Gelendost ilçesinin (Isparta) beşeri ve iktisadi coğrafyası
The human and economic geography of Gelendost district (Isparta)
- Tez No: 748418
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELÇUK HAYLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Beşeri Coğrafya, Ekonomik Coğrafya, Isparta, Gelendost, Tarım
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 136
Özet
Gelendost Göller Yöresinde yer alan Isparta İline bağlı bir ilçedir. İlçe Isparta'nın Kuzeydoğusunda yer almaktadır. Yüzölçümü 624km² olan Gelendost'un deniz seviyesinden yüksekliği ortalama 940 metredir. Gelendost'un kuzeyinde Yalvaç, güneyinde Eğirdir, doğusunda Şarkikaraağaç ve Yenişarbademli batısında ise Eğirdir Gölü yer alır. Eğirdir Gölüne 27 km kıyısı bulunmaktadır. 1415 yılında Konya vilayetine bağlanan Gelendost daha sonra Afşar Köyü'nün gelişerek nahiye olması ile birlikte Afşar Nahiyesine bağlı bir köy konumuna gelmiştir.1930 yılında tekrar nahiye merkezi olan Gelendost, Şarkikaraağaç kazasına bağlanmış 1954 yılında ise İlçe Statüsüne sahip olmuştur. Gelendost, bağlı bulunduğu Isparta gibi, coğrafi bölge olarak Akdeniz Bölgesinde bulunmasına rağmen iklimi tam Akdeniz iklimi özellikleri taşımaz. Hem Akdeniz ikliminden hem de İç Anadolu'nun karasal ikliminden etkilenir. Bunun için Akdeniz iklimi ile karasal iklim arasında geçiş iklimi olarak adlandırılabilir. Bozkır alanın fazlaca yer kapladığı bölgede yazın sıcak ve kurak olması haziran ayı başından itibaren tarım ürünlerinin sulanmasına gerekli kılmaktadır. 1935 yılında Şarkikaraağaç ilçesine bağlı bir nahiye olan Gelendost'ta 15 köy bulunurken,1940 yılında Mahmatlar ve Sarıidris köyleri Gelendost'tan ayrılarak Eğirdir'e bağlanmış ve bağlı bulunan köy sayısı 13'e düşmüştür.1940 yılından bu yana herhangi bir idari sınır değişikliği olmamıştır.1967 yılında beldeye çevrilen Bağıllı Köyü ile 1975 yılında beldeye çevrilen Yaka Köyünün belediye statüsü, nüfusun 2000 kişinin altına düşmesi nedeniyle 2013 yılında sona ermiştir. Gelendost'un 1940 yılında 9739 olan nüfusu 1970 yılına gelindiğinde 17757' ye 1990 yılında ise 22739'a ulaştığı görülmektedir. Nüfusun sürekli olarak artış gösterdiği bu dönemde 1970 yılından sonra Ülke dışına yapılan işçi göçlerinden kaynaklı nüfus artış hızında dalgalanmalar meydana gelmiştir. 2000 li yıllarla birlikte kırdan kente göçün hızlanmasıyla birlikte 2021 yılında Gelendost Nüfusu 15059' a kadar gerilemiştir. Gelendost ilçe sınırlarında en eski yerleşimler M.Ö. 3000 yılına kadar uzanmaktadır. Araştırma sahası tarih boyunca; Hitit, Frig, Lidya, Pers, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı uygarlıklarının hâkimiyeti altına girmiştir. 1954 yılında ilçe statüsüne kavuşan Gelendost'ta, günümüzde ilçe merkezi dışında 13 köy yerleşmesi bulunmaktadır. Gelendost'ta temel ekonomik geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Tarımsal faaliyetler hayvancılık faaliyetlerine göre daha ön plandadır. 1990'lı yılların başında kuru tarım alanları toplam tarım alanları içerisinde %90 oranında bir paya sahipken, faaliyete geçen sulama projeleri ile birlikte günümüzde sulu tarım alanlarının payı toplam tarım alanları içerisinde %35'e kadar yükselmiştir. Bu durum bölgede elma yetiştiriciliğinin de önem kazanmasını sağlamıştır. 1991 yılına göre 2021 yılında elma üretimi 10 kat artış göstermiştir. Böylelikle tarımın ekonomik faaliyetler içerisindeki payı da yükselmiştir.
