İnsan haklarının evrenselliğine kültürel görecilik itirazı ve tartışmayı uzlaştırma çabaları
Cultural relativist challenge to the universality of human rights and reconciliation efforts for the debate
- Tez No: 775775
- Danışmanlar: PROF. DR. YAŞAR SALİHPAŞAOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 203
Özet
İnsan hakları evrensel standartlar bildirir. Dünya üzerindeki halklar ve ülkeler ise gelenek, kültür, din vs. açısından görmezden gelinemeyecek bir çeşitlilik arz etmektedir. Söz konusu evrensel standartlar ve çeşitlilik arasındaki gerilim, insan haklarına yönelik“kültürel görecilik (cultural relativism)”olarak bilinen eleştiriyi ortaya çıkarmıştır. Bu eleştiriyi ileri sürenler, bir kültüre ait değerin başka bir kültüre uygulanamayacağı gerekçesiyle, insan haklarının kendi kültürlerine bağlı bazı özelliklerle bağdaşmadığını vurgulayarak, bu hakların kendi kültürleri açısından geçerli olamayacağını ifade etmektedir. Bu çalışma“insan haklarının evrenselliği ile kültürel görecilik nasıl uzlaştırılabilir?”sorusuna cevap vermeye çalışmaktadır. Çalışmanın amacı, evrensellik ve kültürel göreciliği uzlaştırmaya yönelik doktrindeki çabalardan hareketle, tartışmanın uzlaştırılmasıyla ilgili bir öneri sunmaktır. Bu çerçevede önce işe insan hakları bağlamında evrensellik ve kültürel görecilik kavramlarını ortaya koymakla başlanmıştır. İnsan haklarının tanımına bağlı olarak evrenselliğe ilişkin,“tarih ötesi evrensellik”ve“uluslararası hukuktaki yaygınlık/uzlaşma”olmak üzere iki temel anlam tespit edilmiş, evrenselliğin kazandığı bu iki anlam irdelenmiştir. Kültürel göreci eleştiriler insan hakları teorisine antropoloji biliminden geçtiği için, kültürel göreciliğin antropoloji biliminde ne şekilde ortaya çıktığı ve hangi anlam ve amaçla kullanıldığı konularında ayrıntılara değinilmiştir. Daha sonra antropolojide ortaya çıkan kültürel göreciliğin, insan haklarına bir eleştiri olarak somut bir biçimde nasıl ortaya çıktığı ele alınmıştır. Bu bağlamda Amerikan Antropoloji Derneği'nin 1947 yılında yayınladığı İnsan Hakları Açıklaması, kültürel göreci eleştirilerin ana noktalarını ortaya koyan bir metin olduğu için irdelenmiştir. Evrensellik-kültürel görecilik tartışması ortaya konduktan sonra tartışmanın uzlaştırılmasına yönelik doktrinde öne çıkan çabalar irdelenmiş; gerek tartışmayla gerekse tartışmanın uzlaştırılmasının hangi teorik temelde mümkün olabileceği ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Bu bağlamda öncelikle“uzlaştırma neden gereklidir?”sorusunun cevabı olarak evrensellik ve kültürel göreciliğin, beraberinde getirdiği bazı tehlike ve çelişkiler irdelenmiştir. Nihayet uzlaştırma çabalarına ilişkin eleştiri/değerlendirmelerden hareketle, kültürler arası iletişim/etkileşimleri ve John Rawls'un minimalist insan hakları teorisini temel alan bir önerinin, evrensellik ve kültürel göreciliğin uzlaştırılması sorununa çözüm getirebileceği iddia edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Human rights prescribe universal standards. The peoples and countries of the world, however, present an enormous diversity based on tradition, culture, religion, etc. that cannot be ignored. The tension between the universal standards and diversity has led to the criticism of human rights known as“cultural relativism”. Those who put forward this criticism, emphasize that human rights are incompatible with some features of their own culture and state that these rights cannot be valid for their own culture. This study aims to answer the question of“how can we reconcile the universality of human rights and the cultural relativism”The aim of the study is to present a proposal for the reconciliation of the debate, based on the efforts in the doctrine to reconcile universality and cultural relativism in human rights. In this framework, it first started with the concepts of universality and cultural relativism in the context of human rights. Depending on the definition of human rights, two basic meanings of universality as“transhistorical universality”and“prevalence/consensus in international law”are determined. Since cultural relativist criticisms have passed from Anthropology to the theory of human rights, the details of how cultural relativism emerged in the Anthropology and for what meaning and purpose it is used are mentioned. Then, how cultural relativism, which emerged in Anthropology, emerged as a critique of human rights in a concrete way is discussed. In this context, the Human Rights Statement published by the American Anthropological Association in 1947 is examined because it is a text that reveals the main points of cultural relativistic claims. After the discussion of universalism-cultural relativism is put forward, the prominent efforts in the doctrine for reconciling the debate were examined and evaluations are made about both the discussion and the theoretical basis on which the reconciliation of the debate is possible. In this context, some dangers and contradictions brought about by universality and cultural relativism are examined. Finally, based on the criticisms/evaluations regarding reconciliation efforts, it is claimed that a proposal based on intercultural communication/interactions and John Rawls' minimalist human rights theory can solve the problem of reconciling universality and cultural relativism.
Benzer Tezler
- İnsan haklarının evrenselliği ve kültürel görecelik ikileminde çocuk hakları
Rights of the child in the dilemma of universalism of human rights and cultural relativism
DİYAR ÖZGÜRDAL KÖPRÜLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HukukDokuz Eylül ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERKAN EKİZ
- Kadının insan haklarının korunmasında kültürel görecilik ve evrensel insan hakları gerilimi: Kadın sünneti üzerinden bir tartışma
Cultural relativism and universal human rights tension in protection of the women's human rights: A debate on female genital mutilation
MERVENUR DURAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
AntropolojiHacettepe Üniversitesiİnsan Hakları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUAVİ AYDIN
- İoanna Kuçuradi'nin insan hakları görüşüyle kültürel görelilik ve evrensellik gerilimi
The tension of cultural relativism and universality with Ioanna Kuçuradi'sview of human rights
NUR BEKİRHAN
- Siyasal kültürün insan hakları anlayışı üzerindeki etkisi: Evrenselliğin sınırları üzerine bir tartışma
The impact of political culture on the understanding of human rights: A discussion on the boundaries of universalism
TUĞBA SARIKAYA GÜLER
Doktora
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerKırıkkale ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜMMÜHAN ELÇİN ERTUĞRUL
- İnsan haklarının evrenselliği ve kültürel görecelik
Universality of human rights and cultural relativism
EREN BÜYÜKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukDokuz Eylül ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERKAN EKİZ