Üstbiliş kuramı çerçevesinde yetişkinlerde üstbilişler, mükemmeliyetçilik, öz-yeterlik, sürekli kaygı, bilişsel-davranışsal kaçınma ve depresyonun genel erteleme eğilimi ile ilişkilerinin aracılık analizleri ile incelenmesi
Investigating the relationships of metacognitions, perfectionism, self-efficacy, trait anxiety, cognitive-behavioral avoidance and depression with general procrastination in adults with mediation analyses within the framework of metacognitive theory
- Tez No: 757501
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZDEN YALÇINKAYA ALKAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
Erteleme, kişinin çıkarlarına ters düşmesine rağmen bir işi gönüllü olarak geciktirmesi olarak tanımlanmaktadır ve yetişkinlerin yaklaşık %15-20'sinin kronik erteleme davranışından muzdarip olduğu bilinmektedir. Üstbilişsel kurama göre erteleme bir öz-düzenleme sorunudur, bu bağlamda ertelemeye ilişkin bütüncül bir bakış açısı sunmaktadır. Mevcut çalışmada, öz-yeterlik, mükemmeliyetçilik, üstbilişler, sürekli kaygı, bilişsel-davranışsal kaçınma ve depresyonun genel erteleme eğilimi ile ilişkilerinin üstbilişsel kuram çerçevesinde incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 18-65 yaş aralığındaki toplam 284 kadın (193) ve erkek (91) katılımcıdan Demografik Bilgi Formu, Genel Erteleme Eğilimi Ölçeği, Üstbilişler Ölçeği-30, Genel Öz-Yeterlik Ölçeği, Sürekli Kaygı Envanteri, Bilişsel-Davranışsal Kaçınma Ölçeği, Hasta Sağlık Anketi-9 ve Büyük Üçlü Mükemmeliyetçilik Ölçeği-16 kullanılarak veri toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS v.25 programı ve PROCESS v.4.1 eklentisi ile analiz edilmiştir. Bu doğrultuda, korelasyon analizi, iki yönlü ANCOVA ve aracılık analizleri yürütülmüştür. Korelasyon analizi bulgularına göre genel erteleme eğiliminin yaş ile negatif yönde ilişkili olduğu görülmüştür. İki yönlü ANCOVA bulgularına göre yaşın etkisi kontrol edildiğinde erteleme puanları cinsiyet, öğrencilik durumu ve çalışma durumuna göre oluşturulan gruplar arasında anlamlı düzeyde farklılaşmamıştır. Aracılık analizleri sonucunda, öz-yeterlik ve genel erteleme eğilimi arasındaki ilişkide sürekli kaygı ve bilişsel güvensizliğin seri aracılık etkisinin anlamlı olduğu ve öz-eleştirel mükemmeliyetçilik ve genel erteleme eğilimi arasındaki ilişkide bilişsel güvensizlik ve depresyonun seri aracılık etkisinin anlamlı olduğu bulunmuştur. Endişeye yönelik olumlu üstbilişsel inançlar ve genel erteleme eğilimi arasındaki ilişkide ise sürekli kaygı, kontrol edilemezlik ve tehlike üstbilişleri ve depresyonun seri aracılık etkisinin anlamlı olduğu, ancak bilişsel-davranışsal kaçınma, bilişsel güvensizlik ve depresyonun seri aracılık etkisinin anlamlı olmadığı görülmüştür. Sonuç olarak, üstbilişsel kuram çerçevesinde incelenen ilişkiler, ertelemenin mekanizmasına yönelik önemli bulgular sunmuştur. Son bölümde, elde edilen bulgular üstbilişsel kuram çerçevesinde değerlendirilmiş; çalışmanın güçlü yönleri ve sınırlılıkları tartışılmış; gelecek çalışmalara ve klinik uygulamalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Procrastination is defined as voluntarily delaying a task even though it is against one's interests and it is known that approximately 15-20% of adults suffer from chronic procrastination. According to metacognitive theory, procrastination is a self-regulation problem, thus, it offers a holistic perspective on procrastination. In the present study, it was aimed to examine the relationships of self-efficacy, perfectionism, metacognitions, trait anxiety, cognitive-behavioral avoidance and depression with general procrastination within the framework of metacognitive theory. For this purpose, data were collected from 284 female (193) and male (91) participants between the ages of 18-65 by using Demographic Information Form, General Procrastination Scale, Metacognitions Questionnare-30, General Self-Efficacy