Peyzaj, iklim ve kültür arasında kurulan çok boyutlu ilişkilerin araştırılması: Güneydoğu Anadolu örneği
Researching multi-dimensional relations between landscape, climate and culture: The case of Southeastern Anatolia
- Tez No: 771323
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLŞEN AYTAÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı, Architecture, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
Bu tez çalışmasında peyzaj, iklim ve kültür arasında kurulan ilişkiler çok boyutlu olarak tariflenmiş ve kurulan bu çok boyutlu ilişkilerin Güneydoğu Anadolu Bölgesi örneği üzerinden araştırılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda, çalışma peyzaj, iklim ve kültür üst başlıkları altında kurgulanmıştır. Bölgenin çok katmanlı yapısını oluşturan ve çok boyutlu çeşitli ilişkiler kuran bu üç kavram, her bir başlık altında öncelikli olarak bir literatür taraması ile incelenmiş, sonrasında ise bu kavramların bölgede buldukları karşılıklar örneklendirilmiştir. Çok boyutlu ilişkilerin karşılaştırılmalı olarak araştırılabilmesi için peyzaj, iklim ve kültürün her biri için ayrı için ayrı bir analiz yöntemi önerilmiş ve bölge özelinde uygulanmıştır. Böylelikle analizlerin karşılaştırılmalı olarak bir araya getirilmesi mümkün olmuştur. Öncelikli olarak peyzaj kavramı ele alınmış, peyzajın kavramsal karşılığının tarihsel süreçteki değişimi ve bu süreç içerisinde peyzajın devinimli yapısının algıda bulduğu karşılıklar araştırılmıştır. Peyzajdaki aynılıkları ifade eden peyzaj kimliği kavramı için bir literatür taraması yapılmış ve farklı kuramcıların peyzaj kimliğine yaklaşımları ve kimlik sınıflandırmaları incelenmiştir. Bu çeşitli yaklaşımlardan hareketle, peyzaj kimliği sınıflandırılmasının yapılabilmesi için dört parametre sınıfı önerilmiştir: x. Algısal y. Eylemsel, I. Duyusal II. Sosyal III. Hafıza IV. Fiziksel, a. Varoluşsal b. Kişisel c. Mekânsal d. Kültürel, 'Doğal ''Yapay. Parametreler öncelikli olarak doğal ve yapay parametreler olarak ele alınmış, araştırma bölgesinin kendisine has morfolojik ve topografik özellikleri doğal parametreler başlığı altında; zaman içerisinde geçirdiği yapılaşma ve kentleşme süreçleri ve bölgede uygulanan büyük ölçekli bölgesel projeler yapay parametreler başlığı altında incelenmiştir. Analizin çok boyutlu ilişkiler katmanında sistematikleştirilebilmesi için önerilen parametreler ile bölgenin peyzaj kimliği kodlarının çıkarılması ve bu kodların peyzaj, iklim ve kültür üst başlık analizlerinin bir araya getirildiği çok boyutlu ilişkiler bölümünde bir haritalama tasarım stratejisi ile ifade edilmesi hedeflenmiştir. Bu nedenle peyzaj kimliğini ifade etmek için Güneydoğu Anadolu Bölgesi için doğal ve yapay parametreleri temel alan bir haritalama altlığı tasarlanmıştır. İkinci olarak ele alınan iklim konusunda, öncelikli olarak iklimsel özellikleri tayin eden hidrolik döngü araştırılmıştır. Mezopotamya'dan Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne uzanan Bereketli Hilal (Fertile Crescent)'e karakter özelliklerini veren Fırat ve Dicle Nehirleri, hidrolik döngüleri bakımından ele alınmış, bu nehirlerin arakesitinin coğrafyaya ve toplum morfolojisindeki etkisine literatür taramasından destek alınarak değinilmiştir. Tarihsel süreç içerisinde su ve iklim arasındaki ilişkiye yapılan manipülatif müdahaleler ile birlikte suyun bölgedeki bir potansiyelden tehdide dönüşümünün hikayesi, bölgede uygulanmış proje örnekleri ve sonuçları ile aktarılmıştır. Çok boyutlu ilişkiler analizinde Güneydoğu Anadolu'nun iklim verilerinin peyzaja ve kültüre olan etkilerinin saptanabilmesinin kolaylaştırılması için bölgenin iklim deseni araştırılmış ve analizi yapılmıştır. Bu kapsamda, bölge illeri meteorolojik verileri içeren 6. Adana, 13. Elazığ ve 15. Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüklerinden kaydedilen en eski tarihten en yeni tarihe kadar olan aylık ve yıllık ortalama hava sıcaklığı (°C), ortalama en düşük hava sıcaklığı (°C), ortalama en yüksek hava sıcaklığı (°C) ve aylık toplam ortalama yağış̧ miktarı (mm) verileri talep edilmiştir. Bölge müdürlüklerinden alınan veriler incelenerek çeşitli grafiklere dönüştürülmüş, bölgenin iklim deseni bu grafikler üzerinden okunmuştur. Böylece iklim deseni ve değişimleri, yapılan çok boyutlu ilişkiler analizinde nicel veri olarak kullanılmıştır. Kültürün kavram karşılığı ise çerçevesi çokça tartışılması ve algıda farklar yaratması sebebiyle öncelikli olarak dil bilimleri, sonrasında ise toplum bilimleri literatüründe taranmıştır. Çeşitli kültür tanımlarının ve farklı disiplinlerdeki karşılıklarının incelenmesinin ardından kültür kodları araştırılmış ve kültür kodları bu çalışma kapsamında insan ve toprak, birey ve yer, toplum ve çevre olmak üzere üç aşamada ele alınmıştır. Kültür kodlarının bu üç aşaması mekânsal ölçekte büyümektedir ve ilişkiler düzleminde derinleşmektedir. Bu bağlamda, mekân ile toplum morfolojisi arasındaki döngüsel süreç toplum ve çevre başlığı altında işgal, inşa, ikamet ve göç aşamaları ile tanımlanmıştır. Döngüsel sürecin bu aşamaları, kültür kodlarını