Türkiye'de illerin sağlık endeksine göre sıralaması ve sağlık eşitsizlikleri
Ranking of provinces according to the health index and health inequalities in Turkey
- Tez No: 760849
- Danışmanlar: PROF. DR. KAYIHAN PALA
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Halk Sağlığı, Public Health
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Uludağ Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Halk Sağlığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 255
Özet
Bu çalışmanın amacı; sağlık çıktıları ile beraber eğitim, gelir, istihdam, demografi, hava kalitesi, fiziksel çevre, konut-altyapı, sağlık altyapısı ve sağlık iş gücü gibi sağlık belirleyicilerini de göz önünde bulundurarak geliştirilecek bileşik sağlık endeksi ile Türkiye'de illerin sağlık durumuna göre sıralanması ve iller arası mevcut sağlık eşitsizliklerinin ortaya konmasıdır. Çalışma kapsamında veri kaynağı olarak çeşitli kurumların yayınladığı rapor ve kamuya açık veri tabanları ile çeşitli araştırma raporları taranmıştır. Tarama sonrası endekse dâhil edilecek değişkenler ölçülebilirlik, geçerlilik, zamanlılık, tekrarlanabilirlik, sürdürülebilirlik, uygunluk ve önem kriterlerine göre değerlendirilmiş ve belirlenen 29 değişken hiyerarşik bir düzende alt boyut, boyut, alt endeks ve en sonunda bileşik sağlık endeksi olarak yapılandırılmıştır. Teorik çerçevenin belirlenmesi ve değişkenlerin yapılandırılmasından sonra bileşik endeksin geliştirilmesinde sırasıyla normalleştirme, ağırlıklandırma ve birleştirme işlemleri uygulanmıştır. Geliştirilen bileşik sağlık endeksinin istatistiksel tutarlılığı çapraz korelasyon analizleri ile değerlendirilmiş ve bileşik endeksin sağlamlığı, belirsizlik ve duyarlılık analizleri ile incelenmiştir. Bileşik sağlık endeksinde en yüksek puana sahip ilk beş il sırasıyla Bolu, Karabük, Ankara, Trabzon ve İstanbul iken en düşük puana sahip son beş il sırasıyla Hakkâri, Şanlıurfa, Muş, Ağrı ve Şırnak'tır. Bununla birlikte bileşik sağlık endeksinin büyük ölçüde kavramsal çerçeve ile örtüştüğü ve illerin sıralamalarına dair belirsizliğin sınırlı sayıda il haricinde düşük olduğu görülmüştür. İllerin bileşik sağlık endeksi puanına göre sınıflandırıldığı durumda en avantajlı ve dezavantajlı sınıflar arasında mutlak olarak 44 puanlık, göreli olarak 2,17 katlık fark bulunmuştur. Bileşik sağlık endeksi yaklaşımı ile illerin sıralanması, toplumun sağlık durumunu saptamada ve kanıta dayalı politikalar üretmede önemli bir araç olarak değerlendirilmeli ve ülkemizde bu alanda çalışmaların artırılması gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study, ranking of provinces in Turkey according to health status with a composite heath index to be developed by considering health outcomes such as education, income, employment, demographics, air quailty, physical environment, housing-infrastructure, health infrastructure and health workforce and revealing the existing health inequalities between provinces. Withing the scope of the study, reports published by various institutions, public databases and various research reports were scanned as data sources. The variables to be included in the index after the screening were evaluated according to the criteria of measurability, validity, timeliness, reproducibility, sustainability, relevance and importance, and the determined 29 variables were structured in a hierarchical order as sub-dimensions, dimensions, sub-indexes and finally composite healht index. After determining the theoretical framework and structuring the variables, normalization, weighting and aggregation processes were applied respectively in the development of the composite index. The statistical consistency of the developed composite health index was evaluated with cross-correlation analyzes and the robustness of the composite index was examined with uncertainty and sensitivity analyses. The first five provinces with the highest scores in the composite health index are Bolu, Karabük, Ankara, Trabzon and Istanbul, respectively, while the last five provinces with the lowest scores are Hakkari, Şanlıurfa, Muş, Ağrı and Şırnak, respectively. However, it has been observed that the composite health index largely overlaps with the conceptual framework and the uncertainty about the ranking of the provinces is low, except for a limited number of provinces. When the provinces are classified according to the composite health index score, a difference of 44 points in absolute terms and 2,17 times in relative terms was found between the most advantageous and disadvantaged classes. Ranking the provinces with the composite health index approach shoud be considered as an important tool in determining the health statys of the society and producing evidence-based policies, and studies in this field should be increased in our country.
Benzer Tezler
- Çok kriterli karar verme yöntemleri ile Türkiye' de yaşanabilecek iller sıralaması
Başlık çevirisi yok
HASAN UĞUR YÜCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
İstatistikİstanbul Ticaret Üniversitesiİstatistik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜNAL HALİT ÖZDEN
- Türkiye'deki illerin insani gelişme endeksi perfomansına göre kümelenmesi
Clustering human development index performance for provi̇nces in Turkey
SADAK MOHAMUD HASSAN GAFOW
- Türkiye'de büyükşehir statüsüne sahip illerin sağlık hizmetleri performansının çok kriterli karar verme yöntemleri ile analizi
Analysis of health services performance of provinces with metropolitan status in Turkey with multi-criteria decision-making methods
DİLAN PEHLİVAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sağlık YönetimiSüleyman Demirel ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARZU YİĞİT
- Micro and macro aspects of health economics in Turkey
Türkiye'de sağlık ekonomisinin mikro ve makro boyutları
ZEYNEP GÜLDEM ÖKEM
- Türkiye'de sağlık hizmeti sunum verimliliğinin değerlendirilmesi
Evaluation of health service delivery efficiency in Turkey
TUNA AYBİKE BİLKAY GÖKTAŞ
Doktora
Türkçe
2024
Sağlık YönetimiHacettepe ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PINAR YALÇIN BALÇIK
