Galata Voyvoda Hanı koruma projesi
Conservation project of Voyvoda Han in Galata
- Tez No: 753095
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 332
Özet
Bu çalışmada, İstanbul İli, Beyoğlu İlçesi, Arap Cami Mahallesi, Bankalar Caddesi (eski adıyla Voyvoda Caddesi), 1110 ada, 10 parselde bulunan Voyvoda Hanı konu alınmıştır. Çalışmanın amacı, yapının mevcut durumunun belgelenmesi, tarihsel araştırmalar ışığında yapı üzerindeki izlerden yola çıkarak yapının geçirdiği değişimleri ortaya çıkarmak ve içinde bulunduğu bölgenin güncel dinamiklerini de gözeterek işlev önerisinde bulunmaktır. Hanın bulunduğu Bankalar Caddesi, tarih boyunca önemini korumakla birlikte asıl köklü değişimini 19. yüzyılın ikinci yarısında yaşamıştır. Bunun sebebi; bu yüzyılda değişen siyasi ve ticari gelişmelerle birlikte yeni ekonomik meslek grupları ve bu meslek gruplarının ihtiyaç duydukları yeni yapı tiplerinin ortaya çıkmasıdır. Yeni ortaya çıkan bankacılık, sigortacılık, komisyonculuk gibi mesleklerin mekan ihtiyaçlarını karşılamak üzere 19. yüzyılın ikinci yarısında Voyvoda Caddesi'nde yoğun bir inşaat furyası başlamış ve ekonomik sektöre ait birçok kurumun bu yeni yapılan yapılara yerleşmesiyle cadde baştan başa değişmiştir. Voyvoda Hanı da Bankalar Caddesi'nde bu tarihsel süreç içinde yapılmış, döneminin mimari ve yapı teknolojisi özelliklerini gösteren, zemin katı mağaza, üst katları kat kat veya oda oda kiraya verilmek üzere birbirine geçmeli olarak tasarlanmış erken 20. yüzyıl büro hanıdır. Yapı parsele göre şekillenmiştir. Güneybatı yönünde yeterli aydınlık oluşturacak kadar arka bahçe mesafesi bırakmak kaydıyla bulunduğu parsele tam oturmuştur. Biri dikdörtgen, biri kareye yakın iki dörtgenin birleşiminden oluşan düzensiz çokgen formundadır. A1, A2 ve A3 Aydınlık şeklinde isimlendirilmiş üç adet aydınlık boşluğu bulundurmaktadır. Yapı kagir olup, taşıyıcı sistemini, üst katlara doğru kademeli olarak kalınlığı azaltılmış dolu tuğla duvarlar ile putrelli volta döşemeler oluşturmaktadır. Çatı örtüsü teras veya ahşap asma çatıdır. Kuzeydoğu yönündeki teras çatının üzeri sonraki yıllarda tek yöne eğimli ahşap çatı ile kapatılarak muhdes çatı ara kat oluşturulmuştur. A2 ve A3 Aydınlıkları ise, sonradan yapılan müdahalelerle kapatılarak günümüzde işlevini yitirmiştir. Yapı genel olarak korunmuş olmakla birlikte, önemli bir değişiklik zemin kat mağazanın erken tarihlerden itibaren aşamalı olarak strüktürel ve mimari kurguyu bozacak bazı müdahalelere uğramasıdır. Bu müdahalelerden bazıları yapıya zarar veren niteliksiz ek olarak değerlendirilirken, bazıları korunması gerekli dönem eki olarak kabul edilmiştir. Yapının Bankalar Caddesi'ne açılan cephesi dar olmakla birlikte, yoğun eklektik üslup bezemeleriyle caddedeki diğer büyük ve gösterişli yapıların yanında dikkat çekmeyi başarmaktadır. Bununla birlikte Bankalar Caddesi'nin eski önemini kaybetmesiyle, caddedeki birçok yapı gibi Voyvoda Han'ın da kullanıcı profili değişmiştir. Günümüzde yapının büyük bir bölümü elektrik ve aydınlatma dükkanları ve bunların depo alanları olarak kullanılmakla birlikte boş odaları da bulunmaktadır. Hanın işlevine uygun kullanılmaması veya boş bırakılması