Türkiye'de cepten yapılan sağlık harcamalarının lojistik regresyon ve CHAID analizi ile incelenmesi
Analysis of out-of-pocket health expenditures in Turkey by logistic regression and CHAID analysis
- Tez No: 773305
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ELVAN HAYAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonometri, Halk Sağlığı, Econometrics, Public Health
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ekonometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde, sağlık hizmetlerine ayrılan kaynaklar, tüm bireylerin sağlıkla ilgili ihtiyaçlara eşit erişimini garanti altına almak için yetersizdir. Pek çok ülkede sağlık sisteminin finansman kaynakları arasında kamu harcamalarından sonra önemli bir paya sahip olan cepten yapılan sağlık harcamaları, haneleri büyük bir finansal yük ile karşı karşıya bırakmakta ve genel refah düzeylerini azaltmaktadır. Cepten yapılan sağlık harcamaları, bireylerin ve hanehalklarının sağlık hizmetlerinden yararlanmak için doğrudan hizmet sunuculara yaptığı ve kendilerine geri ödemesi yapılmayan harcamalar olarak tanımlanmaktadır. Bireyleri, hanehalklarını ve sağlık sektörü finansmanını etkileyen cepten sağlık harcamalarının belirleyicilerinin tespit edilmesi oldukça önemlidir. Bu tez çalışmasında“Türkiye'de bireylerin ve hanehalklarının cepten sağlık harcaması yapmalarında etkili olan demografik değişkenler nelerdir ve bu değişkenlerin ne yönde etkileri vardır? Hanelerin gelir durumu ve bireylerin sağlık durumları cepten sağlık harcaması yapma durumunu nasıl etkilemektedir?”gibi sorulara cevaplar aranmaya çalışılmıştır. Çalışmada bu problem cümlesi dikkate alınarak, Türkiye'de hane halklarının yapmış oldukları cepten sağlık harcamalarını etkileyen faktörlerin lojistik regresyon analizi ve karar ağacı algoritmalarından biri olan CHAID algoritması ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) yayınladığı 2019 yılı Hanehalkı Bütçe Anketi (HBA) verileri elde edilerek lojistik regresyon analizi ve CHAID analizi gerçekleştirilmiştir. Lojistik regresyon analizi bulgularına göre, Türkiye'de hane reisinin“eşi ölen”veya“evli”olduğu haneler ile hanede“65 yaş ve üstü”,“5 yaş ve altı”bireylerin olduğu ve de“günlük faaliyete engel fiziksel ya da zihinsel problemi olan”bireylerin olduğu hanelerin, diğer hanelere kıyasla daha fazla cepten sağlık harcaması yaptığı tespit edilmiştir. Ayrıca, eğitim seviyesinin artmasının cepten sağlık harcaması yapma olasılığını arttırdığı, sağlık merkezlerine ulaşımın zor olmasının yapılan cepten sağlık harcamalarını azalttığı sonucuna ulaşılmıştır. CHAID analizi bulgularına göre; hanelerin cepten sağlık harcaması yapıp yapmama durumunu etkileyen en önemli değişkenin“reel gelir”değişkeni olduğu belirlenmiştir. Reel geliri 5586,2 TL ve altında olan haneler için cepten yapılan sağlık harcamalarını en iyi açıklayan değişkenin“hanede 65 yaş üstü birey olup olmaması”, reel geliri 5586,2 - 8802,5 TL aralığında olan hanelerde“hanehalkı reisinin medeni durumu”, yine 8802,5 - 14402,4 TL olan hanelerde“hanehalkı reisinin medeni durumu”, reel geliri 14402,4 - 17062 TL olan hanelerde“hanede 5 yaş altı bireyin olup olmaması”, reel geliri 17062,1 - 27691,1 TL olan hanelerde“hanede 5 yaş altı bireyin olup olmaması”, 27691,1 TL ve üzeri olan hanelerde“hanede 5 yaş altı bireyin olup olmaması”olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
In developing countries such as Turkey, the resources allocated to health services are insufficient to guarantee equal access to the health-related needs of all individuals. Out-of-pocket health expenditures, which have a significant share after public expenditures, among the financing resources of the health system in many countries, the households to a great financial burden and reduce their general welfare level. Out-of-pocket health expenditures are defined as non-reimbursed expenditures made by individuals and households directly to service providers to benefit from health services. It is very important to identify the determinants of out-of-pocket health expenditures that affect individuals, households, and health sector financing. In this thesis study,“What are the demographic variables that are effective in the out-of-pocket health expenditures of individuals and households in Turkey and what effects do these variables have? How do the income status of the households and the health status of the individuals affect the out-of-pocket health expenditures? An attempt has been made to seek answers to such questions. This study, considering this problem statement, it is aimed to determine the factors affecting the out-of-pocket health expenditures of households in Turkey with logistic regression analysis and the CHAID algorithm, which is one of the decision tree algorithms. For this purpose, logistic regression analysis and CHAID analysis were carried out by obtaining the 2019 Household Budget Survey (HBA) data published by the Turkish Statistical Institute (TUIK). According to the logistic regression analysis findings, there are households in Turkey where the head of the household is ”married“ or ”whose spouse is deceased“ and there are individuals ”65 and over“, ”5 years old and under“ and ”having physical or mental problems that prevent daily activities“. It has been determined that households with individuals have more out-of-pocket health expenditures compared to other households. In addition, it was concluded that the increase in education level increases the probability of making out-of-pocket health expenditures, and the difficulty of accessing health centers reduces out-of-pocket health expenditures. According to the CHAID analysis findings; It has been determined that the most important variable affecting whether or not households make out-of-pocket health expenditures is the ”real income“ variable. For households with a real income of 5586.2 TL and below, the variable that best explains out-of-pocket health expenditures is ”whether there is an individual over the age of 65 in the household“, ”marital status of the head of the household“ in households with a real income of 5586.2 - 8802.5 TL. ”Marital status of the head of household“ in households with 8802.5 - 14402.4 TL, ”whether there is an individual under the age of 5 in the household“ in households with a real income of 14402.4 - 17062 TL, in households with a real income of 17062.1 - 27691.1 TL whether there is an individual under the age of 5 in the household”, and“whether there is an individual under the age of 5 in the household”in the households with 27691.1 TL and above.
Benzer Tezler
- Interrelationships between sociodemographic characteristics, poverty and out of pocket health expenditures in Turkey
Türkiye'de sosyodemografik özellikler, yoksulluk ve cepten yapılan sağlık harcamaları arasındaki ilişki
FATMA ÖZGE VAROĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
DemografiHacettepe ÜniversitesiDemografi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ ERYURT
- Türkiye'de sağlık reformu ve hanehalkı refahı üzerindeki etkileri
Health care reform and its effects on household welfare in Turkey
ALTUĞ MURAT KÖKTAŞ
- Türkiye'de cepten yapılan sağlık harcamalarını etkileyen faktörler
Factors affecting out-of-pocket health expenditures in Turkey
BERRAK BORA BAŞARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Sağlık Kurumları YönetimiHacettepe ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMET ŞAHİN
- Türkiye'de hanehalkının yaptığı cepten sağlık harcamaları ve bu harcamaları belirleyen faktörler: 2000-2010 dönemi
Household out-of-pocket health expenditures in Turkey and the determinants of these expenditures: 2000-2010 period
YAĞMUR KAYA
- Türkiye'de sağlık hizmetleri kullanımında cepten yapılan harcamaların finansal yükü ve farklı harcama grupları üzerindeki etkileri
The financial burden of out-of-pocket healthcare expenditures and their impacts on different expenditure groups in Turkey
GÖKÇE MANAVKAT