Mekân kavram üretir: Mimarlık kuramına yeni-materyalist bakış
The space produces concept: New-materialist approach to architectural theory
- Tez No: 772598
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NURBİN PAKER KAHVECİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Bu çalışma, yeni materyalist diskurun tariflediği ontolojik zeminden köklenerek, mimarlığı bir asamblaj olarak ortaya koymakta; mekânı ise bu asamblajı işleten soyut makine olarak tanımlamaktadır. Mekân bu niteliğiyle, mimarlık asamblajından çıkan tüm unsurlar için üretim diyagramlarını içinde bulundurmaktadır ki bu durum, mekânın gerçeklik üretme kudretini açığa çıkarır. Mekâna üretici bir güç atfetmek, yeni materyalist okumaya ihtiyaç duyar. Çalışmanın amacı, mimarlığın bir asamblaj olarak nasıl çalıştığını ve mekânın üretken bir fail olduğunu ortaya çıkararak, yeni materyalist mimarlık diskuruna katkıda bulunmaktır. Yeni materyalizm, başta doğa ve kültür olmak üzere anlam ve madde, özne ve nesne gibi ikiliklerinin epistemolojik değil ontolojik ayrımlar olduğunu ortaya koyarak reddeder; tüm şeylerin içkinlikleriyle ve tekillikleriyle var olduğu yatay bir ontolojik zemin tanımlar. Bu anlamda yeni materyalizmin ontolojik iddiaları, mimarlık ontolojisi (yaygın kabuller üzerinden“mimarlık nesnesi”ve“mimarlık öznesi”statüleri) için de bir araştırma programı sunar. Yeni materyalist zemin, hâlihazırda mimarlık içerisinde olan ve kimi noktalarda çakışan iki çizgiyi belirgin hâle getirir. İlk olarak, mimarlıkta mevcut olan özne ve nesne kabullerinin reddedilmesi ve eleştirinin nihai sonucu olarak nesnenin yeniden tanımlanması karşımıza çıkar. Bu çizgide mimarlık nesnesinin statüleri tartışılır, en radikal nesne tanımları yapılır; fakat mimarlık içerisindeki özne – nesne ayrımı tartışmaya açılmaz; bu sebeple de söz konusu olan, bölünmüş bir mimarlık ontolojisinin kendi kendini eleştirisidir. İkinci olarak ise, mimarlığın hâlihazırda müellifsiz bir akış arayışında olduğunu savunarak yeni materyalist madde anlayışına dâhil edilebilecek görüşler vardır. Çalışma kapsamında ele alınan mimarlık asamblajı da ikinci çizginin bir parçası olarak görülmelidir. Böylece özne ve nesne ayrımının kaybolduğu bir mimarlık okuması, çalışma boyunca kendisini örneklemektedir. Asamblaj teorisi, yatay ilişkilerinden koparılarak bilimsel araçlarla tasnif edilmiş ve birbirinden soyutlanmış fenomenleri yeniden bir araya getirmeye olanak verir. Asamblaj, heterojen unsurlardan oluşan bir çokluktur; ancak önemli olan unsurlar arasındaki ilişkiler ve ilişkilerin tanımladığı süreçtir. Bu anlamda asamblaj teorisi, mimarlığı sabit biçime odaklanmaktan çok, süreç ve dönüşüme doğru açar; mimarlığın ifadesini dünyada var olmaktan, dünyada oluş olmaya taşır. Mimarlığı bir asamblaj olarak nitelendirebilmek için, ilk olarak bir çokluğu“asamblaj”olarak nitelendirmemize olanak veren kurallar ve durumlar tespit edilmiştir; ikinci olarak bu kurallar ve durumlar, mimarlık özelinde araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Deleuze ve Guattari'nin kavramları olan“içerik ve ifade”,“yeryurd ve yersizyurdsuzlaşma”,“kaçış çizgileri”ve“tutarlılık düzleminin”mimarlık asamblajında nelere karşılık geldiği, mimarlık pratiğinden örneklerle, net bir biçimde ortaya konulmuştur. Soyut makinalar, somut asamblajların içinde işleyen dördüncü boyutudur. Soyut makine, maddeleri ve işlevleri bir biçime kavuşturmak üzere çalışır. Mekân, mimarlığın içerik ve ifadesinin birbirlerine eklemlenerek somut gerçeklikler inşa edeceği tutarlılık zeminidir ve bu eklemlenme işleminin diyagramları/kartografisi de mekânı karakterize eden şeydir. Bu nedenle de, bir mekân tasarlamak üzere çalışan her bir mimarlık asamblajı için soyut makine, mekânın kendisidir. Soyut makine mekân, mimarlığın içerik ve ifadesinin“ikili eklemlenmelerini”yaratır ve ufkunu tayin eder. İkili eklemlenmeyle birlikte, henüz biçimlenmemiş maddeler ve maddede somutlaşmamış işlevler, virtüel hâlden edimsel hâle geçer; mekânsal ögelere doğru zuhur eder; gerçekleşir. Bu anlamda üretilen gerçeklik, mimarlık asamblajından çıkan her bir unsur ve bu unsurlar arasındaki ilişkidir: Her bir yapı, temsil, metin vs. bir gerçeklik üretimidir. Mekânın ürettiği gerçeklikler arasında ise kavramlar özel bir yere sahiptir. Mekânsal kavramlar (program, bağlam, kullanıcı, şeffaflık, biçim gibi) hakkında tasarım kararları vermek, aynı zamanda ilgili kavramsal alandan bir takım bileşenlerin seçilerek birbirleriyle ilişkilendirilmesi sürecidir. Artık, bir form yaratmak, bir form kavramı da yaratmaktır. Bu nokta, çalışmanın esas sonucu olan, mekânın kavram üretme yetisi açığa çıkarmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study, rooted in the ontological ground defined by the new materialist discourse, reveals architecture as an assemblage; defines the space as abstract machines that operate architectural assemblage. With this feature, the space contains production diagrams for all elements generated from the architectural assemblage, which uncovers the power of space to produce reality. Attributing a productive power to the space requires a new materialist interpretation. The aim of the study is to contribute to the new materialist architectural discourse by revealing how architecture works as an assemblage and that space is an agent in constant production. The new materialism rejects the dualities of nature and culture, meaning and matter, subject