özgünlüğüne ve korunarak sürdürülebilirliğine zarar vermektedir. Bu sebeple, Voyvoda Hanı ait olduğu dönemin korunmuş tipik bir örneğini oluşturduğu, uygun işlevinde kullanılmadığı ve hana dair bir belgeleme çalışması yapılmadığı için tez konusu olarak seçilmiştir. Yapı, GEEAYK'ın 25.06.1983 tarihli 15185 sayılı kararıyla“İstanbul, Eminönü-Karaköy arasında yapılması düşünülen yeni köprü nedeni ile”bölgede tespit edilmiş diğer eski eser yapılarla beraber toplu olarak tescillenmiştir. Tez çalışması 7 ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, konuya giriş yapılmış, çalışmanın amacı, kapsamı ve izlenen yöntem hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde, hanın bulunduğu Galata semti tarih boyunca birbiriyle etkileşimde bulunarak gelişme gösterdiği Pera ile birlikte ele alınmış, tarihsel süreç içerisindeki değişimleri irdelenmiş, Galata büro hanlarının ortaya çıkması, tarihsel gelişimi ve öneminden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde, Voyvoda Han'ın yer aldığı Bankalar Caddesi'nin konumu, tarihsel gelişimi ve güncel durumu hakkında bilgiler verilmiş ve caddede bulunan hanlara değinilmiştir. Dördüncü bölüm yapının kendisine ayrılmıştır. Yapının konumu, tarihsel gelişimi ve günümüzdeki durumu ele alınmıştır. Günümüzdeki durumunu anlatmak için önce genel bir tanım yapılmış, sonra plan özellikleri, cephe özellikleri, strüktürel özellikler, mimari elemanlar ve bozulmalar ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Beşinci bölüm, restitüsyon çalışmalarına ayrılmıştır. Tarihi belgeler, sözlü kaynaklar, yapı üzerindeki izler ve benzer dönem hanlarının incelenmesinden yola çıkarak yapının geçirdiği dönemler araştırılmıştır. Bu kapsamda yapıda üç dönem tespit edilmiştir. Dönemler tespit edilirken, mimari kurguyu etkileyen önemli değişiklikler baz alınsa da, bu dönemler içerisinde bölgesel müdahaleler de bulunmaktadır. Bu çalışmalar doğrultusunda, yapı nitelikli dönem eklerini barındıran 2. Dönem restitüsyon önerisi geliştirilmiştir. Altıncı bölümde, işlev değişikliği ve bazı yapı aydınlık ve pencerelerinin kapatılması sonucu yapı içi neme bağlı ciddi bozulma sorunlarıyla karşı karşıya kalan yapının bozulmayı önleyecek ve mevcut yapıyı koruyacak uygun müdahale yöntemleri belirlenmiştir. Bu müdahalelerle, Voyvoda Han'ın özgün ve niteliksiz eklerinin birbirinden ayrıştırılarak yapının özgün değerlerinin ön plana çıkarılması hedeflenmiştir. Ayrıca, yapının bulunduğu çevrenin güncel dinamikleri ve koruma amaçlı uygulama imar planları göz önünde bulundurularak, yapının özgün mekan kurgusunu sürdürmesi için uygun işlev önerileri geliştirilmiştir. Sonuç olarak, Voyvoda Hanı büyük ölçüde korunmuş olarak günümüze ulaşmakla birlikte, yapıda işlev değişikliği nedeniyle çoğunlukla insan kaynaklı bozulmalar meydana geldiği görülmüştür. Bu bozulmalardan bazıları yapının strüktürel sistemini etkilemiş bazıları ise bozulma sürecini hızlandırmıştır. Bu bağlamda, belirli bir dönemin mimari, yapı teknolojisi ve üslup özelliklerini barındıran tarihi miras yapısının korunarak gelecek kuşaklara aktarılması için, gerekenler bir an önce yapılmalı ve uygun işlev verilerek, düzenli bakım ve onarımları sağlanmalıdır.
