Çarlık Rusyasında İslam diyanet teşkilatının kurulması ve işleyişi
Establishment of muslim religious affairs in Russian tsariom and its operation
- Tez No: 750408
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL SAFA ÜSTÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Rus İmparatorluğu, İslam Dini, Müftülükler, Müslümanlar, Osmanlı Devleti, Russian Empire, Religion of Islam, Mufti Offices, Muslims, Ottoman State
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 298
Özet
Bu çalışmada XVI-XX. yüzyıllar arasında Rusya Devleti tarafından ele geçirilen Müslüman Halklara karşı yürütülen Din Siyaseti ve Rus yönetimi tarafından oluşturulan Diyanet İdareleri üzerinden yürütülen politikalar ele alınmıştır. Tarihsel süreç içerisinde Rus devletinin Knezliklerden Çarlığa, Çarlıktan İmparatorluğa geçiş aşamaları ve bu dönemde Müslümanlarla ilişkileri irdelenmiştir. XVI-XIX. yüzyıllar zarfında Ruslar tarafından hâkimiyet altına alınan Müslüman halkların var olma mücadelesi ve Çarlık rejiminin bu harekâtın temeli olan İslam Dinini ve kurumlarını Müslümanlara karşı kullanma yönündeki siyasi ve idari faaliyetleri değerlendirilmiştir. Bu dönemde Rus devletinin değişen ve gelişen sınırları içinde artan Müslüman nüfusunu yönetim biçimi II. Katerina dönemi ile bir sistem üzerine bina edilmiştir. Ardından I. Aleksandr, I. Nikolay, III. Aleksandr gibi XIX. yüzyıl Rus imparatorları döneminde sürekli bir yapılanma ve yen, kanunlar çıkarılmıştır. Bu yüzyılda genişleyen Rus toprakları bilindiği üzere Gubernatorlüklere ayrılmıştır. Bu gubernatörlüklerden Müslüman halkların yaşadığı Orenburg, Kafkas, Türkistan, Batı Sibirya ve Merkezi Asya ve Bozkır General Gubernatörlüklerinde tesis edilen İslam dini teşkilatları yani müftülükler ve faaliyetleri detaylı olarak incelenmiştir. Ağırlıklı olarak Rus dilinde yayınlanmış kaynaklara dayanan bu çalışmada Rus Çarlık rejiminin Müslüman Türk nüfusun manevi ve dini yaşamını kontrol altına alma ve XIX. yüzyıl boyunca peyderpey kurulan Diyanet teşkilatları vasıtası ile bu siyasetin yürütülmesinin yöntemleri ve arka planı araştırılmıştır. Rus Devleti'nin İçişleri bakanlığınca hazırlanan Müslümanlarla alakalı önemli tüzük ve kanunlar ve bu kanunların ortaya çıkmasında büyük çalışmaları olan Stolipin, Pobedonostsev ve Çernışev gibi önemli Rus devlet adamlarının Müslümanlarla alakalı fikir ve düşünceleri detaylı şekilde aktarılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, The Religious Politics carried out against the Muslim Peoples seized by the Russian State between the centuries XVI-XX, and the policies carried out through the Religious Administrations created by the Russian administration are discussed. In the historical process, the transition stages of the Russian state from the Principality to the Tsarist, from the Tsarist to the Empire and its relations with Muslims in this period (XVI-XIX.) were examined. The struggle for existence of the Muslim peoples, who were dominated by the Russians for centuries, and the political and administrative activities of the Tsarist regime to use the religion of Islam and its institutions, which were the basis of this operation, against Muslims were evaluated. In this period, the management style of the increasing Muslim population within the changing and developing borders of the Russian state was built on a system with the II. Catherine period. Then Russian emperors; Alexander I, Nicholas I, Alexander III, during the century of XIX. a continuous structure and laws were enacted. The expanding Russian lands in this century were divided into Gubernator ships, as is known. The Islamic religious organizations that were established in Orenburg, Caucasus, Turkestan, West Siberia, and Central Asia and Steppe General Gubernator ships, where Muslim peoples lived, from these governorships, that is, religious council and their activities were examined in detail. In this study, which is mainly based on the sources published in the Russian language, the Russian Tsarist regime's control of the spiritual and religious life of the Muslim Turkish population and the methods and background of the execution of this policy were investigated through the Mufti Offices that were established gradually throughout the century of XIX. Important statutes and laws about Muslims prepared by the Ministry of Internal Affairs of the Russian State, and the ideas and thoughts of important Russian statesmen such as Stolypin, Pobedonostsev and Chernyshev, who had great work in the emergence of these laws, about Muslims were conveyed in detail.
Benzer Tezler
- Çarlık Rusyası'nda Güney Kafkasya İslam İdaresinin kuruluşu ve teşkilatlanması
Establishment and organization of the Southern Caucasus Islamic Administration Tsarist Russia
YILDIRIM OKATAN
- Tercüman Gazetesinde Azerbaycan edebî ve fikrî muhiti
Azerbaijan literary and intellectual circles in Tercuman Newspaper
YILMAZ ÖZKAYA
- Azerbaycan'ın Sovyetleştirilmesi
Başlık çevirisi yok
ALPER ALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
TarihGazi ÜniversitesiTürkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ŞAHİNGÖZ
- Malumat Gazetesi (1911) üzerine bir inceleme
Başlık çevirisi yok
AFAG MUSTAFAYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHDİ GENCELİ
- Soviet studies on Turkey, 1917-1991: Institutional history and analytical perspectives
Sovyetler Birliği'nde Türkiye üzerine araştırmalar, 1917-1991: Kurumsal gelişmenin tarihi ve analiz özellikleri
LİAİSAN ŞAHİN
