Kürtün ve Gavraz Dereleri arasındaki sahada dendrokronolojik analizler
Dendrochronological analyzes in the field between Kürtün and Gavraz Creeks
- Tez No: 763720
- Danışmanlar: PROF. DR. MERAL AVCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Yeryüzündeki pek çok orman, gezegenimiz tarihinin canlı birer anıtı niteliğindedir. Bu nedenle önemli ve hassas ekosistemleri meydana getirirler. Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan çalışma alanı, barındırdığı ortam çeşitliliği yanında Türkiye için flora ve fauna açısından önemi nedeniyle koruma altına alınmış önemli bir ekosisteme sahiptir. Bir yaşlandırma yöntemi olan ve fiziki coğrafya araştırmalarında da kullanılan dendrokronoloji, ağaçların yıllık halkaları ve büyüme özelliklerinden yola çıkarak doğanın dinamiklerinin anlaşılmaya çalışıldığı önemli bir bilim dalıdır. Bu nedenle Kürtün ve Gavraz Dereleri arasındaki sahada öncelikle asli orman ağaçları kullanılarak Doğu Karadeniz Bölümü için mevcut veri eksikliğinin giderilmesine katkı sağlanmak ve iklime duyarlı kronolojiler elde etmek amaçlanmıştır. Oluşturulan bu kronolojiler kullanılarak; 1) iklim-yıllık halka ilişkilerinde doğrusal ve doğrusal olmayan büyüme ilişkilerinin anlaşılması, 2) ilişkilerde zaman içerisinde meydana gelen değişimler ile ilişkilerin durağanlığının belirlenmesi ve 3) çalışma alanının dikkat çeken özelliklerinden olan iklim ve akım ilişkilerine ait rekonstrüksiyon denemelerinin yapılması amaçlanmıştır. Yapılan çalışmada, çalışma alanının hâkim ağaç türü olan Doğu ladini (Picea orientalis) ve yine önemli konifer türlerinden olan sarıçam (Pinus sylvestris) ağaçları örneklenmiştir. Toplamda 5 yöreden yaklaşık 70 ağaçtan alınan artım kalemi örnekleri, enine yüzeyleri zımparalandıktan sonra, LINTAB-TSAP Ölçüm Sisteminde ölçülerek eksik ve/veya yalancı halka problemleri giderilmiştir. Daha sonra her bir yıllık halka zaman serisi Biweight Robust ortalama yöntemi ile standardize edilmiş ve otokorelasyondan arındırılmıştır. Sonuç olarak, her bir yöreye ait residual kronolojiler elde edilmiştir. Oluşturulan kronolojiler iklimde meydana gelen değişimlerin geçmişten günümüze bitki örtüsü ve diğer fiziki ortam özelliklerine olan etkisini anlamak için yıllık halka büyüme özellikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma alanında ayrıca dendrokronolojinin geniş kapsamı sayesinde sadece iklim özelikleri değil, yeryüzüne indikten sonra kanalize olan suyun hareketini temsil eden akımlar üzerinden de yıllık halka büyüme ilişkilerini belirlemek için birtakım analizler yapılmıştır. Yöre kronolojileri ile belirtilen fiziki coğrafya faktörleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde korelasyon katsayıları, ilişkilerin zamana bağlı değişimlerinin incelenmesinde haraketli korelasyon fonksiyonu ve iklimin ağaçlar üzerinde doğrusal olmayan ilişkilerini ortaya koymada GAMM gibi yöntemler kullanılmıştır. Yapılan tüm bu çeşitli analizlerin sonuçlarına göre; (1) çalışma alanında en uzun yöre kronolojisi 304 yıl ile Örümcek Ormanı (ORU) yöresinde doğu ladini türü için elde edilmiştir. En kısa yöre kronoloji ise 206 yıl ile Bakacak Tepe (BAK) yöresinden sarıçam türü için oluşturulmuştur. (2) Farklı türlerle oluşturulan yöre kronolojileri ile iklim verileri arasındaki korelasyon katsayı değerleri, çalışma alanında benzer yetişme ortamında bulunan türlerin iklime ortak tepkiler verdiğini göstermiştir. Bu değerlere göre çalışma alanında kış sonu erken ilkbahar dönemi sıcaklıkları ve Mayıs yağışlarının ağaç halkası gelişimi üzerinde önemli ve olumlu etkileri olduğu görülmektedir. (3) Türlerin yıllık halka gelişimleri üzerinde etkili olan iklim faktörlerinin zamana bağlı ilişkilerinin ve durağanlığının test edildiği hareketli korelasyon fonksiyonu analizlerinde; Büyüme ilişkilerinin değerlendirilen zaman aralığında (1930 – 2020) değişkenlik gösterdiği belirlenmiştir. Çalışma alanında benzer iklim özellikleri altında türlerin büyüme ilişkilerinde de farklılıklar bulunmaktadır. Buna göre Sarıçam ağaçları üzerinde yağışın sıcaklığa göre daha kararlı ilişkiler gösterdiği, buna karşın Doğu ladini ağaçlarında ise sıcaklığın yağışa göre daha kararlı ilişkiler gösterdiği belirlenmiştir.