Scale, Trait Anxiety Inventory, Cognitive-Behavioral Avoidance Scale, Patient Health Questionnaire-9 and The Big Three Perfectionism Scale-16. Data were analyzed with SPSS v.25 and PROCESS v.4.1. Accordingly, correlation analysis, two-way ANCOVA and mediation analyses were conducted. To the correlation analysis findings, it was observed that general procrastination was negatively correlated with age. According to the two-way ANCOVA findings, when the effect of age was controlled, procrastination scores did not differ significantly between the groups formed according to gender, student status and employment status. As a result of mediation analyses, it was found that the serial mediation of trait anxiety and lack of cognitive confidence in the relationship between self-efficacy and general procrastination, and the serial mediation of lack of cognitive confidence and depression was significant in the relationship between self-critical perfectionism and general procrastination. In the relationship between positive metacognitive beliefs about worry and general procrastination, the serial mediation of trait anxiety, uncontrollability and danger metacognitions and depression was significant, but the serial mediation effect of cognitive-behavioral avoidance, lack of cognitive confidence and depression was not significant. In conclusion, the relationships examined within the framework of metacognitive theory provided important findings regarding the mechanism of procrastination. In the last chapter, findings were evaluated within the framework of metacognitive theory, strengths and limitations of the study were discussed, and suggestions for future studies were made.
Benzer Tezler
- Beliren yetişkinlik döneminde ebeveynler arası olumsuzluğun yayılması: Ebeveyn çatışması, sınırlarda çözülme, öz-bilinç duyguları, üstbiliş ve üst-duygu inançlarının rolü
Interparental negativity spillover in emerging adulthood: The role of interparental conflict, boundary dissolution, self-conscious emotions, meta cognition and meta-emotion beliefs
ŞULE PALA SAĞLAM
Doktora
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVİM CESUR
PROF. DR. TELAT GÜL ŞENDİL
- Manyetizma ünitesinin bilgisayar ve deney destekli etkinlikler ile öğretiminin 11. sınıf öğrencilerinin özyeterlilik ve üstbilişlerine, tutumlarına, güdülenmelerine ve kavramsal anlamalarına etkisi
The effect of teaching magnetism unit with computer-aided and experiment-aided activities on 11th grade students? self-efficacy, metacognition, attitude, motivation and conceptual understanding
MUSTAFA ÇORAMIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimBalıkesir ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA SABRİ KOCAKÜLAH
- Depresyonla giden duygudurum bozukluklarında ruminasyonla ilgili üstbilişler
Başlık çevirisi yok
SELCEN ÇAKMAK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
PsikiyatriGaziosmanpaşa ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEDAT BATMAZ
- Şizofreni ve bipolar bozukluk hastalarında zihin kuramı, üstbiliş özelliklerinin karşılaştırılması, içgörü ve klinik değişkenler ile ilişkisi
Comparision of theory of mind and metacognitive functions in patients with sczihophrenia and bipolar disorder, and their relationship with insight and clinical variables
RUMEYSA DİLARA KURBAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
PsikiyatriSağlık Bilimleri ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BÜLENT KADRİ GÜLTEKİN
- Fibromiyalji hastalarında zihin kuramı özellikleri ve üstbiliş işlevlerinin belirtilerin yorumlanmasına ve hastalık üzerine etkisi
Theory of mind characteristics and metacognitive functions of fibromyalgia patients and their relationships with interpretation of symptoms and disease
YUNUS BAYRAM KOÇYİĞİT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
PsikiyatriGazi ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI KURUOĞLU