Özet (Çeviri)
Gelendost is a district of Isparta Province located in the Lakes Region. The district is located in the Northeast of Isparta. Gelendost has an area of 624 km² and its altitude above sea level is an average of 940 meters. Yalvaç is located in the north of Gelendost, Eğirdir in the south, Şarkikaraağaç and Yenişarbademli in the east and Eğirdir Lake in the west of Gelendost. It has a 27 km coast to Eğirdir Lake. Gelendost, which was connected to the province of Konya in 1415, later became a village of Afşar sub- district with the development of Afşar Village. Gelendost, which became the sub-district center again in 1930, was connected to the Şarkikaraağaç district and in 1954 it acquired the District Status. Although Gelendost is located in the Mediterranean Region as a geographical region, like Isparta to which it is affiliated, its climate does not have the characteristics of the full Mediterranean climate. It is affected by both the Mediterranean climate and the continental climate of Central Anatolia. For this, it can be called as transition climate between Mediterranean climate and continental climate. The fact that the summer is hot and dry in the region where the steppe area occupies a lot of space makes it necessary to irrigate agricultural products from the beginning of June. While there were 15 villages in Gelendost, a sub-district of Şarkikaraağaç district in 1935, the number of settlements connected to Eğirdir, Mahmatlar and Sarıidris villages, decreased to 13 in 1940. There any has not been administrative border change since 1940. The municipal status of Bağıllı Village, which was converted into a town in 1967 and Yaka Village, which was turned into a town in 1975, ended in 2013 due to the population falling below 2000 people. It is seen that the population of Gelendost, which was 9739 in 1940, reached 17757 in 1970 and 22739 in 1990. In this period in which the population constantly increased, fluctuations occurred in the population growth rate after 1970 due to the migration of workers outside the country. With the acceleration of migration from rural to urban in the 2000s, the Gelendost population declined to 15059 in 2021. The oldest settlements within the borders of Gelendost district date back to BC. It dates backto 3000 years. Throughout the history of the research area; It came under the domination of Hittite, Phrygian, Lydian, Persian, Roman, Byzantine, Seljuk and Ottoman civilizations. In Gelendost, which gained the status of a district in 1954, today there are 13 village settlements outside the district center. The main economic livelihood in Gelendost is agriculture and animal husbandry. Agricultural activities are more prominent than livestock activities. While dry farming areas had a share of 90% in the the total agricultural areas in the early 1990s, today the share of irrigated agricultural areas in the total agricultural areas has increased to 35% with the irrigation projects that have started to operate. This situation made apple cultivation gain importance in the region. Compared to 1991, apple production increased 10 times in 2021. Thus, the share of agriculture in economic activities has also increased. Keywords; Human Geopraphy, Economic Geopraphy, Isparta, Gelendost, Agriculture
Benzer Tezler
- Isparta ili Yalvaç ilçesinin beşeri ve ekonomik coğrafyası
Human and economic geography of the Yalvaç county of Isparta province
GÜLTEKİN CEM GÜRSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
CoğrafyaSelçuk ÜniversitesiSosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TAHSİN TAPUR
- Isparta ili Gelendost ilçesi Abdulgaffar Cami hat bezemeleri
Abdulgaffar Mosque calligraphy and ornamentation elements i̇n Isparta,Gelendost
HASAN HÜSEYİN ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. FİLİZ NURHAN ÖLMEZ
- Isparta popülasyonunudan geliştirilen aspir (Carthamus tinctorius L. ) hatlarının tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi
Determination of agricultural and technological properties of safflower (Carthamus tinctorius L. ) lines developed from Isparta population
NİMET UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
ZiraatSüleyman Demirel ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HASAN BAYDAR
- Hüseyin Avni Paşa (1820-1876)
Huseyi̇n Avni̇ Pasha (1820-1876)
MUSTAFA ALİ UYSAL
Doktora
Türkçe
2014
BiyografiSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHRETTİN TIZLAK
- Isparta yöresi elma bahçelerindeki toprakların bitkiye yarayışlı fosforun belirlenmesinde değişik ekstraksiyon yöntemlerinin araştırılması
Investigation of the various extraction methods to determine useful phosphorus for the plants in apple production area of Isparta region
İLKNUR YURDAKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
ZiraatSüleyman Demirel ÜniversitesiToprak Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN AYDEMİR