Türkiye'de büyükşehir statüsüne sahip illerin sağlık hizmetleri performansının çok kriterli karar verme yöntemleri ile analizi
Analysis of health services performance of provinces with metropolitan status in Turkey with multi-criteria decision-making methods
- Tez No: 767210
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ARZU YİĞİT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sağlık Yönetimi, Healtcare Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
Sağlık sektörüne ayrılan kaynakların kıt oluşu kaynakların daha verimli kullanılmasını ve ülke geneline hakkaniyetli dağıtılmasını gerektirmektedir. Bu araştırmanın amacı Türkiye'de büyükşehir statüsüne sahip illerin 2015-2019 yıllarında sağlık hizmeti performans düzeyini tespit etmektir. Araştırmada yöntem olarak Veri Zarflama Analizi (VZA), Süper Etkinlik Yaklaşımı, Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi (MTFVE), Pencere (Window) Analizi ve TOPSİS yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye'de bulunan 30 büyükşehir oluştururken araştırmada örneklem seçilmemiş olup tüm evren araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmada kullanılan veriler Sağlık Bakanlığı İstatistik Yıllığı Raporundan elde edilmiştir. VZA için 4 girdi ve 5 çıktı değişkeni, TOPSİS yöntemi için ise 8 değerlendirme kriteri belirlenmiştir. Araştırma sonucunda hem Charnes-Cooper-Rhodes (CCR %50) hem de Banker-Charnes-Cooper (BCC %80) yöntemine göre büyükşehirlerin en fazla etkin olduğu yılın 2016 olduğu tespit edilmiştir. Ölçek verimliliği sonuçlarına göre ölçeğe göre artan getiriye sahip karar verme birimi sayısı 2015 yılında 14, 2016 yılında 6, 2017 yılında 8, 2018 yılında 9 ve 2019 yılında 9 olmuştur. 2015 yılında 7, 2016 yılında 15, 2017 yılında 13, 2018 yılında 14 ve 2019 yılında 14 büyükşehir süper etkin bulunmuştur. Pencere analizinde ölçeğe göre sabit getiri ve ölçeğe göre değişken getiri yaklaşımında tüm pencerelerde Şanlıurfa'nın tam etkin olduğu tespit edilirken her iki yaklaşımda en kötü sonuçlar Manisa'da gözlenmiştir. MTFVE ortalamasına göre toplam faktör verimliliği skoru en yüksek olan büyükşehir Şanlıurfa iken en düşük skorun Antalya'ya ait olduğu bulunmuştur. 2019 yılı verileri ile yapılan TOPSIS analizine göre Şanlıurfa en yüksek performansa sahip büyükşehir olurken Mardin ikinci Van ise üçüncü sırada yer almıştır. Verimsiz iller ise sırasıyla İstanbul, Ankara ve İzmir olmuştur. Araştırma sonuçlarına göre sağlığa ayrılan kaynakların bütün büyükşehirlerde verimli kullanılmadığını söylemek mümkündür. Sağlık planlayıcıları tarafından etkin ve verimli bir şekilde oluşturulacak plan ve programlar bu farklılıkların azaltılmasında etkili olacaktır.
Özet (Çeviri)
The scarcity of resources allocated to the health sector requires more efficient use of resources and equitable distribution throughout the country. The aim of this research is to determine the health service performance level of provinces with metropolitan status in Turkey between the years of 2015-2019. Data Envelopment Analysis (DEA), Super Efficiency Approach, Malmquist Total Factor Productivity Index (MTFVE), Window Analysis and TOPSIS methods were used as methods in this research. While the population of the research consisted of 30 metropolitan cities in Turkey, the sample was not selected in the research and the whole universe was included in the research. The data used in the research were obtained from the Ministry of Health Statistical Yearbook Report. 4 input and 5 output variables were determined for DEA and 8 evaluation criteria were determined for TOPSIS method. As a result of the research, it was determined that 2016 was the most effective year of metropolitan cities according to both Charnes-Cooper-Rhodes (CCR 50%) and Banker-Charnes-Cooper (BCC 80%) methods. According to the scale efficiency results, the number of DMUs with increasing returns to scale was 14 in 2015, 6 in 2016, 8 in 2017, 9 in 2018 and 9 in 2019. 7 metropolitan cities in 2015, 15 in 2016, 13 in 2017, 14 in 2018 and 14 in 2019 were found to be super active. According to the Window Analysis, it was determined that Şanlıurfa was fully effective in all windows in the fixed return to scale and variable return to scale approach, while the worst results were observed in Manisa in both approaches. According to the Malmquist index average, the metropolitan city with the highest total factor productivity score was Şanlıurfa, while the lowest score was found in Antalya. According to the TOPSIS analysis made with the data of 2019, Şanlıurfa is the metropolitan with the highest performance, while Mardin is the second and Van is the third. The unproductive provinces were Istanbul, Ankara and Izmir, respectively. According to the results of the research, it is possible to say that the resources allocated to health are not used efficiently in all metropolitan cities. Plans and programs to be created effectively and efficiently by health planners will be effective in reducing these differences.
Benzer Tezler
- Kamu-üniversite-sanayi işbirliği (KÜSİ) kapsamında illerin durumunun ve potansiyelinin değerlendirilmesi
Evaluation of the position and potential of the cities in Turkey within government-university- industry collaboration (GUIC)
ARDA BAHÇECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu YönetimiHacettepe Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KAZIM BARIŞ ATICI
- Büyükşehir alan genişlemesinin turizm belediyeleri üzerine etkisi: Muğla örneği
Expansion of the municipal boundaries of the metropolitan cities and its effect on tourism municipalities: The case of Muğla
SERAT KÜÇÜKTERZİ
- Yeni büyükşehir yasasına kırsal kesimin bakış açısı: Adana örneği
The rural area perspective on the new metropolitan law: The case of Adana
SEHER EMİNE SAKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaÇankırı Karatekin ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAZAN ÖZÜR KARAKAŞ
- Türkiye'de 6360 sayılı yasa kapsamında mahalle ve köy yönetiminde yaşanan değişim ve dönüşüm
The change and transformation in the administration of district and village within the scope of 6360 numbered law in Turkey
YETER AVŞAR
Doktora
Türkçe
2020
Kamu YönetimiKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ETHEM TAŞ
- Kentsel dönüşümde müzelerin rolü
The role of museums in urban transformation
AYDAN ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu Yönetimiİstanbul ÜniversitesiMüze Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİYE ERBAY