology and radical Islamic ideology
- Tez No: 73930
- Danışmanlar: PROF. DR. LEVENT KÖKER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 212
Özet
199 ÖZET“Cumhuriyet Türkiyesi'nde Lâiklik Tartışmaları Çerçevesinde Belirlenen Modernist Ve Postmodernist Temalar: Kemalist İdeoloji ve Radikal İslamcı İdeoloji Üzerine Bir İnceleme”, başlığını taşıyan bu çalışma, Cumhuriyet'in ilanından günümüze dek lâik ve islamcı kesimler arasında süregelen çatışmanın görünürdeki ve altta yatan sebeplerini ortaya koyma çabasının bir ürünüdür. Kemalist İdeoloji'nin topluma yukarıdan belirlenmiş bir“Modernleşme”modeli dayatmasından doğan bu çatışmanın başlıca iki dönemde etkin olduğu gözlenmektedir. Birinci dönem, Cumhuriyet'in kuruluş yıllarından 1940'lara uzanmakta, 1940'larda çok partili döneme geçişle birlikte çatışmanın ekseni lâiklik dışındaki bir iktidar mücadelesine kaymaktadır. 1980 sonrası islâmın alternatif bir söylem olarak yükselmesi ile lâik-islâmcı çatışmasının ikinci dönemi başlamaktadır. Ancak bu süreç içinde islamcı harekette de homojen yapının parçalandığı çoğul bir yapı ortaya çıkmaktadır. Lâisist kesimde giderek artan bloklaşma eğilimi, Atatürkçülükle belirlenen modernist paradigmaya geri dönüldüğünü göstermektedir. Buna karşın islamcı kesim, Türkiye'de 1980 öncesi hız kazanan sosyo-ekonomik değişimin bir sonucu olarak ve batıdaki postmodernizm tartışmalarının yarattığı etkiyle de Lâisist kesim karşısında ciddi bir muhalif güç olarak yükseliş göstermektedir. Batı'da modernizm eleştirisi olarak 1970'lerden bugüne etkisini sürdüren Postmodernizm, 1990'lardan itibaren giderek- artan boyutlarda eleştiriye maruz kalmıştır. Bu gelişimin bir sonucu olarak da postmodernizmin“parçalanma”ve“çoğulculuk”temaları, modernist200 paradigma içinden gelişen Eleştirel Teori ile ütopyacı bir çizgide yeniden değerlendirilmeye başlanmıştır. Tüm bu tartışmaların 1980 sonrası giderek artan çeviri faaliyeti aracılığıyla Türkiye'ye yansıma biçimi, gelişimin geç ve biraz uzaktan izlenmesinin bir sonucu olarak kavram kargaşasına yol açmıştır. Bu çalışma öncelikle Modernizm ve Postmodernizm kavramlarının dayandığı dünya görüşlerinin“Seküler”niteliğini ortaya koymaktadır. Modernizm kavramı, Aydınlanma Felsefesi'nde ifade bulan“özgürlükçü-eşitlikçi”idealler çerçevesinde, Modernliğin bu idealleri içeren bir tavır olarak geçerliliğini koruduğu düşüncesinden hareketle ele alınmıştır. Bu noktada Postmodern Durum olarak adlandırılan reel durum, özgül bir model olarak batının“rasyonalizm-pozitivizm-ilerleme”hedefleri doğrultusunda gerçekleştirdiği bir modelin ve batılı olmayan toplumlara dayatılma biçimi olarak“Modernleşme'nin sonuçları şeklinde değerlendirilmektedir. Bu model çerçevesinde Aydınlanma felsefesine yöneltilen eleştirilerin ilk kaynağı olarak ele alınan Postyapısalcı analiz tarafından geliştirilen ”parçalanma“ temasının, postmodern söylem tarafından popülist bir çizgide ele alındığı gözlenmektedir. Gelecekçi imalar taşıyan her türlü girişimi yeni bir ”ideoloji“ oluşturmakla eleştiren postmodernist söylem, relativist temelde yeni bir ideoloji sunmaktadır. Türkiye'nin uluslaşma sürecinde seçkinlerce benimsenmiş bir hareket olan ”Modernleşme“ hareketi, Lâiklik kavramının felsefi-hukukî içeriğinden soyutlanarak, rejimin güvencesini sağlayan temel bir tedbir olarak anti demokratik bir içerikle şekillenmiştir. Günümüzde lâiklik karşıtı bir hareket olarak nitelendirilen Radikal İslamcı hareket de her ne kadar postmodernist temalardan etkilenmiş görünse de, Kur'an ve Sünnet'e dayalı bir başka ”total anlatı'ya hayatiyet kazandırma çabasında olduğu gözlenmektedir.201 Her iki“öz”cü yaklaşım da“lâiklik”,“demokrasi”ve“islâm”kavramlarını gerçek anlamlarından soyutlayarak, mevcut iktidar çatışmasının araçları olarak ve siyasete referans oluşturmaları ölçüsünde benimser görünmektedirler. Dolayısıyla lâiklik tartışmalarını yönlendiren modernist ve postmodernist temalar, kültürel kapalılığı yeniden üreten tabular oluşturarak, gerek toplum içinde gerekse diğer toplumlarla kurulan ilişkilerde esnek ve özgürleşimci bir iletişim düzlemi yaratmanın dışında işlevlerle donatılmışlardır.
