Fahreddin er-Râzî'nin önerme anlayışı
Fakhr al-Dīn al-Rāzī's conception of proposition
- Tez No: 770211
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET CÜNEYT KAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 467
Özet
İbn Sînâ (ö. 428/1037), hakikî önerme ve beş tümel konuları merkezinde belirginlik kazanan mutlak ve modal önerme anlayışı ile modal önermelerin çeşitleri, çelişki, düz ve ters döndürme, mutlak ve modal kıyaslar gibi konularda kendinden önceki mantıkçılardan büyük oranda ayrılmıştır. İbn Sînâ'nın ortaya koyduğu kendine özgü önerme ve kıyas sistemi İslam mantık çalışmalarının gidişatını baskın bir şekilde belirlemiştir. Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1210) de bu konularda İbn Sînâ'yı ve İbn Sînâcı bir mantıkçı olan Sehlân es-Sâvî'yi (ö. ykl. 540/1145) takip etmiş, İbn Sînâ'nın temelini attığı bu sistemi şerh, tashih, yeniden tasnif ve zaman zaman da eleştirilerle büyük oranda tam ve mükemmel bir sistem haline getirmiştir. Bu bakımdan İslam mantığında İbn Sînâ ve Râzî olmak üzere iki dönüm noktası olduğu rahatlıkla söylenebilir. Dolayısıyla bu çalışma başlıca iki soru etrafında kurgulanmıştır. Bu sorulardan ilki, Râzî tarafından büyük oranda hatları belirlenen bu sistemin hangi ihtiyaca binaen meydana geldiğidir. İkinci soru ise önermeler konusu bağlamında Râzî'nin mantıkçılığının mahiyeti ve İbn Sînâ mantığı karşısındaki pozisyonunun tam olarak ne olduğuyla ilgilidir. Bu iki soruya cevap verme amacı taşıyan bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde yüklemli önermenin mahiyeti ve türleri, ikinci bölümde mutlak ve modal yüklemli önermeler, üçüncü bölümde yüklemli önermelerde çelişki, düz döndürme ve ters döndürme, dördüncü ve son bölümde ise şartlı önermeler incelenmektedir. Çalışmanın bütün bölümlerinde problemlerin İbn Sînâ'dan Râzî'ye geçiş sürecinde aldığı yeni biçimler, zaman zaman da Râzî sonrasındaki görünümleri incelenmiş, bu sayede bütünlüklü bir tablo elde edilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Ibn Sīnā (d. 428/1037) dissented dramatically from his predecessors on issues such as types of modal propositions, contradiction, conversion and contraposition, categorical syllogism and modal syllogism with his understanding of absolute and modal propositions, which became evident in the centre of essentialist (ḥaqīqī) propositions and five universals. Ibn Sīnā's unique system of proposition and syllogism dominated the course of Islamic logic studies. Fakhr al-Dīn al-Rāzī (d. 606/1210), on the other hand, followed Ibn Sīnā and Avicennian logician Sahlān al-Sāwī (fl. 540/1145) in these matters, and he transformed the system which Ibn Sīnā laid the foundations into a more complete and perfect system with commentary, correction, reclassification and criticism from time to time. In this respect, it can be easily said that there are two milestones in Islamic logic, namely Ibn Sīnā and Rāzī. Consequently, the present study is structured around two main questions. The first of these questions is with which factors and how the system came into being, which was put into a final form to a large extent by Rāzī. The second question is about his exact position against Ibn Sīnā's logic in the context of propositions. This study, which aims to answer these two questions, consists of four parts. The first chapter of the study examines the nature and types of the categorical propositions, the second chapter deals with general absolute and modal categorical propositions, the third chapter examines contradiction, conversion and contraposition in categorical propositions, and the fourth and last chapter focuses on hypothetical propositions. In all parts of the study, the new forms that the problems took during the transition process from Ibn Sīnā to Rāzī, and from time to time their appearance after al-Rāzī, are examined, to obtain a holistic picture.
Benzer Tezler
- Abdülkâhir el-Bağdâdî ve Fahreddin er-Râzî' nin İslam mezheplerini tasnif yöntemleri
Abdulkahir al-Baghdadi and Fahreddin er-Razi's methods of classifying Islamic sects
BUŞRA DALGIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KESKİN
- Abdülhakim es-Siyalkȗti'nin Fi'l-İlmi'l-İlâhi adlı risalesinin tahkik ve tahlili
A critical edition and on analysis of abd al-Hakim es-Siyalkȗti's work Fi'l-İlmi'l-İlâhi
MESUT EMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİKMET YAMAN
- Fahreddin er-Razi'nin ahkam ayetleri tefsirinde izlediği metod
The Method of Fahreddin er-Razi used in the interpretation of the provisions of Quran
MUSTAFA BAYIRLI
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET PAÇACI
- Fahreddîn er-Razî'nin 'Meâlimu Usûli'd-Din' isimli eserinin tahkîk ve tahlili
The book of Fakhr al-Dīn al-Razī, 'Ma'ālim Uṣūl al-Dīn' (lit. milestones of the foundations of religion), edited with analytical introduction
ORABI ORABI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinTrakya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHAMMET ALTAYTAŞ
- منهج فخر الدين الرَّازي في إصلاح الفرد والأُسرة والمجتمع من خلال تفسيره مفاتيح الغيب
Fahreddin er-Razi'nin gaybın anahtarlarını yorumlayarak bireyi, aileyi ve toplumu reforme etme yaklaşımı
HASAN ALI HAYYAWI HASHMAWI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF ESSA AL-YACOUB