(4) İklim faktörleri ve yıllık halka gelişimleri arasında doğrusal olmayan büyüme ilişkilerinin incelendiği GAMM analizinde; sıcaklık koşulları açısından Ocak – Nisan aylarına ait dönemde 2°C – 4°C ortalama sıcaklıkların sarıçam ve ladin ağaçlarının yıllık halka gelişimlerini olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir. Yağış koşulları açısından ise Mayıs – Haziran aylarına ait dönemde sarıçam ağaçları için yaklaşık 130 – 175 mm, Doğu ladini ağaçları için ise yaklaşık 140 – 185 mm arasındaki toplam yağışların, türlerin yıllık halka gelişimlerini olumlu etkilediği tespit edilmiştir. (5) Çalışma alanında değişen iklim koşullarının hem alandan elde edilen türler üzerinde hem de akım değerleri üzerinde etkili olduğu bulunmuştur. Özellikle iklimde yaşanan dönemlik eğilimler ve iklim faktörlerinin alanda karmaşık etkileri; zaman içerisinde yıllık halka-iklim büyüme ilişkilerinde önemli tutarsızlıklara yol açmıştır. Bu nedenle alanda iklim ve akım rekonstrüksiyonları denemelerinde istenilen sonuçlara ulaşılamamıştır. Ayrıca Doğu Karadeniz Bölümü için akım değerleri üzerinde doğal süreçlerin yanında insan etkisinin de giderek kuvvetlenen olumsuz etkisi hem değerlere (akım vb.) hem yıllık halka ilişkilerine yansıyabilmektedir. Yapılan bu gibi çalışmalar, Doğu Karadeniz Bölümünde topografik yapıya bağlı olarak ortam şartlarında karmaşık ilişkilerin görüldüğü alanlarda iklim değişikliği etkilerinin anlaşılmasına bir katkı sunacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Many forests on Earth are living monuments that witness to the history of our planet, therefore, are important and sensitive ecosystem. The study area, located in the Eastern Black Sea Region between Kürtün and Gavraz Creeks and an important ecosystem that is under protection due to its importance in terms of flora and fauna for Turkey, as well as the diversity of the environment it hosts. Dendrochronology, the study of dating the tree rings and also used in physical geography studies, is an important branch of science that aims to understand the dynamics of annual rings and growth characteristics of trees. For this reason, I aimed to contribute to the elimination of the existing data gap for the Eastern Black Sea Region using primary forest trees and to obtain climate sensitive chronologies. Using these chronologies, it is aimed to 1) understand the linear and nonlinear climate-growth relationships, 2) determine the stability of these relationships over time, and 3) develop climate and streamflow reconstruction. Oriental spruce or Caucasian spruce (Picea orientalis), is the dominant tree species of the study area, and Scots pine (Pinus sylvestris), is also one of the important conifer species, were sampled for this study. The core samples were collected in total of 70 trees from five sites. The samples were sanded and measured in the LINTAB-TSAP Measurement System and the missing and/or false rings were eliminated. The time series for each annual ring was then standardised with Biweight Robust Mean method and lastly the residual chronologies of each site was calculated. The calculated chronologies were analysed using annual ring growth characteristics to understand the effect of changes in climate on vegetation and other physical environment characteristics from past to present. In the study area, some analyses were also carried out to determine the annual ring growth relations, not only on the climatic features, but also on the currents that represents the movement of water that is channelled after landing on the earth. The bootstrap correlation coefficients were calculated to determine the relationships between the regional chronologies and the physical geographic factors, and the moving correlation function were used to examine the time-dependent changes of the relationships, and GAMM was used to reveal the nonlinear relationships of the climate on the trees.v According to the results of all these various analyses; (1) The longest site-level chronology (304 