Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'nin kelam sistemi
Theological system of Abū al-Ḥusayn al-Baṣrī
- Tez No: 774735
- Danışmanlar: PROF. DR. RAMAZAN YILDIRIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 380
Özet
Son dönem Muʿtezile'sinin en önemli kelâmcılardan biri Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'dir. Kendisinden sonra Muʿtezilî düşüncesinin farklı bir boyuta evrilmesini sağladığı gibi kelâm-felsefe ilişkisinin de öncülerinden olan önemli bir halkanın da temsilcisidir. Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'nin eserlerinin büyük bir çoğunluğu maalesef günümüze ulaşamamıştır. Lakin gerek takipçileri gerek farklı mezhep ve ekollerden âlimler tarafından alıntılanmış ve sürekli atıf yapılmıştır. Özellikle kendisinden sonra gelen Muʿtezilî âlimlerin başvuru kaynağı haline gelmiştir. Buna ilave olarak kelâm-felsefe bütünlüğünün zirveye taşınmasının en önemli aktörlerinden addedilen Fahreddin er-Râzî tarafından Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'nin alıntılanması da müteahhir dönem kelâm geleneği içerisinde önemli bir farkındalık oluşturmuştur. Bu çalışma Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'nin düşünce sistemini ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'nin elimizde bulunan kaynaklarının, takipçilerinin eserlerinin ve ayrıca kendisinden sonra gelen âlimlerin Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'ye yaptıkları atıfların izi sürülecektir. Kaynak çeşitliliğinin çok olması ve ayrıntı olarak tek tek atıfların toplanıp inşa edilmesi araştırmayı zorlaştıran hususlardandır. Her ne kadar bu şekilde geniş bir literatür taraması ihtiyacı olsa da kaynakların çoğunluğunun Basrî'nin genel görüşleri hakkında hemfikir olması da avantaj sağlamaktadır. Araştırmada ilk olarak Ebü'l-Hüseyin el-Basrî hakkındaki literatüre değinilmiş peşi sıra hayatı, eserleri, hocaları, öğrencileri ve etkileşim ağı incelenmiştir. Ardından dört bölüm halinde Ebü'l-Hüseyin el-Basrî'nin bilgi, varlık, tevhid, adalet, nübüvvet ve sem'iyyâta dair konular hakkındaki görüşleri ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
Abū al-Ḥusayn al-Baṣrī is among one of the most important theologians of the late period Muʿtazila. He is the representative of a pioneering circle regarding kalām-philosophy dialogue, as well as someone who enabled Muʿtazilī thought to evolve into a different dimension after his death. Unfortunately, most of al-Baṣrī's work have not reached to the present day. However, they have been quoted and constantly referenced by his followers and scholars from various sects and schools. In particular, his works have become the source texts for following generation of Muʿtazilī scholars. In addition, quotations of al-Baṣrī by Fakhr al-Dīn Rāzī who is considered to be as one of the essential figures who have carried the kalām-philosophy merge to its peak, has created a distinct awareness in the later period (mutaʾaḫḫirūn) of kalām tradition. This study aims to explore the thought system of Abū al-Ḥusayn al-Baṣrī. Al-Baṣrī's available works, his followers' works, and the references given to al-Baṣrī's works by the upcoming generation of scholars are to be traced. The fact that there is a diversity in the sources, and hence collecting the citations and compiling them in detail is a challenge for this study. Although there is a need for an extensive literature review in this way, it is also advantageous that of the majority of the sources content with al-Baṣrī's general opinions. This research takes off by firstly explicating the literature about al-Baṣrī, and then goes on the explore his life, works, teachers, and finally his network of interaction. Later, examines al-Baṣrī's opinions on knowledge, existence, tawhid, justice, prophecy and samʿiyyāt in four different chapters.
Benzer Tezler
- İbnü'l-Melâhimî'nin kelam sisteminde adalet ilkesi
The principle of justice (Adl) in the theology of Ibn al-Malāhimī
KEVSER DEMİR BEKTAŞ
Doktora
Türkçe
2022
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN ŞENER KOLOĞLU
- Ebü'l Hüseyin el-Basrî'nin imâmet anlayışı
Ebü'l Hüseyin el-Basrî's understanding of imamate
HÜSEYİN ŞENLİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İLHAN BARAN
- Kelamın haber teorisi bağlamında Ebü'l Hüseyin El-Basrî'nin fıkıh usûlüne etkisi
The impact of Abu'l-Husayn Al-Basrî's figh method in the context of the kalam theory of news
ÜMMEHAN TİRYAKİOĞLU
Doktora
Türkçe
2024
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN ALİ DÜZGÜN
- El-intisâr bağlamında Ebu'l Hüseyin El-Hayyât'ın kelâmî görüşleri
Al-Hayyat's theological wiews in the context of al-intisar
SADULLAH ÇAKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KUBAT
- Hanefîlikte Bağdat Mâverâünnehir mukayesesi
A comparative study of Baghdad and Māwarāʾ al-Nahr in the context of Hanafism
HÜSEYİN AKINCI
Doktora
Türkçe
2024
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN ÇEKER