Geri Dön

A new scene in literary translation: Using artlang for transcreating imagined languages in fantastic literature

Edebiyat çevirisinde yeni bir sahne: Fantastik edebiyatta yapay dillerin yaratım çevirisinde artlang kullanımı

  1. Tez No: 753426
  2. Yazar: BETÜL SOYSAL
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SEVCAN YILMAZ KUTLAY
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
  6. Anahtar Kelimeler: Edebiyat Çevirisi, Artlang, Fantastik Edebiyat, Çeviriyaratım, Görünürlük, Yabancılaştırma, Yerlileştirme, Literary Translation, Artlang, Fantastic Literature, Transcreation, Visibility, Foreignization, Domestication
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Çeviribilim Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 93

Özet

Yaratıcılık gerektirdiği için edebiyat çevirisi, çeviribilimde birçok eleştiri ve tartışmalara yol açmıştır. Bazı akademisyenler, şiir gibi edebi eserlerin yalnızca şairler tarafından çevrilmesi gerektiğini düşünmektedir. Diğer yandan da bazı akademisyenler, bu gibi eserlerin çevrilmemesi veya çevrilemeyeceğini düşünmektedir. Bir edebi eser çevrilirse ya da çevrildiğinde de başka bir sorun ortaya çıkmakta: çevirmenin görünürlüğü. Dünyadaki en eski türlerden biri de fantastik edebiyattır, en eski örneklerinden bazıları da Gılgamış Destanı ve Kral Arthur'un hikayesidir. Bu tür Clive Staples Lewis ve George MacDonald eserleri, ayrıca J. R. R. Tolkien'in Yüzüklerin Efendisi ile daha popüler hale geldiği için bu eserlerdeki yaratıcı unsurlar da ilgi çekmiştir. Fantastik edebiyatın söylem ve türünü eşsiz ve özel yapan sebeplerden biri de yapay dil kullanımıdır. Fantastik edebiyatta doğaüstü ve / veya tuhaf ögelerin olması beklendiği için bir grup varlık tarafından kullanılan sosyal lehçe, bir varlık tarafından kullanılan birey dil veya tamamen yeni bir dil de oluşturulabilir. Son yıllarda, insanlar artlang, yani sanatsal yapay dil yaratmaya başlamıştır. Bu dil, sanatsal veya estetik amaçla yaratılan ve tek başına ya da kurgu romanda, dizide veya filmde kullanılmak için oluşturulan bir dildir (library.conlang.org). Fantastik edebiyatta kullanılan bu yapay diller, eserlerin okuyucuları arasında oldukça popüler olmuştur. Fantastik edebiyat eserleri çevrilirken, yazar gibi, çevirmenler de hedef dilde tutarlı bir dünya oluşturmak için yaratıcılıklarını kullanırlar. Yapay dilleri çevirirken de aynı derecede yaratıcı olmak gerekebilir çünkü onların doğuş yerleri de (birkaç kural şekillendirse de) tamamen yaratıcılıktır. Bundan dolayı yapay diller çevrilirken ve / veya çeviriyaratım yapılırken tutarlılık, dilin rolü ve özellikleri, çevirmenlerin geçmişi, yaratıcılıklarının farklı nedenlerden, mesela yazarın niyeti veya iş verenin kuralları, ortaya çıkan doğası ve çerçeveleri gibi etkenler de göz önüne alınmalı. Bu tezin amacı, Yüzüklerin Efendisi'nde J. R. R. Tolkien'in yarattığı Sindarin ve Quenya, Uzay Yolu'nda Marc Okrand'in yarattığı Klingon, Taht Oyunları'nda George R. R. Martin ve David J. Peterson'ın yarattığı Dothraki ve Valyrian gibi yapay dilleri ve İngilizce ile Türkçe çevirilerini çeviriyaratım yoluyla analiz etmektir. Bu tezde, J. R. R. Tolkien'in Sindarin ve Quenya dilleri, George R. R. Martin ve David J. Peterson'ın Valyrian ve Dothraki dilleri ve bu dillerin İngilizce ile Türkçe çevirileri, çevirmenin özerkliği, yaratıcılığı, görünürlüğü ve yabancılaştırma / yerlileştirme yönünden betimleyici bir metot ile analiz edilecektir.

