Anadolu Selçuklu dönemi yapılarında motifleşen türk damgaları
Turkish tamgas that turned into motifs on Anatolian Seljuk period structures
- Tez No: 760735
- Danışmanlar: PROF. DR. REMZİ DURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 786
Özet
Bu çalışma, Selçuklu Dönemi Anadolu mimarisinde motiflere dönüşmüş olan aidiyet, kutsallık, boy-soy birliği ifadeleri olan Türk damgaları üzerinedir. Araştırmamız altı bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölüm olan Giriş bölümünde, konunun tanımı ve önemine, kullanılan yöntemlere ve konu ile ilgili kullanılan kaynaklara değinilmiştir. İkinci bölüm olan“Türk Damgaları”bölümünde, damgaların anlam olarak neleri ifade ettiğine ve kullanım alanlarına, köken olarak dayandıkları Anadolu ve Anadolu dışındaki kaya resimlerine, maddi ve yazılı damga kaynakları ile beraber damgaların tarihsel durumuna ve son olarak damgaların zaman içindeki dönüşüm ve farklılaşmalarına değinilmiştir. Üçüncü bölümde katalogda inceleyeceğimiz ve Anadolu'da örneklerini bulduğumuz ortak (üst) damgalar, boy damgaları ve harf damgalar, kendi başlıkları altında tanımlanmaktadır. Bu bölümde damgaların kökenleri, gelişimi ve anlamları hakkında bilgiler verilmektedir. Asıl katalog bölümümüz olan dördüncü bölümde, alfabetik olarak sıraladığımız, Anadolu Selçuklu'nun hüküm sürdüğü illerde yer alan, motifleşmiş damgalar tanımlanmaktadır. Damga türleri italik başlıklar ile verilmiş olup, tanımlama sırasında, damgaların yapıdaki yerleri, hangi malzemeye hangi teknikte uygulandıkları açıklanmaktadır. Yazım sırasında ismi ilk defa geçen yapının genel özellikleri, dipnotlar aracılığı ile kısa bilgiler şeklinde verilmektedir. Bir sonraki bölüm olan, değerlendirme bölümünde, ilk alt başlıkta Anadolu'da yer alan damga türlerinin, toplu bir değerlendirmesi yapılmıştır. Daha sonra yapılar üzerinde damgaların hangi mimari elemanlarda, hangi konumda yer aldığı ve süslemeler ile beraber kullanımlarına değinilmiştir. Tespit edilen yapılardaki motifleşen damgaların malzemeleri ve yapım teknikleri hakkında bilgi verilmiştir. Ardından, Oğuz boylarının tarihçesi ve Anadolu'ya geliş aşamalarından bahsedildikten sonra motifleşmiş damgaların yer aldığı Anadolu Selçuklu dönemi yapılarının kronolojik gelişimi işlenmiş ve buna yönelik bir değerlendirme yapılmıştır. Son başlıklarda ise damgaların soyut ve somut anlamlarından bahsedilerek, damgaların yapılış nedenleri ve damgaları meydana getiren unsurlar hakkında sorgulama yapılmıştır. Sonuç bölümünde, konunun kısa bir özetinden sonra, motifleşmiş damgaların mahiyetine değinilmiş ve motifleşmiş damgalar ile ilgili, Anadolu ölçeğinde, çıkarımlar yapılmıştır. Son olarak amacımız ve öne sürdüğümüz tez açıklanarak, araştırmamız sonuca ulaşmıştır.
Özet (Çeviri)
This study is on Turkish stamps, which are expressions of belonging, sanctity, clan-lineage unity, which have turned into motifs in Anatolian architecture of the Seljuk Period. Our research consists of six parts. In the first chapter, the Introduction, the definition and importance of the subject, the methods used and the sources used related to the subject are mentioned. In the second part,“Turkish Stamps”, what the stamps mean and their usage areas, the rock paintings in Anatolia and outside Anatolia, where they originate, the historical situation of the stamps together with the material and written stamp sources, and finally the transformation and differentiation of the stamps over time are mentioned. In the third chapter, common (upper) stamps, height stamps and letter stamps, which we will examine in the catalog and find examples in Anatolia, are defined under their own headings. In this section, information is given about the origins, development and meanings of stamps. In the fourth section, which is our main catalog section, motifized stamps in the Anatolian Seljuk provinces, which we have listed alphabetically, are defined. Stamp types are given with italic titles, and during the definition, the places of the stamps in the structure and the technique they are applied to which material are explained. The general features of the structure, whose name was mentioned for the first time during writing, are given in the form of brief information through footnotes. In the next section, the evaluation section, a collective evaluation of the stamp types in Anatolia was made under the first sub-title. Then, it is mentioned in which architectural elements and in which position the stamps are located on the buildings and their use together with the decorations. Information is given about the materials and construction techniques of the motifized stamps on the identified structures. Then, after mentioning the history of the Oghuz tribes and the stages of their arrival in Anatolia, the chronological development of the Anatolian Seljuk period structures with motifized stamps was processed and an evaluation was made for this. In the last chapters, the abstract and concrete meanings of the stamps were mentioned and an inquiry was made about the reasons for making the stamps and the elements that make up the stamps. In the conclusion section, After a short summary of the subject, the nature of the motifized stamps was mentioned and inferences were made about the motifized stamps on the Anatolian scale. Finally, our research has come to a conclusion by explaining our aim and the thesis we put forward.
Benzer Tezler
- Anadolu Selçuklu Dönemi Konya yapılarında taş ve tuğla süsleme
The Stone and brick decoration of the constructions of Konya in the Anatolian Seljuks Period
PIRIL ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN YURTTAŞ
- Karatay Medresesi süslemelerinin desen ve tasarım özellikleri
Pattern and design features of Karatay Madrasa decorations
ÖNDER DÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AYŞE ÜSTÜN
- Anadolu Selçuklu Devri Kayseri yapılarında taş süslemeciliği
The Stone decoration of the constructions of Kayseri in the Anatolian Seljuks period
ALİ MURAT AKTEMUR
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN YURTTAŞ
- Anadolu Selçuklu Dönemi Konya çevresi çini ve seramiklerinde kullanılan motiflerin sembolik değerinin sanat eğitimindeki yeri ve önemi
The importance and the place for the art education of the symbolic values of the motives that is used for the colored tiles and ceramics during the Anatolian Seljuks Empire age in Konya region
NÜKET ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiUygulamalı Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. BİRSEN ÇEKEN
- Konya'da bulunan Anadolu Selçuklu sanatlarında kullanılan Rumi motifler
The Rumi motifs used arts of Anatolian Seljuk in Konya
ALİ FUAT BAYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
El SanatlarıSelçuk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET SAİM ARITAN