Özet (Çeviri)
202 ABSTRACT This study, titled as“Modernist and Postmodernist Themes determined under the Frame of Secularism Debates in the Republic's Turkey: A research on the Kemalist Ideology and Radical Islamic Ideology”is the product of the efforts made in order to reveal the apparent and hidden reasons behind the conflict among secular and Islamic fumdamentalist groups as of the foundation of Turkish Republic up to now. It is seen that this conflict, which has been arisen from the action of forcing society to accept a“Modernisation”model determined at the top by Kemalist ideology, existed in mainly two periods. The first period extends from the foundation years of Turkish Republic until 1940s, and when multi parties system was introduced, the axis of the conflict was shifted to a struggle for gaining power which was out of secularism axis. When Islam gained popularity as an alternative statement after 1 980s, the second period of the conflict experienced among secularists and Islamic fundamentalists started. But within this process a multi structure in which homogenous structure in Islamic movement has been departed has been revealed. The increasing seperation into groups tendency in secularists section has been indicating that it has been turned back to modernist paradigm determined by Atatürk ideology. On the contrary islamic fundamentalists have ascended as opposition force against Secular section as a result of socio-economic changes accelerated before 1980s and due to the effect caused by postmodernism discussion in West. Postmodernism having been showing its effect as of 1 970s as a critic to modernism in West, has been subject to criticism to increasing level after 1990s. As a result of this development, the“seperation”and“majority”themes of postmodernism together with Critical Theory developed from203 modernist paradigm have been taken into consideration at a utopic point again. The reflection of all these discussions in Turkey by means of translation activities increased after 1980s has led concept confusion as a consequence of late and far pursuit of development. This study has mainly been revealing“Secular”characteristic of world view on which Modernism and Postmodernism consepts are based on. Modernism concept has been considered in the view that it has been preserving its validity as an attitude consisting the“liberate-equality”ideals which are defined under Enlightenment Philosophy. At this point real condition called Post-modern Condition is assessed as the results of a model realised by the West as a specific model in line of“rationalism- positivism-improvement”targets and results of“Modernisation”forced to be introduced by non-western societies. Under the frame of this model, it has been observed that“seperation”theme developed by Post-structuralism which was considered as the initial source critics made to Enlightenment philosophy has been considered at a populist line by post-modern statement. Postmodernist statement which has been criticising any attempts involving conventional implications in line of developing a new“ideology”has suggested a new ideology on relativist fundamentals.“Modernisation”movement adopted by elite during nationalisation process in Turkey was excluded from philosophical and lawful characteristics of Secular concept, and has been shaped with anti democratic characteristics as a fundamental measurement ensuring the regime. Although Radical Islamic movement, described as an opposition movement against secularism today, has seemingly been influenced by postmodernist themes, it has been observed that the said movement has been in the attempt of realising another“total legendary”basing on Koran and Muslim practises and rules.204 Both of the“specific”approaches have been excluding“secularism”,“democracy”and“Islam”concepts from their real meanings, and been seeing them as the means of present governmental power fighting and accepting them to the extent they establish reference for politics. Therefore modernist and themes directing secularism discussions have been forming taboos recreating cultural vagueness, and thus have been equipped with functions preventing formation of flexible and liberated communication plane in affairs established either in society or with other communities.
Benzer Tezler
- Tanzimat ve meşrutiyet dönemlerinden günümüze Türkiye'de eğitim politikalarında değişim sorunsalı
From the period of tanzimat and constitutionalism change problems in educational policies in Turkey
NURETTİN ÇİÇEKÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FETHİ UFUK ÖZIŞIK
- Birinci ve ikinci dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde din eğitimi din hizmetleri ve dini yayın konularında yapılan müzakereler üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
MEHMET BULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
1991
DinAnkara Üniversitesiİslam Medeniyeti ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEYZA BİLGİN
- Cumhuriyetçiliğin dönüşümü: Fransa ve Türkiye üzerine karşılaştırmalı bir analiz
The transformation of republicanism: A comparative analysis of the France and Turkey
FİKRET ÇELİK
Doktora
Türkçe
2010
Kamu YönetimiSakarya ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURHANETTİN DURAN
- Laiklik teorileri açısından 1938-1950 dönemi Türkiyesi'nde laiklik anlayışı
In the vision of secularism theories understanding of secularism in the 1938-1950 period of Turkey
EMRAH ŞİMŞİR
- Türk basınında laiklik tartışmaları(1938-1950)
Laicism discussions in the Turkish press(1938-1950)
AHMET ARAMAN