Özet (Çeviri)
In this study, Voyvoda Han, located in Istanbul Province, Beyoğlu District, Arap Cami Neighborhood, Bankalar Street (formerly Voyvoda Street), block 1110, parcel 10 is the subject. The aim of the study is to document the current state of the building, to reveal the changes that the building has undergone based on the traces on the building in the light of historical research, and to propose a function by considering the current dynamics of the region it is in. Bankalar Street, where the early 20th century office building is located, has preserved its importance throughout history, but experienced its fundamental change in the second half of the 19th century. The reason of this; In this century, with the changing political and commercial developments, new economic occupational groups and the emergence of new building types that these occupational groups need. In order to meet the space needs of newly emerging professions such as banking, insurance, and brokerage, an intense construction frenzy started on Voyvoda Street in the second half of the 19th century and the street changed completely with the settlement of many institutions belonging to the economic sector in these newly built structures. Voyvoda Han is also an early 20th century office building, built in this historical process on Bankalar Street, showing the architectural and building technology features of the period, and designed as a store on the ground floor and as an interlocking one on the upper floors to be rented floor by floor or room by room. The building is shaped according to the parcel. It is fully seated on the parcel it is on, provided that it leaves enough backyard distance to create sufficient light in the southwest direction. It is in the form of an irregular polygon, consisting of the combination of two quadrilaterals, one rectangular and the other close to a square. It contains three luminous spaces named as A1, A2 and A3 Luminous. The building is made of masonry and its carrier system consists of solid brick walls, the thickness of which is gradually reduced towards the upper floors, and girder volta floors. Roof cover is terrace or wooden suspended roof. In the following years, the terrace roof in the northeast direction was covered with a single-sided sloping wooden roof and a unqualified roof mezzanine was created. A2 and A3 Lights, on the other hand, were closed with subsequent interventions and lost their function today. Although the building has been preserved in general, an important change is that the ground floor store has undergone some interventions that will gradually disrupt the structural and architectural setup from the early dates. While some of these interventions are considered as unqualified annexes that damage the structure, some of them are accepted as period annexes that need to be preserved. Although the façade of the building opening to Bankalar Street is narrow, it manages to attract attention with its intense eclectic style decorations next to other large and ostentatious buildings on the street. However, with Bankalar Street losing its former importance, the user profile of Voyvoda Han, like many other buildings on the street, has changed. Today, a large part of the building is used as electricity and lighting shops and their storage areas, but there are also empty rooms. Not using the early 20th century office building in accordance with its function or leaving it empty harms its originality and sustainability by protecting it. For this reason, Voyvoda Han has been chosen as the thesis topic because it is a preserved typical example of the period it belongs to, it was not used in its proper function and there was no documentation work on the early 20th century office building. The building has been registered as a cultural property collectively with the other historic buildings found in the region,“due to the new bridge planned to be built between Eminönü and Karaköy in Istanbul”with the decision of GEEAYK dated 25.06.1983 and numbered 15185. The thesis work consists of 7 main parts. In the first chapter, the subject is introduced and information about the purpose, scope and method of the study is given. In the second part, the Galata district, where the early 20th century office building is located, is discussed together with Pera, where it has developed by interacting with each other throughout history, its changes in the historical process are examined, the emergence, historical development and importance of Galata office buildings are mentioned. In the third chapter, information about the location, historical development and current situation of Bankalar Street, where Voyvoda Han is located, is given and the khans on the street are mentioned. The fourth chapter is devoted to the building itself. The location, historical development and current situation of the building are discussed. In order to explain its current situation, first a general definition was made, then plan features, facade features, structural features, architectural elements and deteriorations were explained in detail. The fifth chapter is devoted to restitution studies. Based on historical documents, oral sources, traces on the building and the examination of khans of similar periods, the periods of the building were investigated. In this context, three periods have been identified in the building. While determining the periods, important changes affecting the architectural setup are taken as a basis, but there are also regional interventions within these periods. In line with these studies, a restitution proposal for the 2nd Period, which includes the structural period annexes, has been developed. In the sixth chapter, appropriate intervention methods have been determined to prevent deterioration and protect the existing structure, which is faced with serious deterioration problems due to moisture inside the building as a result of functional changes and closing some of the building's lights and windows. With these interventions, it was aimed to highlight the original values of the building by separating the original and unqualified annexes of Voyvoda Han. In addition, considering the current dynamics of the environment where the building is located and the application development plans for protection, appropriate function suggestions have been developed for the building to maintain its original space setup. As a result, although the Voyvoda Han has survived to a large extent preserved, it has been observed that mostly human-induced deterioration has occurred due to the functional change in the structure. Some of these deteriorations affected the structural system of the building and some accelerated the deterioration process. In this context, in order to preserve the historical heritage structure, which contains the architectural, building technology and stylistic features of a certain period, what is necessary must be done as soon as possible, and regular maintenance and repairs must be ensured by giving it an appropriate function.
Benzer Tezler
- Voyvoda (bankalar) Caddesi'nin tarihsel gelişimi ve Hezaren Han
The historical development of Voyvoda (Bankalar) Street and Hezaren Han
SEMİH ALPAY
- Arşiv belgeleri ışığında Hezaren Han'ın yapısal çözümlemesi
Structural analysis of Hezaren Han through archive documents
BARIŞ ALTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. GÜLSÜN TANYELİ
- Galata Ticaret Han restorasyon projesi
Galata Ticaret Han restoration project
ZEREN ÖNSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. S. YILDIZ SALMAN
- Galata kent surları ve koruma önerileri
City walls of Galata and protection proposals
BATUHAN BURHAN ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ZEYNEP AHUNBAY
- Osmanlı modernleşmesinde mali reformların istanbul'daki mekânsal yansımalarının 'Bank-ı Osmanî-i Şȃhȃne' örneği üzerinden değerlendirilmesi
Evaluation of the spatial reflections of financial reforms in Ottoman modernization in İstanbul on the example of 'Bank-ı Osmanî-i Şȃhȃne'
ESMA ÜNLÜ
Doktora
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER SADETTİN ÖKTEN