Osmanlı ülkesinde hesap: Abdülmecid Sâmûlî'nin 'Er-Risâletü'n-Nâfi'a' adlı eserinin hesap bölümünün matematiksel değerlendirmesi, tercümesi ve tahkîki
Calculation in Ottomans: Mathematical analysis, translation and editio princeps of calculation section of Risala fi 'ilm al-Hisāb by Abd al Majid al-Sāmūlī
- Tez No: 754299
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEHRA BİLGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Tarih, Science and Technology, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilim Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilim Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 273
Özet
Bu çalışmada 16.yüzyıl Osmanlı coğrafyasında yaşamış âlimlerden Abdülmecid Sâmûlî tarafından kaleme alınan er-Risâletü'n-Nâfiʿa fi'l-Hisâb ve'l-Cebr ve'l-Hendese isimli matematik eserinin hesap bölümü incelenmiştir. Abdülmecid Samuli hayatının en azından bir dönemini Mısır'da geçirmiştir. Aynı zamanda mutasavvıf olan müellifin birbirinden farklı alanlarda kaleme aldığı dört eseri bulunmaktadır. er-Risâletü'n-Nâfiʿa fi'l-Hisâb ve'l-Cebr ve'l-Hendese'nin birinci makalesi olan hesap bölümü oldukça kapsamlıdır. Mukaddime, birinci kısım ve ikinci kısım olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Mukaddimenin amacı Hint rakamlarını tanıtmak ve on tabanlı sayı sistemini açıklamaktır. Birinci kısımda doğal sayılarla işlemler, ikinci kısımda ise kesirli sayılar ile işlemler anlatılmıştır. Mısır riyazi ilimler geleneğinin temsilcisi olan hesap bölümü hem hindî hem de hevâî hesabı içermektedir. Tez kapsamında müellifin hayatı ve eserleri ile ilgili bir bölüm hazırlanmış ve er-Risâletü'n-Nâfiʿa'nın hesap bölümünün tahkik ve tercümesi sunulmuştur. Aynı zamanda modern matematik diline yakınlaştırabilmek ve bilim tarihi içerisindeki konumunu tespit edebilmek amacıyla matematiksel değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Değerlendirmede aynı ekol içerisinde kaleme alınmış eserlerden istifade edilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, the calculation section of the mathematical book named al-Risala fi 'ilm al-Hisāb wa al-Jabr wa al-Handasa which was written by Abd al-Majid al-Sāmūlī, one of the scholars who lived in the 16th century in the Ottoman Empire, was examined. He spent at least a part of his life in Egypt. The author, who was also a Sufi, wrote four books in different fields. The calculation section, which is the first article of al-Risala fi 'ilm al-Hisāb wa al-Jabr wa al-Handasa, is quite comprehensive. It consists of three parts; the introduction, the first part, and the second part. The aim of the introduction is to introduce the Hindu numerals and to explain the decimal number system. In the first part, the operations with whole numbers, and in the second part operations with the fractions are explained. The calculation section, which is one of the representatives of Egypt tradition on mathematical sciences, includes Indian (hisab al-hindî) and mental types (hisab al-khawāī) of arithmetic. Within the scope of the thesis, a chapter on the life of the author and his works was prepared, translation and editio princeps of the calculation section of Risala fi 'İlm al-Hisāb were presented. It was subjected to mathematical analysis in order to bring it closer to modern mathematical language and to determine its position in the history of science. In the analysis, books written in the same tradition were used.
Benzer Tezler
- Cumhuriyetten günümüze toplumsal değişimin Türk resim sanatında kadın imgesine yansıması
Reflection of the sosial chance on the image of woman in Turkish art of painting since the fondation of republic
MERYEM UZUNOĞLU
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2008
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. AYDIN AYAN
- Osmanlı salnamelerinde 1908 tarihine kadar tıp eğitimi
Medical education in the Ottoman yearbooks until the year 1908
YASEMİN ÖZTUNA ŞİRİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Deontoloji ve Tıp Tarihiİstanbul ÜniversitesiDeontoloji ve Tıp Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEBRURE DEĞER
- Fransız basını ve Türk-Ermeni meselesi
French press and the Turkish-Armenian problem
HİCABETTİN SARI
Doktora
Türkçe
2003
Tarihİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN GENCER
- Türk sosyal güvenlik sistemi, sorunlar ve çözüm önerileri
Turkish social security system problems and solution projects
YAKUP EVİRGEN
- Yazının tarihsel sürecinde bir yazı kültürü olarak kaligrafive Türkiye'deki gelişimi
Through the historical process of writing calligraphy as a writing culture and its development in Turkey
SAİD ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El Sanatlarıİstanbul Arel ÜniversitesiGrafik Tasarımı Ana Sanat Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN GANİZ