year-long) in the study area was obtained for the Oriental spruce species in the Örümcek Forest (ORU) site. The shortest site-level chronology (206 year-long) was obtained for the Scots pine species from the Bakacak Tepe (BAK) site. (2) The correlation coefficient values between the site-level chronologies with different species and the climate data showed that the species in the similar habitat in the study area have common responses to the climate. According to these values, the late winter and early spring temperatures and May precipitation have significant and positive effects on the radial growth in the study area. (3) In the moving correlation analyses, which the temporal relationships and stationarity of the climatic factors that affect the radial growth, the relationships vary in the time interval (1930 – 2020). There are also differences in the growth relationships under similar climatic conditions in the study area. Accordingly, it was determined that precipitation showed more stable relations than temperature on Scotch pine trees, whereas temperature showed more stable relations with precipitation in Eastern spruce trees. (4) In the GAMM analysis, nonlinear growth relationships are examined between climatic factors and radial growth, it was determined that 2 °C – 4 °C mean temperature in the January – April period positively affected the radial growth of Scots pine and spruce trees. On the other hand, the total May – June precipitation (130 – 175 mm for Scots pine; 140 – 185 mm for Oriental spruce) positively affects the radial growth. (5) The changing climatic conditions in the study area were effective both on the species and the streamflow. Especially, the seasonal trends in climate and the complex effects of climatic factors on the study area led to significant inconsistencies in tree ring - climate growth relationships. For this reason, climatic variability found to be a major obstacle in determining backward relationships in climate and streamflow reconstruction experiments in this study area. In addition, the negative effect of natural processes on the streamflow for the Eastern Black Sea region as well as the increasing human impact can be observed both on the streamflow and the tree rings. Such studies will contribute to the understanding of the effects of climate change in areas where complex relationships are observed in environmental conditions depending on the topographic structure in the Eastern Black Sea region.
Benzer Tezler
- Kürtün ilçesinin ekoturizm potansiyeli, Gümüşhane
Eco tourism potential of Kürtün district, Gümüşhane
AYŞEN GÖNÜL EKŞİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TurizmGümüşhane ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ZEYBEK
- Doğu Karadeniz bölgesinde doğal olarak yetişen bazı angiospermae taksonları odunlarının anatomik yapıları üzerine farklı yetişme koşullarının etkisi
Effects of different growing conditions on the anatomical anatomical structure of wood in some angiospermae taxa naturally found in East Black Sea region
AYŞENUR KASIMOĞLU DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Ormancılık ve Orman MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYA GERÇEK
- Gümüşhane'de doğrudan tüketime sunulan çiğ sütlerin bazıfiziko-kimyasal ve mikrobiyolojik özelliklerinin belirlenmesi
Determination of some physico-chemical and microbiologicalproperties of raw milk sold directly to consumption inGümüşhane
HÜSEYİN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Gıda MühendisliğiGümüşhane ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN GÜNDOĞDU
- Gümüşhane ili dutlarının (Morus ssp.) seleksiyonu ve moleküler karakterizasyonu
Selection and molecular characterization of mulberries (morus spp.) in Gümüşhane province
SALİH KESKİN
Doktora
Türkçe
2016
ZiraatGaziosmanpaşa ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR AKÇA
PROF. DR. SEZAİ ERCİŞLİ
- Gümüşhane İlinin evselatıksularının arıtılması için alternatif çözümler ve karşılaştırılması
Alternatives for the treatment of minicipal waste waters of some Gümüşhane and their comparison
YUSUF TÜZEN