Özet (Çeviri)

In translation studies, literary translation has always caused many criticisms and debates since it requires creativity. Some scholars think that literary works such as poems should only be translated by poets. On the other hand, some think that such works shouldn't or can't be translated. If or when a literary work is translated, then another problem arises: translator's visibility. Fantastic literature is one of the oldest genres in the world. Epic of Gilgamesh and King Arthur's story are one of the oldest examples for fantastic literature. Since this genre gained more popularity with Clive Staples Lewis and George MacDonald's works, and J. R. R. Tolkien's Lord of the Rings, creative elements in those works have also piqued interest. One of the reasons that make fantastic literature's discourse and genre more unique and special is the usage of imagined languages. Since fantastic literature is supposed to have supernatural and / or strange elements to it, these can be a sociolect that is used by a group of beings, or an idiolect that is used by a being; but it also can be a completely new language. In recent years, people started to create artlangs (short for artistic language). This is a language created for artistic or aesthetic reasons, whether to stand on its own merits or to be used in fiction (library.conlang.org). The artlangs that are used in fantastic literature have become quite popular among the fans of the works. While translating works of fantastic literature, like authors, translators use their creativity as well to create a coherent world in the TL. Also, artlang translation may require the same amount of creativity since its birthplace is pure creativity that is shaped by some set of rules. Thus, while translating and / or transcreating artlangs; coherency, the role and characteristics of the language, translators' background, their creativity's nature and borders caused by varying reasons (such as author's intention or commissioner's rules), etc. should be considered too. This thesis aims to analyse artlangs (such as Sindarin and Quenya in Lord of the Rings which were created by J. R. R. Tolkien, Klingon in Star Trek which was created by Marc Okrand, Dothraki, and Valyrian in Game of Thrones which were created by David J. Peterson and George R. R. Martin) and their English and Turkish translations through transcreation. In this thesis, a descriptive method is used to analyse J. R. R. Tolkien's Sindarin and Quenya, George R. R. Martin's Valyrian and Dothraki and their English and Turkish translations in terms of translator's autonomy, creativity, visibility, foreignization / domestication.

Benzer Tezler

  1. On beşinci yüzyıl edvar yazarlarının metinlerinde müzik ve kozmogoni ilişkisi

    Music and cosmogony association in the music theory treatises of the fifteenth century Ottoman empire

    DOĞUŞ ÇİÇEK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Müzikİstanbul Teknik Üniversitesi

    Müzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NİLGÜN DOĞRUSÖZ DİŞİAÇIK

  2. Disiplinlerarası zeminde eleştirel mekânsal pratiklerin denemeci açılımları: Mimari deneme filmi

    Essayistic expansions of critical spatial practices on interdisciplinary terrain: Architectural essay film

    AYGEN EROL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ

  3. XIX. yüzyılda ve XX. yüzyıl başında doğal, sosyo-ekonomik ve politik olayların İstanbul'un mekansal gelişimine etkileri

    The effects of natural, socio-economic and political events on the spatial development of Istanbul in the XIX. century and at the beginning of the XX. century

    MERVE ÖZBAY KINACI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY

  4. Betimleyici çeviribilim araştırmalarında yeni açılımlara doğru: Reşat Nuri Güntekin'in diliçi ve dillerarası çeviri eylemlerindeki çeşitliliğin kavramsallaştırılması

    Toward new insights into research in descriptive translation studies: Conceptualizing diversity in Reşat Nuri Güntekin's intralingual and interlingual translational actions

    MUHAMMED BAYDERE

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Mütercim-TercümanlıkYıldız Teknik Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE BANU KARADAĞ

  5. التيارات الحديثة في الرواية السورية (١٩٤٦–١٩٦٧)

    Suriye romanında modern akımlar (1946-1967)

    MESUT DALBUDAK

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2019

    Doğu Dilleri ve EdebiyatıDicle Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EYYÜP TANRIVERDİ