Çok kriterli karar verme problemlerinde bulanık AHS ve yapısal eşitlik modeli: demir çelik sektöründe tedarikçi seçimi üzerine bir uygulama
Fuzzy AHP and structural equation model in multi-criteria decision making problems: an application on supplier selection in iron and steel industry
- Tez No: 756470
- Danışmanlar: PROF. DR. ZİYA GÖKALP GÖKTOLGA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Tedarikçi seçimi, Yapısal Eşitlik Modeli (YEM), Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (BAHS), Vasıflı Çelik, Supplier selection, Structural Equation Modelling (SEM), Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP), Special Steel
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 278
Özet
Rekabetçi ortamda stratejik önemi sebebiyle tedarikçi seçimi, işletmelerdeki en hayati faaliyetlerden birisidir. Doğru tedarikçilerin seçimi; maliyetlerin azaltılmasında, ürün kalitesinin artmasında hatta işletmenin hayatiyetinin devamında kilit bir role sahiptir. Tedarikçi seçimi problemi; çok amaçlı, çok kriterli ve çok aktörlü, nicel ve nitel kriterleri birlikte ihtiva eden bir problemdir. Yıllar içinde, tedarikçilerin etkin değerlendirilmesi ve seçimi için, birçok çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemi ve bütünleşik yaklaşımlar önerilmiştir. Ancak; Yapısal Eşitlik Modeli'nin (YEM) kriterler arasındaki ilişkilerin açığa çıkarılması ve anlamlı bir düzende gösterimine ilişkin potansiyeli ihmal edilmiştir. Çalışma; bu boşluğu doldurmayı amaçlamış ve YEM ile Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (BAHS) yönteminin bütünleşik kullanımının imkanını değerlendirmiştir. Sivas'ta kurulu, demir çelik sektöründe yer alan büyük ölçekli bir işletmenin tedarikçi seçimi problemi araştırma alanı olarak tayin edilmiştir. Üretim aşamalarında vasıflı çelik girdisi kullanan işletmelerin tedarikçi seçimi kriterlerinin ortaya çıkarılmasına yönelik bir piyasa araştırması gerçekleştirilmiştir. Seçim probleminde kullanılacak hiyerarşik yapı ve ilgili katsayılar, kriterlerin YEM yönteminde analiziyle elde edilmiştir. Belirlenen işletme için en uygun tedarikçinin seçimi dört tedarikçi arasından BAHS yöntemiyle yapılmıştır. YEM yöntemiyle elde edilen hiyerarşik yapı ve ilgili katsayılar tedarikçi seçimi modelinin BAHS safhasına aktarılarak seçim işlemi nihayetlendirilmiştir. Çalışmanın başlangıcında tedarikçi seçimi probleminin genel bir çerçevesi çizildikten sonra, önerilen çözüm yöntemleri özetlenmiştir. YEM ve BAHS yöntemleri; kavramsallaştırma, uygulama ve eleştiri bakımından detaylıca incelenmiştir. Nihai olarak uygulama bölümünde bu iki yöntem bütünleşik biçimde kullanılarak belirlenen işletmede tedarikçi seçimi yapılmıştır. Çalışmada YEM'de elde edilen ikinci düzey parametrelerin birbirlerine göre önem karşılaştırması yapmak için uygun olmadığı, sadece birinci düzey parametrelerinin BAHS yöntemine taşınabileceği bulunmuştur. Tedarikçi seçimi için önerilen yaklaşım, bu seçimin hangi kriterlerle gerçekleştirileceği, daha geçerli bir hiyerarşinin kurulması ve birinci düzey parametrelerin aktarılmasıyla YEM yönteminin BAHS gibi diğer ÇKKV yöntemlerinde de kullanılabileceğini ortaya koymuştur.
Özet (Çeviri)
Supplier selection is one of the most crucial activity performed by the organizations because of its strategic importance in competetive environment. Determining the right suppliers leads to reduce the costs, improve the quality of products and even plays a key role for the survival of the organizations. Supplier selection problem is a multiobjective, multicriteria and multiactor problem involving both quantitative and qualitative criteria. Over the years, several multi-criteria decision making techniques and integrated approaches have been proposed for effective evaluation and selection of the suppliers. However, the potential of Structural Equation Modeling (SEM) to unfold the relationships between criteria and to present them in a meaningful order is neglected. This dissertation aimed to fill the gap in this field and examined the possibility of using SEM integrated with the widely used Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) method in supplier selection. Supplier selection problem of a large sized corporation located in Sivas, Turkey which is in steel manufacturing industry is appointed as research area. A market research is conducted in order to find out the proper supplier selection criteria in organizations that uses special steel parts in their production processes. Analysing the criteria by SEM, the hierarchial structure and relevant coefficients to be used in selection problem is achieved. Supplier selection problem of the predetermined corporation is carried out by the FAHP method among four suppliers. The hierarchy and the relevant coefficients of the supplier selection model obtained by SEM method incorporated into FAHP part and the selection procedure is completed. After drawing a general perspective of supplier selection problem, techniques proposed in supplier selection problems are summarized. Conceptualization, application and critisizm of SEM and FAHP methods are elaborated in detail. Finally, these methods are integrated to select the appropriate supplier of the determined corporation in the research part. In the study, it was found that the second level parameters obtained in SEM were not suitable for comparing importance with each other, and only the first level parameters could be incorporated to the FAHP method. The proposed approach for supplier selection has revealed that the SEM method can also be integrated with other MCDM methods as FAHP, with respect to the criteria should be used, the establishment of a more valid hierarchy and the transfer of first-level parameters.
Benzer Tezler
- A fuzzy hybrid decision support software development for multi-criteria decision making problems and an application to abrasive water jet
Çok kriterli karar verme problemleri için bir bulanık melez karar destek yazılımı geliştirilmesi ve aşındırıcı su jetine uygulanması
LATİF YANAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiDeniz Harp Okulu KomutanlığıEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAKAN TOZAN
- Determining graduate level university selection criteria weights using interval type-2 fuzzy ahp
Lisansüstü seviyesinde üniversite seçim kriterleri ağırlıklarının aralıklı tip-2 bulanık ahs ile hesaplanması
ZEYNEP BURCU KIZILKAN DEMİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAŞAR ÖZTAYŞİ
- Çok kriterli karar verme tekniklerinden bulanık TOPSIS ve bulanık analitik hiyerarşi süreci
Fuzzy TOPSIS and fuzzy analytic hierarchy process in multi criteria decision making techniques
BURCU ÖZTÜRK
- Tarım işlerinin kazaya sebep olan etmenler bağlamında bulanık ahs ve bulanık topsis yöntemleri ile karşılaştırılması: Bir örnek uygulama
Comparision of agricultural works with fuzzy ahs and fuzzy topsis methods in the context of the causes of accident: A sample application
MERVE ÖZSARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH YILDIZBAŞI
- Kişiye özel lüks giysiler üreten bir konfeksiyon mağazasında tedarikçi seçimi problemine çok kriterli karar verme tekniklerinin uygulanması
Implementation of multi-criteria decision making techniques at a clothi̇ng store produci̇ng individual luxury
PINAR ELÇİÇEK GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
İşletmeYüzüncü Yıl Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERTUĞRUL ÇAVDAR