oluşturan insan ve toprak, birey ve yer, toplum ve çevre katmanları ile eşleştirilmiştir. Tüm bu mekânsal ya da sosyal olarak seyreden süreçler, kültürel bellekte birikerek bölgenin kolektif kültürel hafızasını oluştururlar. Çok boyutlu ilişkiler analizinde kültür boyutunu oluşturan veriler, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin kolektif kültürel bellek analizinden elde edilen nitel veriler olmuştur. Bu analiz için yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırma bölgesi ziyaret edilmiş ve bölgede rastgele seçilen katılımcılara yereldeki kolektif kültürel bellek kodlarını deşifre etmeye yönelik“Demografik, Bölgedeki Yaşantı ile İlgili ve Bölge Özellikleri ile İlgili”başlıkları altında toplanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme soruları yöneltilmiştir. Bölgedeki kolektif kültürel belleğin görüşme yanıtlarından analiz edilebilmesi ve elde edilen bu nitel verinin peyzaj kimliği kodlama sistemi ile ilişkilendirilebilmesi için yanıtların peyzaj kimlik kodlarında buldukları karşılıklar bir skala oluşturularak tespit edilmiştir. Tez çalışmasını sonlandıran çok boyutlu ilişkiler bölümünde, iklim deseni analizi ile elde edilen nicel veriler ve kolektif kültürel bellek analizi ile elde edilen nitel veriler bir araya getirilmiştir. Önerilen peyzaj kimliği kodlama sistemine göre kodlanan bu verilerin, bölgesel olarak harita düzleminde karşılık bulabilmesi için bir haritalama tasarım stratejisi geliştirilmiştir. Doğal ve yapay parametreleri temel alarak oluşturulan harita strateji altlığına elde eden kodlar yerleştirilmiş ve bahsedilen çok boyutlu ilişkilerin haritalama yöntemi ile ifade edilmesi ve okunması sağlanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the relationships established between landscape, climate and culture are described as multidimensional and it is aimed to investigate these multidimensional relationships through the example of the Southeastern Anatolia Region. In this context, the study is structured under the headings of landscape, climate and culture. These three concepts, which form the multi-layered structure of the region and establish various multi-dimensional relationships, are firstly examined under each heading with a literature review, and then the equivalents of these concepts in the region are exemplified. In order to investigate multidimensional relationships comparatively, a separate analysis method was proposed for each of the landscape, climate and culture and applied specifically to the region. Thus, it was possible to bring together the analyzes comparatively. First of all, the concept of landscape was discussed, the change of the conceptual equivalent of the landscape in the historical process and the correspondences of the dynamic structure of the landscape in perception were investigated. A literature review was conducted for the concept of landscape identity, which expresses the sameness in the landscape, and the approaches and identity classifications of different theorists to landscape identity were examined. Based on these various approaches, four parameter classes have been proposed for landscape identity classification: x. Perception y. Action, I. Sensory II. Social III. Memory IV. Physical, a. e-Existential b. Personal c. Spatial d. Cultural, 'Natural, ''Human made. Parameters are primarily considered as natural and human made parameters, and the morphological and topographic features of the research area are under the heading of natural parameters; The structuring and urbanization processes it has undergone over time and the large-scale regional projects implemented in the region are examined under the title of human made parameters. In order to systematize the analysis in the multidimensional relations layer, it is aimed to extract the landscape identity codes of the region with the proposed parameters and to express these codes with a mapping design strategy in the multidimensional relations section, where landscape, climate and culture headline analyzes are brought together. For this reason, a mapping base based on natural and human made parameters was designed for the Southeastern Anatolia Region to express the landscape identity. Secondly, the hydraulic cycle, which determines the climatic features, has been investigated in the subject of climate. The Euphrates and Tigris Rivers, which give their characteristics to the Fertile Crescent extending from Mesopotamia to the Southeastern Anatolia Region, are discussed in terms of their hydraulic cycles, and the effect of the intersection of these rivers on the geography and society morphology is mentioned with the support of the literature review. The story of the transformation of water from a potential to a threat in the region, along with the manipulative interventions made to the relationship between water and climate in the historical process, has been conveyed with the examples and results of the projects implemented in the region. In order to facilitate the determination of the effects of the climate data of Southeastern Anatolia on the