and object, claiming that they are ontological distinctions rather than epistemological; determines a horizontal ontological ground where all things exist with their immanence and singularity. At this point, the ontological claims of new materialism offer a research program for architectural ontology (commonly the status of architectural object and subject). The new materialist approach makes clear the two lines that are already in architecture and overlap at some points. First, we encounter the rejection of pre-existing subject and object assumptions in architecture and the redefinition of the object as the ultimate end of criticism. In this line, the status of the architectural object is discussed, moreover, radical object definitions are made; but the subject-object distinction in architecture is not subject to these architectural discussions. Therefore, it is a self-criticism of architecture and of a divided architectural ontology. In the second, there are views that can be included in the new materialist understanding of matter, arguing that architecture is already an“authorless flow”. The architectural assemblage discussed in this study should also be seen as a part of the second line. Thus, an architectural reading in which the subject and object distinction that is dissappered, illustrates itself throughout the study. The theory of assemblage allows to reconsider the phenomena that have been isolated from each other and classified separating from their horizontal relations by scienific methods and instruments. Assemblage is a multiplicity of heterogeneous elements; but the importance is the relationships between the elements and the process by which the relationships are defined. In this sense, the theory of assemblage opens architecture towards the processes and transformations of the form rather than focusing on the concrete form. It carries the expression of architecture from“being in the world”to“becoming ¬in ¬the world.”In order to qualify architecture as an assemblage, first of all, the rules and situations that allow us to qualify a multiplicity as an“ assemblage”have been determined; secondly, these rules and situations have been explored in architectural practice. In accordance with this purpose, what“plane of consistency”,“content and expression”,“territory and deterritorialization”, one of Deleuze's and Guattari's concepts, correspond to in architectural assemblage has been concretely demonstrated with examples from architectural practice. Abstract machines are the fourth dimension operating within concrete assemblages. The abstract machine works to transform substances and functions into a form. The space is the plane of consistency on which the content and expression of architecture will articulate with each other to construct concrete realities, and the diagrams or cartography of this articulation is what characterizes space. For this reason, the abstract machine of each architectural assemblage working to design a space is the space itself. The abstract machine space creates“the double articulations”of the content and expression of architecture and defines the horizon of this process. With double articulation, unformed substances and functions that are not embodied in matter transform from virtual to actual; emerges towards spatial elements; becomes the reality. In this sense, the produced reality is each element arranged in the architectural assemblage and the relationship between these elements: each building, structure, representation, text… is a production of reality. Among the realities produced by the space, concepts have a particular attitude. Making design decisions about spatial concepts (such as program, context, user, transparency, form) is also the process of selecting a number of components from the relevant conceptual field and associating them with each other. Now, creating a form is also creating a concept of form. This point reveals the ability of space to produce concepts, which is the main result of the study.
Benzer Tezler
- Sudan yazılan yer: Mimarlıkta bir kuramsal yazım çalışması
Place written from water: A study of theoretical writing in architecture
İREM KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SIDIKA ASLIHAN ŞENEL
- Disiplinlerarası zeminde eleştirel mekânsal pratiklerin denemeci açılımları: Mimari deneme filmi
Essayistic expansions of critical spatial practices on interdisciplinary terrain: Architectural essay film
AYGEN EROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ
- A spatial conception based on walking: Critical walk
Yürümeye dayalı mekânsal bir kavrayış: Eleştirel yürüyüş
NİLSU ALTUNOK
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ
- Henri Lefebvre, Michel de Certeau ve Henri Bergson kuramları bağlamında Taksim Meydanı'nda mekansal üretimin okunması
The interpretation of Taksim Square in terms of spatial production in the context of the theories by Henri Lefebvre, Michel de Certeau and Henri Bergson
HATİCE SAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SENEM KAYMAZ
- An approach for energy efficiency and sustainability in emergency architecture: Evaluation of post-disaster shelters in Turkey
Afet mimarlığında enerji verimliliği ve sürdürülebilirlik için bir yaklaşım: Türkiye'deki afet sonrası barınaklarının değerlendirilmesi
SANTIAGO BRUSADIN VIOLA
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ZERRİN YILMAZ