Türkçe seri eylem yapılarının sözdizimi
The syntax of Turkish serial verb constructions
- Tez No: 740509
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT ÖZGEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Dilbilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 216
Özet
Seri eylem yapıları (buradan sonra, SEY) Aikhenvald'a (2006, s. 1) göre, açık bir sıralama, yan tümceleme belirticisi ya da sözdizimsel bağımlılık belirticisi olmadan tek bir yüklem olarak hareket eden eylem dizisidir. Bu doğrultuda SEY, anlamsal olarak bir olayı ya da birbirine yakından bağlı birkaç alt olayı ya da birbirine bağlı olarak kavramsallaştırılabilen art arda birkaç alt olayı kodlayabilmektedir. SEY'in daha çok kırma anadillerde (creole languages) görüldüğünü belirten Aikhenvald (2006), bu yapıların Batı Afrika, Güneydoğu ve Doğu Asya, Amazon, Okyanusya, Yeni Gine dilleri gibi çeşitli dillerde de kaydedildiğini belirtmektedir. SEY farklı biçimlerde oluşabilmektedir. Bu anlamda, SEY'de en az iki eylem bir araya gelerek tek bir olayı belirtebileceği gibi, tek bir eylem birden fazla olayı da belirtebilmektedir (Aikhenvald, 2006). Türkçe alanyazına bakıldığında SEY'e yönelik yapılan çalışmaların oldukça az olduğu dikkat çekmektedir (Bisang, 1995; Aksan ve Aksan, 2005; Duran, 2010; Aydemir, 2019; Hirik, 2019). Bu açıdan çalışmanın amacı Türkçe SEY yapılarını tespit ederek, bu yapıların Türkçedeki sözdizimsel görünümlerini ortaya çıkarmaktır. Bu doğrultuda çalışmamızda öncelikle SEY alanyazını ele alarak dünya dillerinden örnekler sunduk. Daha sonra bir dilde SEY olarak ele alınabilecek yapılara yönelik alanyazında yer alan genel özellikler ve SEY türleri ile bu yapıların sıralama ve yan tümceleme yapılarından farkını ele aldık. Alanyazındaki çalışmaları göz önüne alarak Türkçedeki SEY yapıları ve bu yapıların gönümlerini tartıştık. Türkçe SEY yapılarını alanyazında yer alan genel özellikleri göz önüne alarak tek tek ayrıntılı olarak inceleyerek yine alanyazında yer alan sınamalarla Türkçe SEY yapılarını test ettik. Bununla bilrikte SEY yapılarının Türkçede iki görünümle oluşabileceğini ortaya çıkararak bu görünümleri dünya dillerinde yer alan örneklerle detaylandırdık. Türkçedeki SEY görünümlerinde her iki eylemin de çekimli olduğu yapılarda uyum eklerinde görünen değişkenliğin nedenini açıkladık. SEY'e yönelik yapılan çalışmaları eleştirel açıdan ele alarak Türkçeye uyan ve Türkçe SEY açısından sorunlu olan durumları ele aldık. Bunun sonucunda Türkçe SEY'de Durum 1, Durum 2 ve Durum 3 olmak üzere üç tür SEY olduğunu ele alarak bu yapıların iç yapısına ilişkin üç farklı sözdizimsel bir çözümleme önerisi sunduk.
Özet (Çeviri)
Serial verb constructions (henceforth, SVC) are series of verbs that act as a single predicate without any overt marker of coordination and subordination or syntactic dependency marker (Aikhenvald, 2006, p. 1). In this direction, SVCs can encode an event semantically or several closely related events or several successive subevents that can be conceptualized as interconnected. Aikhenvald (2006) states that SVC is mostly seen in creole languages. These structures are also recorded in various languages such as West African, Southeast and East Asian, Amazonian, Oceanian and New Guinean langugaes. SVCs can occur in different forms. In this sense, at least two verbs can come together to indicate a single event, while a single verb can indicate more than one event (Aikhenvald, 2006). When we look at the Turkish literature, it draws attention that there are very few studies on SVC. In this respect, the aim of the study is to determine the Turkish SVC structures and to reveal the syntactic appearances of these structures in Turkish. In this direction, we presented examples from world languages by first considering the SVC literature. Then, we discussed the general features and types of the SVC in the literature for structures that can be handled as SVC in a language, and the difference between these structures from coordination and subordination structures. Considering the studies in the literature, we discussed the SVC structures in Turkish and the aspects of these structures. We examined the Turkish SVC structures taking into account the general features in the literature one by one in detail and tested the Turkish SVC structures with the tests in the literature. In addition, we revealed that SVC structures can be formed with two appearances in Turkish and we have detailed these appearances with examples from world languages. We explained the reason for the variability in the agreement suffixes in the structures in which both verbs are inflected in Turkish SVC appearances. Examining the studies on SVC by critically, we discussed the situations that accord with Turkish and that are problematic in terms of Turkish SVC. As a result, we presented three different syntactic analysis proposals regarding the internal structure of these structures by considering that there are three types of SVC in Turkish SVC, namely Case 1, Case 2 and Case 3.
Benzer Tezler
- Mimarinin kıvamı: Dikiş figürasyonu ve şehirde yürüyüş inşaları üzerinden bir araştırma
Viscosity of architecture: A research through stitching figuration and walking constructions in the city
HATİCE IŞIL UYSAL
Doktora
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLÇİN PULAT GÖKMEN
- Spin kaplama yöntemi kullanılarak N ve P tipi ZnO ve P-N eklem yapıların üretimi
Production of P and N type ZnO films and P-N junctions by spin coating
MERHAN KILIÇ
Doktora
Türkçe
2022
Fizik ve Fizik MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMİDE KAVAK
- Effect of cuox thin film thickness on the electiracal properties of CuOx/n-Si hetero junction structure
CuOx ince film kalınlığının CuOx/n-Si hetero eklem yapısının elektriksel özellikleri üzerine etkisi
AHMET DURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Fizik ve Fizik MühendisliğiBatman ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞERİF RÜZGAR
- Betonarme prefabrik sistemlerinmimari planlama sürecine etkisi:Gaziantep Organize Sanayi bölgesiBidari ofisleri
Effects of reinforced concrete prefabricated systemson the architectural planning process: Administrativeoffices in The Organized Industrial Zone of Gazi̇antep
DEMET KANALICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkGaziantep ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KERİMCAN APAK
