Azerbaycan bağımsızlık mücadelesinin Türk basınına yansımaları (1988-1991)
Reflections of the Azerbaijan independence struggle in the Turkish press (1988-1991)
- Tez No: 761864
- Danışmanlar: PROF. DR. NAMIG MUSALI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kastamonu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 179
Özet
Bu çalışmada 1988-1991 yıllarında gerçekleşen Azerbaycan bağımsızlık mücadelesinin Türk basını üzerinde bıraktığı etkiler incelenmiştir. Çalışmanın içeriğini adı geçen yıllar arasındaki gazete ve dergiler ana inceleme kaynaklarını oluşturmuş, haber ajanslarının konu ile ilgili değerlendirmeleri de irdelenmiştir. SSCB lideri Mihail Gorbaçov'un başlattığı“glasnost”ve“perestroyka”reformları Azerbaycan'da önemli gelişmelerin yaşanmasını sağlamıştır. Ermenistan'ın Karabağ üzerinde hak iddia etmesi, gerilimin tırmanmasına neden olmuştur. Bu doğrultuda Ebulfez Elçibey'in liderliğinde toplanan Azerbaycan Türkleri önemli mitingler tertip etmiştir. 1991 yılının Ekim ayında SSCB'den ayrılan Azerbaycan, bağımsız bir devlet olduğunu ilan etmiştir. Türkiye; dış pazar, bölge hâkimiyeti, uluslararası dostluk prensipleri ve diğer alanlarda Azerbaycan'a yönelik uygun politikalar geliştirme çabasına girişmiştir. Çalışmada Azerbaycan'daki değişim ve dönüşüm hareketi gerçekleşirken Türk basınının nasıl bir tavır sergilediği incelenmiştir. Bu bağlamda özellikle birbirinden farklı görüşe sahip basın organlarına yer verilmiştir. Böylece Türk basınının bağımsızlık mücadelesine yaklaşımı ele alınmıştır. Basın organları incelenirken Türkiye'deki milliyetçi, İslamcı ve sosyalist kitlelerin Azerbaycan bağımsızlık mücadelesini nasıl yorumladığı değerlendirilmiştir. Türk basını, Azerbaycan bağımsızlık mücadelesine yönelik haberlere oldukça fazla yer vermiştir. Nitekim Azerbaycan haberleri gazetelerin ilk sayfalarında haber olma özelliğine sahip olmuştur. Dergiler ise, Azerbaycan'a özel sayılar çıkarmıştır. Türk muhabirler Azerbaycan'a gitmiş ve bilgi toplamıştır. Basın organlarında farklı alanlarda Azerbaycan konulu yazılara yer verilmiştir. Milliyetçi basın organları Türkiye'nin Azerbaycan'a yönelik politikalarının daha samimi ve milli olması gerektiğine vurgu yapmıştır. Bu bağlamda bölgedeki insanların etnik kimliğinin Türk olduğunun unutulmaması belirtilmiştir. Radikal milliyetçi basın organları da Azerbaycan'ın SSCB'den ayılmasını ve bölgede“Türk birliği”nin oluşturulmasını istemiştir. İslamcı basın-yayın organları ise dünya üzerindeki Hristiyan ülkelerin birlik olarak Azerbaycan'a saldırdığını, Müslüman ülkelerin yardımlaşarak haçlı zihniyetine karşı savaşması gerektiğini belirtmiş, Türkiye'nin“laik ve batıcı”dış politikası ağır biçimde eleştirmiştir. Sol görüşe sahip basın organları, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki savaşın nedeninin ırkçılık olduğunu ifade etmiştir. Aynı zamanda Stalin döneminden kalan ulusalcılık hareketlerinin devam etmesi halinde anlaşmazlıkların uzayacağını kaydetmiştir. Sol basın, sosyalist sistemin özüne dönülmesi ile sorunun çözüleceği görüşünü savunmuştur. Bu bağlamda Türkiye'nin milliyetçi atılımlardan uzak durması gerektiği belirtilmiş ve komünist parti sisteminden yana bir tavır sergilenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Azerbaycan, Türk Basını, Karabağ, SSCB, Politika.
Özet (Çeviri)
In this study, the effects of the struggle for the independence of Azerbaijan, which took place in 1988-1991, on the Turkish press were examined. In the content of the study, the newspaper and magazines between the years mentioned were the main sources of analysis and the evaluations of the news agencies on the subject were also examined. The“glasnost”and“perestroika”initiated by the USSR leader Mikhail Gorbachev led to significant developments in Azerbaijan. Armenia's claim to Karabakh has led to escalation of tensions. In this direction, the Azerbaijani people gathered under the leadership of Abulfez Elchibey organized important rallies. Azerbaijan which broke away from the USSR in October 1991, declared itself an independent state. Turkey has attempted to develop appropriate policies for Azerbaijan in the foreign market, regional dominance, international friendship principles and other areas. In the study, the attitude of the Turkish press while the change and transformation movements in Azerbaijan took place was examined. In this context, especially press organs with different views from each other have been included. This the approach of the Turkish press to the struggle for independence was discussed. While examining the media organs, it was evaluated how the nationalist, Islamist and socialist masses in Turkey interpreted the Azerbaijani independence struggle. The Turkish press gave a lot of coverage to the news about the Azerbaijani independence struggle. As a matter of fact, Azerbaijani news has the feature of being news on the first pages of newspapers. Magazines on the other hand published special issues for Azerbaijan. Turkish correspondents went to Azerbaijan and gathered information. Articles on Azerbaijan in different fields were included in the press. Nationalist press organs emphasized that Turkey's policies towards Azerbaijan should be more sincere and national. In this context, it is stated that is should not be forgotten that the ethnic identity of the people in the region is Turkish. The radical nationalist press organs also demanded the separation of Azerbaijan from the USSR and the creation of“Turkish unity”in the region. Islamist media organs, on the other hand, stated that Christian countries around the world attacked Azerbaijan as a unit, that Muslim countries should cooperate and fight against the crusader mentality, and heavily criticized Turkey's secular and western foreign policy. Left wing press organs stated that the reason for the war between Azerbaijan and Armenia was racism. At the same time, he noted that if the nationalist movements from the Stalin era continued, the disagreements would prolong. The socialist press defended the view that the problem would be solved by returning to the scene of the socialist system. In this context, it was stated that Turkey should stay away from nationalist initiatives and an attitude was displayed in favor of the communist system was taken. KEYWORDS : Azerbaijan, Turkish Press, Karabakh, USSR, Politics.
Benzer Tezler
- Bağımsızlık sonrası Azerbaycan'da yazılı basının tarihsel gelişim süreci
Process of historical development of print media in the post-independence Azerbaijan
NARMIN BAGHIRZADE
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
GazetecilikAkdeniz ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL AYŞAD GÜDEKLİ
- Azerbaycan ve Türkiye gazeteleri ışığında Ebulfez Elçibey (1991-1997) Dönemi
Ebulfez Elçibey (1991-1997) period in light of Azerbaijan and Turkey newspapers
ZÜBEYDE ÇOBANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
GazetecilikNecmettin Erbakan ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEKİR BİÇER
- Ebulfez Elçibey'in hayatı ve petrol politikaları
Abulfaz Elchibey's life and petroleum policies
BURCU SARI
- Azerbaycan'ın bağımsızlık sürecinin TBMM'ye yansımaları
Reflections of Azerbaijan's independence procces on the Grand National Assembly of Turkey
ABDULKADİR KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELMA GÖKTÜRK ÇETİNKAYA