Veri zarflama analizi ve malmquist toplam faktör verimlilik endeksi ile tedarikçi değerlendirme yaklaşımı: Bir gıda işletmesinde uygulama
Supplier evaluation with data envelopment analysis and malquist total factor productivity index: An application in a food company
- Tez No: 742872
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BEYZANUR ÇAYIR ERVURAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
Küresel rekabet koşullarında özellikle son yıllarda finans piyasasındaki kırılgan yapı, doğru tedarikçiler ile iş birliği yapmanın işletmeleri ayakta tutmak için büyük rol oynadığını göstermektedir. Pandemi sürecinin patlak vermesi ile gıda sektörünün önemi yeniden ortaya çıkmış, gıda arz ve gıda güvenliği ile gıda hijyeni konuları öncelik kazanmıştır. Bu durum, işletmeler için satın alma kararından başlayıp sevkiyat ve depolamaya kadarki tüm tedarik zinciri mekanizmasını etkilemektedir. Bu nedenle, tedarikçi etkinliklerinin doğru biçimde değerlendirilmesi, performanslarının analiz edilmesi alınacak kararların başarılı olması açısından ilk adımı oluşturmaktadır. Bu çalışmada, gıda sektöründe faaliyet gösteren bir işletmenin Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi (MTFVE) yöntemleri kullanılarak süt ambalaj malzemesi tedarikçilerinin performansları objektif yöntemler aracılığıyla değerlendirilmektedir. Çalışmada iki aşamalı bir model önerilmiştir. İlk aşamada birden çok girdi ve çıktının bulunduğu durumlarda karar verme birimlerinin göreli performanslarını ölçmeye yarayan doğrusal programlama tabanlı VZA'dan yararlanılmıştır. İşletmeye ait yirmi tedarikçinin verileri değerlendirilmiş, girdi değişkenleri fiyat, teslim süresi, sipariş karşılama oranı olarak ele alınmış, çıktı değişkenleri ise kalite, teslimat performansı, esneklik ve çevresel duyarlılık olarak değerlendirilmiştir. Bu aşamada farklı kriter grupları altında nasıl sonuçlar verdiğini görebilmek adına dört farklı model sunulmuştur. Her bir model Charnes, Cooper ve Rhodes (CCR), Banker, Charnes ve Cooper (BCC), ve Süper Etkinlik yaklaşımları ile değerlendirilmiştir. İkinci aşamada ise ilgili tedarikçilerin zaman içerisindeki etkinlik değişimlerini görebilmek amacıyla 2018-2021 döneminde MTFVE'den yararlanılmıştır. Girdiye yönelik VZA modellerinin kullanıldığı uygulama sonucunda tüm kriterlerin aynı anda ele alındığı birinci modele göre Ölçeğe Göre Sabit Getiri (Constant Return to Scale-CRS) varsayımı altında 9 tedarikçi etkin çıkarken Ölçeğe Göre Değişken Getiri (Variable Return to Scale-VRS) varsayımı altında 12 tedarikçi etkin çıkmıştır. MTFVE uygulaması sonucundaysa tedarikçilerin 2018-2021 döneminde ortalama %0,4 oranında toplam faktör verimlilik artışı gözlenmiş ve bu artışın teknolojik gelişim ve etkinlik artışından (sırasıyla %0,5 ve %3,8) kaynaklandığı belirlenmiştir. Elde edilen etkinlik analizlerine göre etkin olmayan tedarikçilerin durumları belirlenerek potansiyel iyileştirme hedefleri ortaya konulmuştur. Elde edilen sonuçlar, işletmenin ileriye dönük atacağı adımlarda yol gösterici olma niteliği taşımakta ve işletmenin tedarikçi değerlendirme sürecini bütüncül bir yaklaşımla desteklemektedir.
Özet (Çeviri)
In the global competitive conditions, the fragile nature of the financial market, particularly in recent years, shows that cooperation with the correct suppliers plays a major role in order to survive in business life. With the outbreak of the pandemic process, the importance of the food industry re-emerged, and the issues of food supply, food safety and food hygiene have gained priority. This affects the entire supply chain mechanism for companies, from purchasing decisions to shipping and storage stages. For this reason, the correct evaluation of supplier activities and analysis of their performance is the first step in making successful decisions. In this study, the performance of milk packaging material suppliers is evaluated objective methods by using Data Envelopment Analysis (DEA) and Malmquist Total Factor Productivity Index (MTFPI) methods of a company operating in the food industry. A two- stage model is proposed in the study. In the first stage, linear programming-based DEA model was utilized to measure the relative performance of decision-making units when there are multiple inputs and outputs. The data of twenty suppliers belonging to the company were evaluated, input variables were considered as price, delivery time, order fulfillment rate, and output variables were evaluated as delivery performance, flexibility and environmental sensitivity. At this stage, four different models were introduced in order to see how they give results under different criteria groups. Each model was assessed with the Charnes, Cooper and Rhodes (CCR), Banker, Charnes and Cooper (BCC) and Super Efficiency approaches. In the second stage, MTFPI was employed for the 2018-2021 period in order to see the efficiency changes of the related suppliers over time. As a result of the application in which input-oriented DEA models were used according to the first model, in which all criteria were handled simultaneously, while 9 suppliers were efficient under the assumption of constant return to scale, 12 suppliers were efficient under the assumption of variable returns to scale. As a result of the MTFPI implementation, an average of 0.4% increase in total factor productivity of suppliers was observed in the 2018-2021 period, and it was determined that this increase was caused by technological development and efficiency increase (0.5% and 3.8%, respectively). According to the obtained efficiency analyses, the situations of inefficient suppliers were identified and potential improvement objectives/targets were revealed. The obtained results serve as a guide for the future steps of the company and support a holistic evaluation of company's supplier process.
Benzer Tezler
- Banka etkinliklerinin risk odaklı yaklaşımla modellenmesi ve Türk bankacılık sektörü uygulaması
Modelling risk adjusted efficiency of banking firm and the Turkish banking sector implementetion
ÖZER ERDOĞAN
Doktora
Türkçe
2011
BankacılıkKadir Has ÜniversitesiFinans ve Bankacılık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. HASAN EKEN
- Türkiye'de sağlığın finansmanı ve kamu hastanelerinin etkinlik analizi
Finansing of the Turkey?s healthcare system and effectiveness analysis on public hospitals
MURAT ŞEN
- Sosyal güvenlik kurumu il müdürlüklerinin etkinlikleri üzerine bir inceleme: İç Anadolu bölgesi uygulaması
A study on the effectiveness of social security provincial directorates: Central Anatolia region application
ALAADDİN ÇAVAKLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Kamu YönetimiDumlupınar Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL KÜÇÜKAKSOY
- Using data envelopment analysis and malmquist total factor productivity index for agriculture of Turkish regions
Türkiye bölgelerinin tarımsal performansının veri zarflama analizi ve malmquist toplam faktör verimliliği endeksi ile değerlendirilmesi
ZEYNEP ŞİŞMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Şehir ÜniversitesiEndüstri ve Sistemler Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HATİCE TEKİNER MOĞULKOÇ
- Bankacılıkta veri zarflama analizi ve malmquist endeksi yaklaşımı ile etkinlik ve verimlilik analizi
Efficiency and productivity analysis in Turkish banking sector with data envelopment analysis and malmquist index
EMİNE BALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Ticaret ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERK AYVAZ