landscape and culture in the multidimensional relationship analysis, the climate pattern of the region was investigated and analyzed. In this context, monthly and annual average air temperature (°C), average minimum air temperature (°C),, average maximum air temperature (°C), and monthly total average precipitation (mm) data from the oldest recorded date to the latest date were requested from the 6th Adana, 13th Elazig and 15th Diyarbakir Meteorology Regional Directorates, which includes the meteorological data of the provinces of the region. The data received from the regional directorates were analyzed and converted into various graphs, and the climate pattern of the region was read through these graphs. Thus, the climate pattern and its changes were used as quantitative data in the multidimensional relationship analysis. The concept of culture, on the other hand, has been scanned primarily in linguistics and then in the social sciences literature, since its framework is widely discussed and creates differences in perception. After examining various definitions of culture and their equivalents in different disciplines, cultural codes were researched and cultural codes were discussed in three stages as human and land, individual and place, society and environment within the scope of this study. These three stages of cultural codes grow on a spatial scale and deepen in the plane of relations. In this context, the cyclical process between space and the morphology of society has been defined under the title of society and environment with the stages of occupation, construction, residence and migration. These stages of the cyclical process are matched with the layers of human and land, individual and place, society and environment that make up the cultural codes. All these spatial or social processes accumulate in the cultural memory and form the collective cultural memory of the region. The data constituting the cultural dimension in the multidimensional relations analysis were the qualitative data obtained from the collective cultural memory analysis of the Southeastern Anatolia Region. For this analysis, semi-structured interview method was preferred. The research area was visited and semi-structured interview questions gathered under the headings of“Demographical, Related to Life in the Region and Characteristics of the Region”were asked to the randomly selected participants in the region to decipher the codes of collective cultural memory in the region. In order to analyze the collective cultural memory in the region from the interview responses and to associate this qualitative data with the landscape identity coding system, the responses found in the landscape identity codes were determined by creating a scale. In the multidimensional relations section, which concludes the thesis, the quantitative data obtained by climate pattern analysis and qualitative data obtained by collective cultural memory analysis are brought together. A mapping design strategy has been developed so that these data, which are coded according to the proposed landscape identity coding system, can find regional correspondence on the map plane. Obtaining codes were placed on the map strategy base, which was created based on natural and human made parameters, and the mentioned multidimensional relations were expressed and read by the mapping method.
Benzer Tezler
- Tarihsel süreç içinde İslam bahçe sanatı Hint - Moğol bahçeleri örneği ve İslam Bahçeleri'nin Türk Bahçe Sanatı'na etkileri
Islamic garden art as through history Moghal gardens as an example and the echos of Islamic Gardens in Turkish Garden Design
ZEYNEP DEMİRÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET CENGİZ YILDIZCI
- A comparison study of vernacular settlemnets in ıran; Case of Masouleh and Abyaneh Villages
İran'da yerel yerleşim karşılaştırma araştırması; Masouleh ve Abyaneh Koyu
ELAHEH AMINI
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM ERDEM KAYA
- Cultural heritage circular governance for the integrated conservation of historic cities: The case of the Medina of Munis
Tarihi şehirlerin bütünleşik korunmasına yönelik kültürel miras'ın döngüsel yönetişimi: Tunus Medine örneği
YASMINE TIRA
Doktora
İngilizce
2024
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık, Planlama ve Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
- UNESCO DÜNYA MİRAS LİSTESİNDE YER ALAN BURSA HANLAR BÖLGESİ'NDEKİ ANIT ÇINAR AĞAÇLARININ PROBLEMLERİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKLERİ İÇİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
SOLUTION SUGGESTIONS FOR THE PROBLEMS AND SUSTAINABILITY OF THE MONUMENTAL PLANE TREES IN BURSA HANLAR REGION, WHİCH IS ON THE UNESCO WORLD HERITAGE LIST
SEDA ÇİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Peyzaj MimarlığıBursa Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KAMİL ERKEN
- İslam sarayları ve çevrelerinin peyzaj analizi Topkapı sarayı üzerine bir inceleme
Başlık çevirisi yok
IŞIN ÇAÇUR
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET KILINÇASLAN