Eski Uygur yazılı sivil belgeler ile Yarkent belgelerinin karşılaştırılmalı incelemesi
A comparative analysis of civil documents in Old Uyghur script and Yarkent documents
- Tez No: 771330
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BETÜL ÖZBAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Eski Uygur Yazılı Sivil Belgeler, Karahanlıca, Yarkent Belgeleri, Eski Türkçe Sivil Belgelerin Tarihlendirilmesi, The Civil Documents in Old Uyghur Script, Yarkent Documents, Karakhanid language, Dating the Old Turkic Legal Documents
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
Eski Uygur yazılı sivil belgeleri ile Yarkent belgeleri, din dışı konularda düzenlenmiş hukuki metinlerdir. Bunlardan Karahanlı dönemine ait olan Yarkent belgeleri, hem Hicri takvim hem de On İki Hayvanlı Türk takvimi ile tarihlendirilmiş belgelerdir. Böylece metinlerin ait olduğu dönemler ve tarihler kesin bir biçimde tespit edilebilmiştir. Diğer yandan, Eski Uygur yazılı sivil belgeler yalnızca On İki Hayvanlı Türk takvimi ile tarihlendirildiğinden, bu metinlerin ait olduğu dönemin tespiti güçleşmektedir. Bununla birlikte, belgelerin büyük çoğunluğunun Turfan bölgesinde bulunması ve Eski Uygur yazısı ile yazılmış olması, söz konusu metinlerin Eski Türklere ait en eski hukuki metinler olarak görülmesine neden olmuştur. Öte yandan, Eski Uygur yazılı sivil belgelerden daha önce yazılmış olmasına rağmen, Yarkent belgeleri, günümüze kadar gerçekleştirilen araştırma ve incelemelerde, çoğunlukla Eski Türk hukuk belgelerinin dışında tutulmuştur. Bu çalışmada ise Eski Uygur yazılı sivil belgeler ile Yarkent belgeleri çeşitli ölçütler üzerinden yapılan karşılaştırma ve incelemelerle bir arada değerlendirilmiştir. Söz konusu belgelerin bazı yazım özellikleri, söz varlığı ve tarih kayıtları karşılaştırılarak elimizdeki en eski hukuk belgelerinin 11. yüzyılda Karahanlılar döneminde yazılmış, İslam hukukunun esas alındığı belgeler olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca, yaklaşık 13.-14. yüzyıllara tarihlendirilen Eski Uygur yazılı sivil belgelerin, Karahanlıların İslam'ı kabulünden daha sonraya denk gelen, ileri bir evreye ait olduğu tartışılmıştır. Bu doğrultuda, çalışmamızda öncelikle Eski Uygurların tarihi ana hatlarıyla aktarılmış; Eski Uygur yazılı sivil belgeler ile Yarkent belgelerine dair bilgiler verilmiştir. Ardından inceleme kısmına geçilmiş, belirli dilsel ve kültürel unsurlar bakımından belgelerin karşılaştırılması yapılmıştır. Sonuç bölümünde ise elde edilen bulgular ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
The Turfan civil documents in Old Uyghur script and Yarkent documents are legal texts arranged on non-religious subjects. Among them, the Yarkent documents belonging to the Karakhanid period are dated with the Hijri calendar and the Turkish version of Earthly Branches. Thus, the periods and dates to which the texts belong could be determined precisely. On the other hand, since the civil documents in Old Uyghur script are dated only with the Turkish Earthly Branches, it becomes difficult to determine the period to which year these texts belong. However, it was considered these documents are the oldest legal texts belonging to the Old Turks since most of the documents were found in the Turfan region and were written in the Old Uyghur script. On the other hand, although the Yarkent documents were written before the Turfan civil documents in Old Uyghur script, they were mostly excluded from the Old Turkic legal records in the research and examinations carried out. In this study, the civil documents in Old Uyghur script and Yarkent documents were evaluated together with comparisons and examinations made on various criteria. By comparing some spelling features, vocabulary and date records of these documents, it is emphasized that the oldest legal documents are those written at the beginning of the 11th century during the Karakhanid period and based on Islamic law. Moreover, it has been argued that the civil documents in Old Uyghur script dated around the 13th-14th centuries, which coincided much later with the adoption of Islam by the Karakhanids. In this direction, in our study, first of all, the history of the Old Uyghurs was outlined; then, brief information on the civil documents in the Old Uyghur script and Yarkent documents are given. After, the comparative analysis part is presented in terms of certain linguistic and cultural elements. In the conclusion part, the outcomes of our study are discussed in various aspects.
Benzer Tezler
- Eski Uygurların yerleşik yaşam kültürüyle ilgili söz varlığının tarihî-karşılaştırmalı incelemesi
A historical-comparative vocabulary research related to culture of sedentary life in Ancient Uyghur people
BUHELIQI WEILI
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. MELEK ÖZYETGİN
- Bartın ili, Orduyeri mahallesi, 417 ada 57 parseldeki Zekai Özen evi restorasyon projesi
The restoration project of Zekai Ozen house (block 417, plot 57, Bartin Orduyeri)
ELA SARUHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ IŞIL POLAT PEKMEZCİ
- Assessment of urbanization history of Addis Ababa city, Ethiopia
Addıs Ababa cıty, Ethıopıa'nın kentleşme tarihinin değerlendirilmesi
ABDURAHMAN HUSSEN YIMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ CENAP YOLOĞLU
- Educational reforms in Ethiopia: From the imperial era to the present
Etiyopya'da eğitim reformları: Emperyal dönemden günümüze
SALİH AHMED MAHAMMODA
Doktora
İngilizce
2022
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA KORKMAZ
- Tommaso Campanella ve Thomas More'un ütopyalarının karşılaştırılması
Comparing Thomas More and Tommaso Campanella's utopias
MAHMUT AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
FelsefeAtatürk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OSMAN ELMALI